ادله اثبات الکترونیکی در حقوق کیفری ایران و مطالعه تطبیقی آن با کامن لا

ادله اثبات الکترونیکی در حقوق کیفری ایران و مطالعه تطبیقی آن با کامن لا عنوان رساله ای است که توسط محمد کاظم یعقوبی گلوردی، با راهنمایی اسماعیل هادی تبار و با مشاوره ابراهیم قدسی در سال ۱۴۰۲ و در مقطع دکتری دانشگاه مازندران دفاع گردید.

عنوان	ادله اثبات الکترونیکی در حقوق کیفری ایران و مطالعه تطبیقی آن با کامن لا
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	محمد کاظم یعقوبی گلوردی
استاد راهنما	اسماعیل هادی تبار
استاد مشاور	ابراهیم قدسی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه مازندران

چکیده

از جمله ادله علمی که با ظهور و بروز فناوری اطلاعات و ارتباطات، در مباحث شکلی به ویژه آیین دادرسی کیفری اهمیت ویژه ای یافته است، ادله اثبات الکترونیک می باشد. این ادله از دیدگاه نظام حقوقی کامن لا و حقوق کیفری ایران قابلیت استنادپذیری و اثبات در دادرسی الکترونیکی را دارا هستند. در واقع، با وجود دو شرط معلوم بودن هویت پدیدآورنده ادله و مطمین بودن اطلاعات حاصل از آن از قابلیت استنادپذیری برخوردار می شود. بنابراین، ادله الکترونیک مانند ادله سنتی دارای جایگاه ارزشی و اثباتی می باشند و می توانند مستند حکم دادگاه قرار گیرند. هدف از پژوهش بررسی ادله اثبات الکترونیک در حقوق کیفری ایران و نظام حقوقی کامن لا است. پژوهش حاضر با روش تحلیلی توصیفی با رجوع به منابع معتبر به بررسی موضوع پرداخته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که به طور خاص ادله اثبات الکترونیکی در حقوق کیفری ایران و حقوق کیفری کامن لا شامل شهادت الکترونیکی، اقرار الکترونیکی، سوگند الکترونیکی، قسامه (فقط در درایران) و علم قاضی می باشد ولی به طور عام هر چه که علم ایجاد کند دلیل است و ممکن است ادله سنتی به شکل الکترونیکی در دادرسی الکترونیک ارایه شود به منظور اثبات جرم مورد استفاده قرار گیرند. در حقیقت ملاک اثبات علم قاضی است. بررسی تطبیقی ادله الکترونیک در دو نظام کیفری ایران و کامن لا نشان دهنده آن است که کاربرد ادله الکترونیک در هر دو نظام به یک شکل می باشد، با این تفاوت که نظام کیفری کامن لا با توجه به پیشرفته بودن این نظام در سطح پیشرفته تری واقع شده است؛ با این وجود، چالش هایی در به کارگیری این ادله وجود دارد که مربوط به عدم مشخص بودن زمان تفتیش ادله، نقض حریم خصوصی، نقض حقوق شهروندی در اقرار الکترونیکی، نقض در اصل استماع مستقیم و امکان مخدوش شدن اطلاعات است. در این راستا به نظر می رسد، حقوق کیفری ایران بتواند با الگوگیری از حقوق کیفری کامن لا نسبت به حل این چالش ها فایق آید.

ساختار و فهرست رساله

فهرست مطالب عنوان صفحه فصل اول : کلیات

۱–۱– بیان مساله

۱–۲– اهمیت و ضرورت تحقیق

۱–۳– اهداف تحقیق

۱–۴– پیشینه تحقیق

۱–۴–۱– پژوهش های داخلی

۱–۴–۲– پژوهش های خارجی

۱–۵– سوال های تحقیق

۱–۶– فرضیه های تحقیق

۱–۷– روش تحقیق

۱–۸– سازماندهی تحقیق

فصل دوم : مفاهیم، مبانی تحقیق، سوابق تاریخی و پیدایش ادله الکترونیک

۲–۱– مفاهیم

۲–۱–۱– مفهوم ادله

۲–۱–۱–۱– ادله در لغت

۲–۱–۱–۲– ادله در اصطلاح

۲–۱–۱–۲–۱– مفهوم اصطلاحی ادله در حقوق کیفری ایران

۲–۱–۱–۲–۲– مفهوم اصطلاحی ادله در حقوق کیفری کامن لا

۲–۱–۲– اثبات

۲–۱–۲–۱– مفهوم لغوی اثبات

۲–۱–۲–۲– مفهوم اصطلاحی اثبات

۲–۱–۲–۲– ۱– مفهوم اصطلاحی اثبات در حقوق کیفری ایران

۲–۱–۲–۲– ۲– مفهوم اصطلاحی اثبات در حقوق کیفری در کامن لا

۲–۱–۳– مفهوم ادله الکترونیکی

۲–۱–۳–۱– ادله الکترونیک مطمین (داده پیام مطمین)

۲–۱–۳–۲– ادله الکترونیک عادی یا غیر مطمین (داده پیام غیر مطمین)

۲–۱–۴– مفهوم بار و ارزش اثبات

۲–۱–۴–۱ مفهوم بار و ارزش اثبات در حقوق کیفری ایران

۲–۱–۴–۲– مفهوم بار و ارزش اثبات در حقوق کیفری کامن لا

۲–۱–۴–۳– مفهوم امضای الکترونیکی

۲–۲– مبانی تحقیق، سوابق تاریخی و پیدایش ادله الکترونیک

۲–۲–۱– پیدایش ادله الکترونیکی

۲–۲–۲– سابقه تاریخی ادله اثبات الکترونیکی و ماهیت آن

۲–۲–۲–۱– سابقه تاریخی ادله اثبات الکترونیکی

۲–۲–۲–۱–۱– سابقه تاریخی ادله اثبات الکترونیکی در حقوق کیفری ایران

۲–۲–۲–۱–۲– سابقه تاریخی ادله اثبات الکترونیکی در حقوق کیفری کامن لا

۲–۲–۲–۲– ماهیت ادله اثبات الکترونیکی

۲–۲–۳– تطبیق ادله اثبات الکترونیکی با ادله سنتی

فصل سوم : جایگاه ادله اثبات الکترونیک و مصادیق آن ها

۳–۱– جایگاه ادله اثبات الکترونیک

۳–۱–۱– در جایگاه سند الکترونیکی

۳–۱–۱–۱– سند الکترونیکی در حقوق کیفری ایران

۳–۱–۱–۱–۱– در جایگاه سند رسمی الکترونیک

۳–۱–۱–۱–۲– در جایگاه سند عادی الکترونیک

۳–۱–۱–۲– سند الکترونیکی در حقوق کیفری کامن لا

۳–۱–۲– در جایگاه شهادت الکترونیکی

۳–۱–۲–۱– شهادت الکترونیکی در حقوق کیفری ایران

۳–۱–۲–۲– شهادت الکترونیکی در حقوق کیفری کامن لا

۳–۱–۳– در جایگاه اقرار الکترونیکی

۳–۱–۳–۱– اقرار الکترونیکی در حقوق کیفری ایران

۳–۱–۳–۲– اقرار الکترونیکی در حقوق کیفری کامن لا

۳–۱–۴– در جایگاه سوگند الکترونیکی

۳–۱–۴–۱– سوگند الکترونیکی در حقوق کیفری ایران

۳–۱–۵– ادله در جایگاه اماره الکترونیکی

۳–۱–۵–۱– اماره الکترونیکی در حقوق کیفری ایران

۳–۱–۵–۲– اماره الکترونیکی در حقوق کیفری کامن لا

۳–۲– مصادیق محتوای ادله اثبات

۳–۲–۱– در قالب متن

۳–۲–۱–۱– نامه الکترونیکی

۳–۲–۱–۲– وبگاه یا تارنما

۳–۲–۱–۳– چت روم یا پیام متنی

۳–۲–۲– در قالب غیرمتن

۳–۲–۲–۱– عکس و فیلم

۳–۲–۲–۲– ضبط صدا

فصل چهارم : شرایط استناد، نحوه تحصیل ادله اثبات الکترونیکی و چالش ها

۴–۱– شرایط استناد ادل–ه اثبات الکترونیکی

۴–۱–۱– معلوم بودن هویت پدیدآورنده ادله

۴–۱–۲– قابل اعتماد بودن اطلاعات حاصل از ادله

۴–۲– نحوه ارایه و تحص–یل ادل–ه اثبات الکترونیکی

۴–۲–۱– ادله الکترونیکی در تحقیقات مقدماتی (دادسرا) و کشف جرم

۴–۲–۱–۱– ادله الکترونیکی در تحقیقات مقدماتی در حقوق کیفری ایران

۴–۲–۱–۲– ادله الکترونیکی در تحقیقات مقدماتی در حقوق کیفری کامن لا

۴–۲–۲–مستند سازی ادله الکترونیکی در تعقیب و دادرسی (دادگاه )

۴–۲–۲–۱– جمع آوری ادله الکترونیکی

۴–۲–۲–۲– نگهداری از ادله الکترونیکی

۴–۲–۲–۲–۱– نگهداری ادله در سازمان ایجاد کننده

۴–۲–۲–۲–۲– حفاظت پژوهش ها و اسناد آتی

۴–۲–۳–صدور دستور تجزیه و تحلیل و تفتیش ادله الکترونیکی

۴–۲–۳–۱– صدور دستور تجزیه و تحلیل و تفتیش ادله در حقوق کیفری ایران۱۱۴ ۴–۲–۳–۲– صدور دستور تجزیه و تحلیل و تفتیش ادله در حقوق کیفری کامن لا۱۱۵ ۴–۲–۴– صدور دستور توقیف ادله

۴–۲–۴–۱– صدور دستور توقیف ادله در حقوق کیفری ایران

۴–۲–۴–۲– صدور دستور توقیف ادله در حقوق کیفری کامن لا

۴–۳– چالش های اعتبار ادله اثبات الکترونیکی در دادرسی

۴–۳–۱– ادله الکترونیکی و عدم مشخص بودن زمان تقتیش

۴–۳–۲– ادله الکترونیکی و نقض حریم خصوصی

۴–۳–۳– ادله الکترونیکی و امکان مخدوش شدن اطلاعات

۴–۳–۴– ادله الکترونیکی و عدم حفظ حقوق شهروندی در اقرار الکترونیکی

۴–۳–۵– ادله الکترونیکی و نقض در اصل استماع مستقیم

فصل پنجم : نتیجه گیری و پیشنهادات

۵–۱– نتیجه گیری

۵–۲– پیشنهادات

منابع و مآخذ

فهرست منابع فارسی

فهرست منابع لاتین

برگ تایید هییت داوران/ صورت جلسه دفاع (به زبان انگلیسی)

کلیدواژه ها

• دلیل الکترونیک
• ادله اثبات دعوا
• دادرسی الکترونیکی
• ارزش اثبات