الگوی مطلوب حاکم بر عوارض شوراهای محلی با تاکید بر حفظ حقوق عامه

الگوی مطلوب حاکم بر عوارض شوراهای محلی با تاکید بر حفظ حقوق عامه عنوان رساله ای است که توسط امیرحسین اصل زعیم، با راهنمایی ولی رستمی و سیدمحمدمهدی غمامی و با مشاوره غلامرضا مولابیگی و سیدمحمدهادی راجی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری دانشگاه امام صادق علیه السلام دفاع گردید.

عنوان	الگوی مطلوب حاکم بر عوارض شوراهای محلی با تاکید بر حفظ حقوق عامه
رشته	حقوق عمومی
دانشجو	امیرحسین اصل زعیم
استاد راهنما	ولی رستمی، سیدمحمدمهدی غمامی
استاد مشاور	غلامرضا مولابیگی، سیدمحمدهادی راجی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۱
دانشگاه	دانشگاه امام صادق علیه السلام

چکیده

عوارض محلی که با تصویب شوراهای اسلامی خلق می شود و ارتباط مستقیمی با حقوق عامه دارد، با وجود قدمت و تکرار در سنوات، ماهیت مشخصی در نظام حقوقی کشورمان نداشته و قوانین و مقررات مربوطه نیز به تبیین دقیق آن نپرداخته اند. در نتیجه استنباط های مختلفی از این مفهوم صورت گرفته و اختلافات عدیده ای میان واضعان و مودیان ایجاد شده و ظرفیت و توان عمده ای از نهادهای نظارتی به این امور معطوف شده است. بنابراین تبیین ماهیت عوارض محلی، شناسایی آسیب های این عرصه و راهکارهای برون رفت از این معضلات، مهم ترین سوالات این رساله می باشد که با روش توصیفی و تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. در این راستا در وهله اول ماهیت و چیستی، مآخذ و مصارف عوارض مورد واکاوی قرار گرفت که از این مجرا عوارض مفهومی متناظر با ارایه خدمت مستقیم به همان منبع اخذ عوارض می باشد که به صورت هم زمان و یا در بستر زمانی پیش از دریافت و پس از دریافت عوارض، ارایه می شود و عنصر خدمت به عنوان مبنای ذاتی این ماهیت می باشد که جعل عوارض، مآخذ و محل هزینه کرد بدان پیوند یافته است. سپس در روند آسیب شناسی، یافته ها حاکی از این است که ابهام مفهومی و ناکارآمدی ساختاری و رویه ای در نهادهای نظارتی پیشینی و پسینی به تضییع حقوق عامه و تکرار در تصویب عوارض مغایر با قانون منتج شده است. با این وصف ارایه الگوی مطلوب تصویب و نظارت، در دو قالب حفظ ساختارهای موجود و اصلاح روند جاری از طریق ترمیم قوانین و رویه ها و یا اعمال تغییرات اساسی و پی ریزی ساختارهای نوین تصویب و نظارت صورت گرفت. در این زمینه تشریح و مرزبندی حدود اختیارات شوراهای محلی در تصویب عوارض، ایجاد شفافیت در معیارهای نظارتی از طریق تبیین مفهومی و تغییر در رویه های نظارتی در فرآیند ترمیمی و با حفظ ساختارها محقق می گردد. در قالب اصلاح ساختاری نیز امکان سنجی تغییر مرجع تصویب عوارض محلی از شوراهای محلی به مجلس شورای اسلامی و یا وزارت کشور، تغییر طرق نظارت شرعی به رویکرد فراگیر و فعالانه از مجرای تاسیس مجامع فقهی و شوراهای استانی، تغییر شیوه های نظارت قانونی در دیوان عدالت اداری و تقویت بازدارندگی، کاهش اطاله دادرسی و همچنین ساماندهی نظارت پیشینی و غیرقضایی از دستاوردهای این رساله در ارایه آیین مطلوب حاکم بر عوارض محلی می باشد.

ساختار و فهرست رساله

فهرست تفصیلی مقدمه

تبیین مسیله

سابقه پژوهش

سوال های اصلی و فرعی پژوهش

فرضیه های پژوهش

اهمیت پژوهش

اهداف پژوهش

روش انجام پژوهش

سازماندهی پژوهش

بخش اول) مفاهیم و مبانی نظری

فصل اول– مفهوم شناسی حقوق عامه و احصاء مراجع تضمین گر

مبحث اول– ابعاد و مفاهیم حقوق عامه

مبحث دوم– مراجع حامی و تضمین گر حقوق عامه

فصل دوم– مفهوم شناسی عوارض

مبحث اول– تبیین رویکرد بررسی مفهوم و ماهیت عوارض

مبحث دوم– انواع عوارض (اعم از ملی و محلی)

گفتار اول– به اعتبار گستره شمول و اجراء

گفتار دوم– به اعتبار مرجع تصویب (و قلمرو جغرافیایی)

بند اول– عوارض ملی و انواع آن

۱– عوارض تنفیذی

۲– عوارض تصویبی

۳– عوارض ارزش افزوده

بند دوم– عوارض محلی

مبحث سوم– تعیین مفهوم عوارض در قیاس با سایر مفاهیم

گفتار اول– مالیات

گفتار دوم– بهای خدمات

گفتار سوم– جریمه

مبحث چهارم– نگاهی به نهاد عوارض در سایر نظام های حقوقی

گفتار اول– نهاد عوارض در کشورهای فدرال و بسیط

گفتار دوم– قیاس نهاد عوارض با مالیات محلی و هزینه خدمات

بند اول– مالیات محلی

بند دوم– هزینه خدمات

مبحث پنجم– واکاوی ماهیت عوارض شوراهای محلی از منظر واضعان و ناظران

گفتار اول– رویکرد عام و حداکثری

گفتار دوم– رویکرد مقید و محدود

گفتار سوم– مبانی اختلاف نظر در رویکردها و ارایه نظر مختار به منظور حمایت از حقوق عامه

فصل سوم– نظارت بر عوارض و نهادهای متولی آن

مبحث اول– مراجع نظارت بر عوارض و معیارهای نظارتی

گفتار اول– مراجع نظارتی پیشینی

گفتار دوم– مراجع نظارتی پسینی

مبحث دوم– اقسام نظارت بر عوارض محلی

گفتار اول– نظارت شرعی و قانونی

گفتار دوم– نظارت قضایی و غیرقضایی

جمع بندی بخش اول

بخش دوم)آسیب شناسی نهاد عوارض محلی و طرق نقض حقوق عامه

فصل اول– آسیب شناسی مفهومی عوارض محلی و معیارهای نظارتی

مبحث اول– اختلاف مفهومی منبعث از خلاها و نواقص در قوانین و مقررات

گفتار اول– آسیب شناسی معیار نظارتی هنجارهای برتر و قوانین و مقررات

گفتار دوم– آسیب شناسی معیار نظارتی موازین اسلامی

مبحث دوم– اختلاف مفهومی منبعث از ماخذ و منشا عوارض

مبحث سوم– اختلاف مفهومی منبعث از ضرورت و تناظر خدمات

فصل دوم– آسیب شناسی ساختاری و عملکردی نهاد عوارض محلی

مبحث اول– آسیب در تشکیلات و عملکرد مراجع نظارتی پیشینی

مبحث دوم– آسیب در تشکیلات و عملکرد مراجع نظارت پسینی

گفتار اول– هیات مرکزی حل اختلاف

گفتار دوم– دیوان عدالت اداری

بند اول– آسیب های ساختاری و صلاحیتی

بند دوم– آسیب های رویه ای و عملکردی

گفتار سوم– شورای نگهبان

بند اول– انجام نظارت شرعی پسینی و منفعل

بند دوم– مطول بودن فرآیند نظارت شرعی

جمع بندی بخش دوم

بخش سوم) ارایه الگوی مطلوب حاکم بر عوارض شوراهای محلی

فصل اول– آیین مطلوب تصویب عوارض شوراهای محلی

مبحث اول– ضرورت شناسایی و تبیین مفهوم و ماهیت عوارض

۱– حدود و ثغور شکلی و ماهوی

۲–تناظر با خدمات

۳–تبیین مآخذ عوارض

۴–تبیین کارکردهای عوارض

مبحث دوم– تغییر و ترمیم قوانین و مقررات در خصوص عوارض و بهای خدمات

مبحث سوم– طرق و معیارهای وضع عوارض حافظ حقوق عامه

گفتار اول– تصویب عوارض توسط شوراهای محلی با رویکرد حفظ ساختارهای موجود

گفتار دوم– تصویب عوارض توسط سایر مراجع با رویکرد اصلاح ساختارهای موجود

فصل دوم– آیین مطلوب نظارت بر عوارض شوراهای محلی

مبحث اول– بایسته های عملکردی و تضمین حقوق عامه با حفظ ساختارهای موجود مراجع نظارتی

گفتار اول–مراجع نظارت پیشینی

گفتار دوم– نهادهای نظارت پسینی

بند اول– هیات مرکزی حل اختلاف

بند دوم– دیوان عدالت اداری

بند سوم– شورای نگهبان

مبحث دوم– بایسته های عملکردی و تضمین حقوق عامه با اصلاح ساختارهای موجود مراجع نظارتی

گفتار اول– هیات مرکزی حل اختلاف

گفتار دوم– دیوان عدالت اداری

بند اول–گستردگی حجم ورودی پرونده ها به هیات عمومی دیوان

بند دوم– اطاله در روند رسیدگی

بند سوم– منفعل بودن نظارت قضایی دیوان عدالت اداری

بند چهارم– عدم بازدارندگی آراء صادره

گفتار سوم– شورای نگهبان

بند اول– تاسیس مجامع فقهی

بند دوم– تاسیس شوراهای استانی

بند سوم– اصلاح در قوانین و مقررات مربوطه

جمع بندی بخش سوم

نتیجه گیری

منابع

الف: فارسی

۱)کتب

۲) مقالات، سخنرانی ها و گزارش های پژوهشی

۳) رساله ها و پایان نامه ها

۴) قوانین و مقررات

۵) پایگاه های اینترنتی

ب)عربی

ج)لاتین

کلیدواژه ها

• عوارض محلی
• خدمات متناظر
• شوراهای محلی
• الگوی مطلوب