ماده ۳۹۹ قانون مجازات اسلامی

اگر عضو مورد جنایت، زائد باشد و مرتکب، عضو زائد مشابه نداشته باشد، به پرداخت اَرش محکوم می‌ شود.

فلسفه و مبانی نظری ماده

این ماده، در خصوص توضیح یکی دیگر از شرایط لازم برای رعایت اصل تساوی اعضا وضع شده است، چرا که عضو زاید را نمی توان با عضو اصلی برابر پنداشت.در واقع لازم است تساوی در اصلی بودن اعضاء رعایت شود. لذا اگر شخصی مرتکب جنایت نسبت به عضو زاید دیگری شود و جانی نیز فاقد عضو زاید باشد، نمیتوان او را قصاص کرد، چرا که لازم است اصل تساوی در قصاص رعایت شود

مطالعات فقهی

سوابق فقهی

به باور برخی از فقها، اگر جانی اقدام به قطع انگشت اضافی فردی نماید، اگر خودش هم دارای انگشت اضافی باشد، قصاص ثابت بوده و عضو زاید او قصاص می شود. اما اگر فقط بزهدیده دارای عضو زاید باشد، مشهور فقها بر این باورند که او به دلیل قطع انگشت اضافی می تواند از جانی، دیه مطالبه کند. همچنین برخی از فقها معتقدند اذن در کندن دندان اضافی در برابر دندان اضافی، هرچند محل رویش آنان متفاوت باشد بعید نمی باشد. البته در این خصوص که آیا باید اعضای زاید در جانی و مجنی علیه در یک محل باشند یا خیر، میان فقها اختلاف نظر است. برخی از فقها معتقدند در فرض اختلاف در محل ها، مماثلت رعایت نشده است و بنابراین قصاص ساقط است اما گروهی دیگر بر این باورند که با توجه به اقتضاء مفهوم قصاص، نیازی بین وحدت محل دو عضو نیست.

مصادیق و نمونه ها

دندان اصلی را نمی توان به جای دندان زاید قصاص کرد اما عکس این حالت امکان پذیر است.