نظریه شماره 973/96/7 مورخ 1396/04/31 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره شرایط اعمال حبس و ضمانت اجرای ماده 40 قانون حمایت خانواده در خصوص حضانت و ملاقات طفل

نظریه شماره ۹۷۳/۹۶/۷ مورخ ۱۳۹۶/۰۴/۳۱ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره شرایط اعمال حبس و ضمانت اجرای ماده ۴۰ قانون حمایت خانواده در خصوص حضانت و ملاقات طفل: در استعلام صورتگرفته، مسیله حضانت کودک و اعمال ماده ۴۰ قانون حمایت خانواده مطرح شده که در آن دو سوال اساسی بررسی شده است: اول، آیا در صورتی که حکمی بر حضانت صادر نشده باشد، میتوان به ماده ۴۰ استناد کرد؟ دوم، در صورت امتناع از استرداد کودک پس از ملاقات، آیا میتوان به ماده ۴۰ استناد کرد؟ اداره کل حقوقی قوه قضاییه در نظریه خود تاکید میکند که اعمال ماده ۴۰ بدون صدور حکم حضانت امکانپذیر نیست و برای هرگونه اقدام قانونی، وجود حکم حضانت لازم است. همچنین، در مواردی که ملاقات کودک انجام شود و استرداد کودک به حضانتدار با مشکل مواجه شود، میتوان به ماده مذکور استناد کرد و محدودیتی در تعداد دفعات اعمال این ضمانت اجرا وجود ندارد.

شماره نظریه	۹۷۳/۹۶/۷
شماره پرونده	۶۶۷–۳/۹–۹۶
تاریخ نظریه	۱۳۹۶/۰۴/۳۱
موضوع نظریه	حقوق خانواده
محور نظریه	حضانت و ملاقات طفل

استعلام

الف – حضانت طفل به لحاظ سن طفل ۶ ساله بر عهده مادر است حکم به تعیین زمان و ملاقات طفل توسط پدر صادر گردیده است چنانچه پدر طفل از استرداد طفل به مادر امتناع ورزد آیا می توان به استناد ماده ۴۰ قانون حمایت خانواده عمل کرد با توجه به آنکه حکم حضانتی صادر نگردیده است تا پدر مانع اجرای آن شده باشد و حضانت طفل به لحاظ شرایط قانونی در اختیار مادر است

ب– در فرض که حکم حضانت فرزند برای یکی از والدین صادر گردیده باشد و طرف دیگر حکم را اجرا و ممانعت نکند لیکن در هنگام ملاقات طفل از استرداد طفل امتناع نماید آیا هر بار می توان به ماده ۴۰ قانون حمایت خانواده عمل کرد؟

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

الف– شرایط اعمال حبس موضوع ماده ۴۰ قانون حمایت خانواده ۱۳۹۱، بدوا صدور حکم مبنی بر حضانت و متعاقبا استنکاف یا ممانعت از اجرای آن یا عدم استرداد طفل است. بنابراین، همانگونه که از متن ماده قانونی مذکور ملاحظه می شود، بدون وجود حکمی مبنی بر حضانت از سوی دادگاه، اقدام جهت اعمال ضمانت اجرای موضوع ماده ۴۰ یاد شده، محمل قانونی ندارد.

ب– اولا در صورتی که پس از انقضای مهلت ملاقات پدر با طفل، با توجه به مندرجات حکم دادگاه (نه دستور موقت)، پدر از استرداد و تحویل طفل به مادرش که حضانت به عهده اوست، خودداری نماید، دادگاه می تواند با رعایت مفاد ماده ۴۵ قانون حمایت خانواده ۱۳۹۱، نسبت به اعمال مقررات ماده ۴۰ این قانون نسبت به مستنکف موردنظر اقدام نماید و برای انجام ملاقات های بعدی هم از ساز وکارهای مندرج مواد ۶۷ و ۶۸ آیین نامه اجرایی قانون حمایت خانواده مصوب ۱۳۹۳، استفاده نماید. ثانیا برای اعمال ضمانت اجرای مذکور در ماده ۴۰ قانون حمایت خانواده ۱۳۹۱، به شرح صدرالاشاره، از حیث دفعات آن، ظاهرا محدودیتی پیش بینی نگردیده است.