نظریه شماره 7/97/2456 مورخ 1397/09/10 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تعیین مجازات اشد در موارد تعدد جرایم تعزیری درجه بندی شده بر اساس ماده 19 قانون مجازات اسلامی 1392

نظریه شماره ۷/۹۷/۲۴۵۶ مورخ ۱۳۹۷/۰۹/۱۰ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تعیین مجازات اشد در موارد تعدد جرایم تعزیری درجهبندیشده بر اساس ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲: در این نظریه، اداره کل حقوقی قوه قضاییه به بررسی نحوه اجرای مقررات تعدد جرایم تعزیری بر اساس ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ پرداخته و بهخصوص تاکید دارد که تعیین درجه جرم بر مبنای مجازات قانونی آن جرم است. در مواردی که جرم واحد دارای مجازاتهای تخییری یا غیرتخییری است، هر یک از مجازاتها باید بهطور مستقل درجهبندی شود و بالاترین درجه به عنوان مجازات اشد در نظر گرفته میشود. در فرض سوال، دو جرم توهین و تهدید با درجات ششگانه مجازات بر اساس شاخصهای قانونی، جزء جرایم مشمول تعدد به حساب آمده و فقط مجازات اشد قابل اجرا است. اگر دو مجازات در یک درجه قرار بگیرند، با ملاک ماده ۲۷ قانون، شلاق بر جزای نقدی مقدم میشود.

شماره نظریه	۷/۹۷/۲۴۵۶
شماره پرونده	۹۶–۱۸۶/۱–۱۹۲۰
تاریخ نظریه	۱۳۹۷/۰۹/۱۰
موضوع نظریه	حقوق جزا
محور نظریه	تعدد جرایم تعزیری

استعلام

در خصوص ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی که اشعار می دارد در جرایم موجب تعزیر هر گاه جرایم ارتکابی بیش از سه جرم نباشد دادگاه برای هر یک از جرایم حداکثر مجازات مقرر را حکم می کند و.. مجازات اشد قابلیت اجرا را دارد و با توجه به تبصره ۴ همان قانون که بیان می دارد مقررات تعدد جرم در مورد جرایم تعزیری درجه های هفت و هشت اجرا نمی شود و این مجازات ها با هم و نیز با مجازات های تعزیری یک تا شش جمع می گردد و با عنایت به اینکه در ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی مجازات های تعزیری به هشت درجه تقسیم شده است و از سویی نیز تبصره ۴ ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی اشاره به مجازات نموده است و در بسیاری از مواد قانونی به طور مثال مواد ۶۰۸ و۵۳۳ و ۵۳۵ و ۶۹۷ قانون تعزیرات اشاره به تعیین دو یا سه مجازات به صورت تخییری گردیده است و بر این اساس نیز دادگاه مجاز به انتخاب هر یک از مجازات ها می باشد و یا در جرایم رانندگی بدون گواهینامه که از جمله درجه شش می باشد خواهشمند است ارشاد فرمایید چنانچه شخصی مرتکب یک فقره بزه توهین و یک فقره بزه تهدید گردد و دادگاه نیز در خصوص توهین وی را به پرداخت جزای نقدی و در خصوص تهدید به شلاق محکوم نماید آیا مقررات تعدد در مانحن فیه قابلیت اجرا را خواهد داشت یا خیر؟ و به عبارتی جزای نقدی با شلاق قابلیت جمع مجازا ت ها را در پی خواهد داشت یا خیر؟ ثانیا منظور از مجازات اشد در ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی آیا حکم قضایی است که در رای دادگاه به آن اشاره شده است یا اینکه مجازات اشد مجازات حداکثر در متن قانون می باشد.

۲–چنانچه شخصی فاقد گواهینامه رانندگی باشد و از سویی نیز مرتکب بزه جعل مدارک گردد با توجه به اینکه ماده ۷۲۳ قانون تعزیرات از جمله جرایم درجه شش محسوب می گردد و رعایت بند ۱ ماده ۳ قانون نحوه وصول برخی از درآمدهای دولت و مصرف آن در موارد معین الزامی می باشد و از جهتی نیز در خصوص بزه جعل مدارک دادگاه اقدام به تعیین جزای نقدی نماید نحوه اعمال ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی در مانحن فیه به چه صورتی میباشد.

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

در اعمال مقررات تعدد موضوع ماده ۱۳۴ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ "درجه جرایم تعزیری" مدنظر است و ملاک تعیین درجه جرم "مجازات قانونی آن جرم" است و در مواردی که جرم واحد دارای مجازات های متعددی اعم از تخییری یا غیرتخییری است، باید هر یک از مجازات های قانونی (صرف نظر از اینکه چه مجازاتی توسط دادگاه در مقام صدور حکم تعیین می شود) با توجه به شاخص های ماده ۱۹ قانون مذکور و تبصره های آن مستقل از سایر مجازات ها درجه بندی شود، آنگاه بالاترین درجه مجازات که همان مجازات شدیدتر است، ملاک تعیین درجه "جرم" است. بنابراین در فرض سوال که فرد، مرتکب دو جرم توهین و تهدید شده است، با عنایت به مجازات های قانونی این جرایم طبق مواد ۶۰۸ و ۶۹۹ قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۵ بر اساس شاخص های ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ و تبصره های آن هر دو جرم درجه شش محسوب می شود و با توجه به تبصره ۴ ماده ۱۳۴ قانون اخیرالذکر، مقررات تعدد، در تعدد جرایم تعزیری درجه ۱ تا ۶ باید اعمال شود، فرض سوال مشمول مقررات تعدد بوده و پس از تعیین مجازات هر یک از جرایم ارتکابی بر اساس قسمت اول ماده ۱۳۴ قانون اخیرالذکر، فقط مجازات اشد قابل اجرا است و در فرض سوال برای تعیین مجازات اشد (بین شلاق و جزای نقدی)، هر یک از آن مجازات ها که در درجه بالاتری بر اساس شاخص های ماده ۱۹ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ قرار گیرد، مجازات اشد است و در مواردی که در یک درجه قرار گیرند، با اتخاذ ملاک از قسمت اخیر ماده ۲۷ قانون فوق الذکر، مجازات شلاق نسبت به جزای نقدی، اشد محسوب می شود.