انقلاب دعوا

در هر مورد که خوانده در پاسخ به اصل ادعای خواهان ادعایی را مطرح کند که نتیجه آن بدون اثبات، صحت ادعای خواهان باشد، دعوا منقلب خواهد شد. به عبارت دیگر پس از آنکه دعوی طرح گردید و خواهان و هوانده مشخص شدند؛ آنگاه در میان رسیدگی، خوانده مدعی امری گردد. در اینجا می‌گویند انقلاب دعوا رخ داده است. به عنوان مثال زمانی که کسی به دعوی مالکیت اتومبیلی عرضحال بدهد و مدعل علیه ضمن دفاع بگوید که آن را از مدعی خریده ام؛ در این زمان او اقرار به مالکیت مدعی کرده است مدعی شده است که آن را از خریدار خریده است پس باید ادعایش را ثابت کند.

در قانون

در ماده 275 قانون آیین دادرسی مدنی تصریح شده که «هرگاه خوانده در پاسخ خواهان ادعایی مبنی بر برائت ذمه از سوی خواهان یا دریافت مال مورد ادعا یا صلح و هبه نسبت به آن و یا تملیک مال به موجب یکی از عقود ناقله نماید، دعوا منقلب شده، خواهان، خوانده و خوانده، خواهان تلقی می‌شود و حسب مورد با آنان رفتار خواهد شد.» همه مصادیق ناظر به امور مالی می‌باشد اما انقلاب دعوی در دعاوی غیر مالی نیز مطرح می‌گردد. لذا مصادیق این ماده حصری نمی‌باشد و شامل همه موارد مشابه می‌باشد.

اثر انقلاب دعوی

اثر انقلاب دعوی، تغییر بار اثبات دعوی به علت تغییر جایگاه مدعی و مدعی علیه می‌باشد.