نظریه شماره 7/98/778 مورخ 1398/07/21 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تعیین ارزش ریالی مهرالسنه بر اساس درهم کدام کشور و میزان مهریه قابل اعمال بر اساس توافق زوجین

نظریه شماره ۷/۹۸/۷۷۸ مورخ ۱۳۹۸/۰۷/۲۱ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تعیین ارزش ریالی مهرالسنه بر اساس درهم کدام کشور و میزان مهریه قابل اعمال بر اساس توافق زوجین: مورد اول نظریه به محاسبه ارزش ریالی مهرالسنه بر اساس قوانین داخلی و تعیین معادل نقره در نظر گرفته شده اشاره دارد. مقرر شده که هر درهم معادل ۱۲/۶ نخود نقره محاسبه شود. در مورد دوم، تاکید شده که چنانچه در سند ازدواج میزان معینی از طلا یا نقره برای مهرالسنه توافق شده باشد، این مقدار به عنوان مهریه در نظر گرفته میشود. موضوع سوم نیز به صالحیت رسیدگی به دعاوی مربوط به مهریه در صلاحیت دادگاه خانواده اشاره دارد، حتی زمانی که ادعای زوجه برای الزام به تنظیم سند رسمی انتقال ملک مطرح باشد.

شماره نظریه	۷/۹۸/۷۷۸
شماره پرونده	۹۸–۹/۲–۷۷۸ح
تاریخ نظریه	۱۳۹۸/۰۷/۲۱
موضوع نظریه	حقوق خانواده
محور نظریه	مهرالسنه

استعلام

استدعا دارد نظریه ارشاد خود را در خصوص سوالات ذیل جهت بهره برداری قضایی به این دادگاه اعلام فرمایند:

۱–همان طور که عالی مقامان استحضار دارند آنچه در موضوع مهرالسنه امروز مشهور و متداول می باشد این است که مهر السنه پانصد درهم است و از نظر ارزش ریالی نیز اگر عین آن نباشد به نرخ روز مشخص می شود (موسوی،خمینی،سیدروح الله، تحریرالوسیله، جلد سوم، کتاب النکاح، مسیله ۱۲ ذیل عنوان فصل فی المهر) حال سوال این است که ارزش ریالی روز پانصد درهم را برابر درهم کدام کشور محاسبه نماییم؟

۲–همان طور که عالی مقامان استحضار دارند آنچه در موضوع مهرالسنه امروز مشهور و متداول می باشد این است که مهرالسنه پانصد درهم است و از نظر ارزش ریالی نیز اگر عین آن نباشد به نرخ روز مشخص می شود (موسوی،خمینی،سید روح الله، تحریرالوسیله،جلد سوم، کتاب النکاح، مسیله ۱۲ ذیل عنوان فصل فی المهر) حال سوال این است که چنانچه در سند ازداوج قید شده باشد مهرالسنه حضرت زهرا (س) فلان مثقلا طلا یا فلان عدد دینار آیا همچنان می توان طبق نظر مشهور حکم به همان پانصد درهم داد یا باید طبق سند ازدواج رای به فلان مثقلا طلا یا فلان عدد دینار رای داد؟

۳–رسیدگی به دعوی الزام به تنظیم سند رسمی در خصوص ملک غیر منقول که زوجه مدعی مهریه اش است در صلاحیت دادگاه حقوقی است یا خانواده؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

۱– قانون گذار ایران در ماده ۱۶۲ قانون مدنی (اصلاحی ۱۴/۸/۱۳۷۰) هر درهم را معادل ۱۲/۶ نخود نقره دانسته است؛ هم چنان که در بندهای ۵ و ۶ ذیل ماده ۲۹۷ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۷۰ در مقام بیان دیه مرد مسلمان، همین حکم را تکرار نموده بود؛ لذا برای محاسبه مهرالسنه (پنجاه دینار یا پانصد درهم) اولا، مهریه موضوع استعلام میزان مشخصی از نقره می باشد و ثانیا، در مقام محاسبه، می توان ارزش ریالی هر نخود نقره را استعلام و بر اساس آن، ارزش درهم و مهریه را محاسبه نمود.

۲– در فرض سوال که زوجین تعداد معینی از طلا و یا نقره را با عنوان مهرالسنه در قالب مهریه تعیین کرده اند، تعداد یاد شده، مهریه تلقی می شود و مفروض آن است که توافق انجام شده در خصوص میزان مهریه همان مقدار معین از طلا و نقره است که از سوی زوجین تعیین شده است؛ هرچند مقدار یاد شده منطبق با مقدار رایج مهرالسنه نباشد و اشتباه زوجین در خصوص مقدار مهرالسنه موثر در مقام نیست.

۳– با توجه به این که تعهد به تنظیم سند رسمی انتقال، امری تبعی است و رسیدگی به اختلاف زوجین در خصوص مهریه در صلاحیت دادگاه خانواده است و در فرضی که زوجه دعوای خود را الزام به تنظیم سند رسمی انتقال ملک قرار داده و مبنای انتقال را مهریه ذکر کرده است، دادگاه باید ادعای زوجه در خصوص انتقال ملک تحت عنوان مهریه را احراز کند، لذا با توجه به اطلاق بند ۶ ماده ۴ و ذیل ماده ۱۲ قانون حمایت خانواده رسیدگی به دعوا در صلاحیت دادگاه خانواده است.