ماده ۷۳ قانون مدنی

وقف بر اولاد و اقوام و خدمه و واردین و امثال آن‌ها صحیح است.

توضیح واژگان

ولد در لغت یعنی فرزند بلاواسطه(۴۹۵۴۷)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

ممکن است وقف، به نفع اولاد و اولاد اولاد، و نسل متمادی بعد از آنان باشد. (۴۶۷۱۸) (۸۶۴۵۶)

به نظر برخی از حقوقدانان، اگر وقف بر اولاد گردد؛ فرزندان و نوه‌ها، همگی از موقوفه بهره خواهند برد؛ مگراینکه واقف مقرر نماید که باید ترتیب در موقوفٌ علیهم، رعایت گردد. (۱۳۱۳۰۵) و به نظر برخی دیگر، وقف بر اولاد، تنها اختصاص به فرزندان بی واسطه واقف دارد؛ مگراینکه وی، تصریح نماید که نوادگانش نیز، از منافع موقوفه بهره‌مند گردند. (۴۲۷۱۶۴)

واقف، می‌تواند قسمتی از درآمد موقوفه را، اختصاص به نفقه همسر خود، در دوران متعه بدهد. (۱۳۱۳۱۰)

در وقف، عواطف شخصی واقف، عاری از اهمیت نبوده؛ و وی می‌تواند بخشی از عایدات موقوفه را، به اقربا، میهمانان و مستخدمان خویش، اختصاص دهد. (۲۷۱۲۴۵) (۶۹۴۲۸۵)

مستندات فقهی

بنا بر نظر مشهور فقها، وقف بر اولاد، تنها اختصاص به فرزندان بی واسطه واقف دارد. (۲۹۴۵۶۰) (۴۶۷۱۸)

در سیره حضرت محمد و حضرت فاطمه، واقف می‌تواند هزینه‌های امرار معاش خانواده خود را، از محل موقوفه تأمین نماید. (۴۵۱۶۱۴)

بنبر نظر مشهور، اگر وقف به نفع اولاد، و اولاد اولاد تحقق یابد؛ دراینصورت نسل سوم از فرزندان واقف، از عایدات موقوفه بهره‌مند نخواهندشد. (۴۶۷۱۸)

سوابق فقهی

اگر وقف بر اولاد گردد؛ فرزندان و نوه‌ها، همگی از موقوفه بهره خواهند برد. (۲۹۴۵۶۰) (۵۴۱۶۳۱)

اگر واقف، بگوید وقف نمودم برای فرزندانی که منسوب به من هستند؛ دختران وی، نمی‌توانند از منافع موقوفه بهره‌مند گردند. (۴۵۱۶۳۱) (۸۰۰۷۱۹) و درمقابل، انتقاد شده‌است که تصریح به منسوبان یا منتسبٌ الیه، اولاد ذکور و اناث واقف را، شامل می‌گردد. (۴۶۷۱۸)

رویه‌های قضایی

به موجب دادنامه شماره ۲۸۷ مورخه ۲۹/۲/۱۳۶۹ شعبه ۳۰ دیوان عالی کشور، ذکر عبارات «نسلاً بعد نسل»، و «بطناً بعد بطن» در وقف نامه، دلالت بر این دارد که وجود اولاد در طبقه بالاتر، طبقات بعدی، از موقوفه بهره‌مند نخواهندشد. (۱۴۱۸۷۴۴) و به موجب رأی وحدت رویه شماره ۳۵۶۱ مورخه ۱۶/۱۲/۱۳۴۲ هیئت عمومی دیوان عالی کشور، ذکر عبارات «نسل بعد نسل» در وقف نامه، دلالت بر این دارد که وجود اولاد در طبقه بالاتر، طبقات بعدی، از موقوفه بهره‌مند نخواهندشد.