نظریه شماره 773/95/7 مورخ 1395/04/01 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تکلیف بازپرس در شروع سریع تحقیقات پس از حضور متهم و محدودیت های زمانی قانونی در آیین دادرسی کیفری

نظریه شماره ۷۷۳/۹۵/۷ مورخ ۱۳۹۵/۰۴/۰۱ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره تکلیف بازپرس در شروع سریع تحقیقات پس از حضور متهم و محدودیتهای زمانی قانونی در آیین دادرسی کیفری: نظر به اینکه مقنن در صدر ماده ۱۸۹ قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲، بازپرس را مکلف نموده که بلافاصله پس از حضور یا جلب متهم تحقیقات را شروع کند و پس از آن عبارت و در صورت عدم امکان آمده است، این عبارت به واژه بلافاصله اول ماده بر می گردد و معنی آن این است که تحقیقات باید بدون فوت وقت و بلافاصله پس از حضور یا جلب متهم انجام شود و در صورتی که شروع بلافاصله تحقیق ممکن نبود، حداکثر ظرف مدت بیست و چهار ساعت باید این کار انجام شود و این در زمانی است که متهم در ۲۴ ساعت گذشته در اختیار ضابطین نبوده باشد و به فرض ۱۲ ساعت در اختیار آنان بوده و هنوز برای پایان ۲۴ ساعت، ۱۲ ساعت دیگر باقی است، بازپرس به لحاظ تراکم کاری می تواند دستورات لازم را بر اساس مقررات قید شده در ماده ۹۸ این قانون به ضابطین بدهد که قبل از اتمام ۱۲ ساعت بعدی، وی را در محضر ایشان حاضر نمایند که به نظر میرسد این امر فاقد اشکال قانونی است. ولی با انقضای ۲۴ ساعت بازپرس به بهانههایی مانند تراکم کاری یا اتمام وقت اداری با عنایت به اینکه دادسرا تعطیل بردار نیست، نمی تواند دستور نگهداری متهم را برای مدت ۲۴ ساعت بعدی بدهد و ضمانت اجرای این عمل یعنی نگهداری متهم بیش از ۲۴ ساعت همان است که در تبصره ذیل ماده ۱۸۹ آمده است.

شماره نظریه	۷۷۳/۹۵/۷
شماره پرونده	۵۹–۸۶۱/۱–۵۵۴
تاریخ نظریه	۱۳۹۵/۰۴/۰۱
موضوع نظریه	آیین دادرسی کیفری
محور نظریه	تحقیق از متهم

استعلام

با عنایت به اینکه به موجب ماده ۸۵ قانون آیین دادرسی کیفری ضابطین بایستی متهم نزد مقام قضایی حاضر نمایند در صورت تاخیر از تحویل فوری متهم حوادث و سوانح مانع از دسترسی به مقام قضایی ظرف بیست و چهار ساعت به قاضی کشیک تحویل دهند از آنجایی که به موجب ماده ۱۸۹ بازپرس بایستی بلافاصله تحقیق از متهم را آغاز کند یا حداکثر ظرف بیست و چهار ساعت از زمان تحت نظر قرار گرفتن نزد ظابطین مبادرت به تحقیق نماید ارجاع به شرایط ماده ۱۸۵ و با توجه به مواد ۴۶ و۱۸۳ همان قانون و نظر به اینکه در اصل ۳۲ قانون اساسی که از تشکیل پرونده قضایی ظرف بیست و چهار ساعت صحبت به میان آمده حال آیا:

۱–چنانچه ضابطین شخصی را در جرایم مشهود دستگیر یا متهمی را متعاقب دستور قضایی جلب نمایند و ظرف یک ساعت وی را نزد بازپرس حاضر نمایند آیا بازپرس می تواند دستور دهد جهت تکمیل تحقیقات بیست و چهار ساعت متهم را در مرجع انتظامی تحت نظر باشد؟

در صورت مثبت بودن پاسخ آیا این تفسیر با اصل ۳۲ قانون اساسی که چنین حقی برای مقام قضایی قایل نشده مغایرت ندارد؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

نظر به اینکه مقنن در صدر ماده ۱۸۹ قانون آیین دادرسی کیفری ۱۳۹۲، بازپرس را مکلف نموده که بلافاصله پس از حضور یا جلب متهم تحقیقات را شروع کند و پس از آن عبارت و در صورت عدم امکان آمده است، این عبارت به واژه بلافاصله اول ماده بر می گردد و معنی آن این است که تحقیقات باید بدون فوت وقت و بلافاصله پس از حضور یا جلب متهم انجام شود و در صورتی که شروع بلافاصله تحقیق ممکن نبود، حداکثر ظرف مدت بیست و چهار ساعت باید این کار انجام شود و این در زمانی است که متهم در ۲۴ ساعت گذشته در اختیار ضابطین نبوده باشد و به فرض ۱۲ ساعت در اختیار آنان بوده و هنوز برای پایان ۲۴ ساعت، ۱۲ ساعت دیگر باقی است، بازپرس به لحاظ تراکم کاری می تواند دستورات لازم را بر اساس مقررات قید شده در ماده ۹۸ این قانون به ضابطین بدهد که قبل از اتمام ۱۲ ساعت بعدی، وی را در محضر ایشان حاضر نمایند که به نظر می–رسد این امر فاقد اشکال قانونی است. ولی با انقضای ۲۴ ساعت بازپرس به بهانه هایی مانند تراکم کاری یا اتمام وقت اداری با عنایت به اینکه دادسرا تعطیل بردار نیست، نمی تواند دستور نگهداری متهم را برای مدت ۲۴ ساعت بعدی بدهد و ضمانت اجرای این عمل یعنی نگهداری متهم بیش از ۲۴ ساعت همان است که در تبصره ذیل ماده ۱۸۹ آمده است.