امکان سنجی مسیولیت کیفری ربات ها

امکان سنجی مسیولیت کیفری ربات ها عنوان پایان نامه ای است که توسط احمد فامیل زوارجلالی، با راهنمایی حسین آقابابایی و با مشاوره عباس سلمان پور در سال ۱۴۰۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه گیلان دفاع گردید.

عنوان	امکان سنجی مسیولیت کیفری ربات ها
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	احمد فامیل زوارجلالی
استاد راهنما	حسین آقابابایی
استاد مشاور	عباس سلمان پور
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۳
دانشگاه	دانشگاه گیلان

چکیده

در سال ۱۹۸۱، یک ربات در کارخانه صنایع سنگین کاوازاکی ژاپن، کارگری را کشت. این اتفاق، نظریه پردازان و حقوقدانان را به چالش کشید، اما موضوع آنقدر جدی نبود که آن ها به مسیولیت کیفری ربات ها فکر کنند. پس از آنکه ربات ها پای خود را از کارخانه ها بیرون گذاشته و در جامعه حضور پیدا کردند، ارتباط نزدیک تری میان انسان ها و ربات ها به وجود آمد. دیگر این قشر کارگر نبود که با ربات ها سر و کار داشت، بلکه اکثر انسان ها، ربات ها را در اطراف خود می دیدند. این ارتباط نزدیک اگرچه مزایای بسیاری داشت اما باعث شد چالش های مختلفی در علم حقوق، به ویژه حقوق کیفری به وجود آید. مسیولیت یا عدم مسیولیت کیفری ربات ها یکی از آن چالش ها بود که هنوز اتفاق نظری در آن حاصل نشده است. در این پژوهش، با بررسی اقدامات صورت گرفته از سوی کشورها، سازمان های بین المللی و نهادهای فعال در این حوزه، قوانین و استانداردهایی مشاهده گردید که خطاب به تولیدکنندگان، کاربران و حتی خودِ ربات ها بود. اگرچه این توصیه ها و استاندارد ها نکاتی کلی را گوشزد می کردند، اما هیچکدام نتوانستند تمامی ربات ها را در بر بگیرند، که دلایل آن می تواند پیشرفت و توسعه مداوم علم رباتیک و اختلاف نظر در خصوص مسیولیت کیفری ربات ها باشد. تاکنون هیچ کشور، سازمان و نهادی، به صورت صریح ربات ها را دارای مسیولیت کیفری ندانسته است. اگرچه شاید به صورت غیر مستقیم به آن اشاره کرده باشد. گاهی ربات ها به مثابه یک ابزار هستند و فرقی با یک نردبان یا مجنون نمی کنند. گاهی نیز پای تقصیر تولیدکننده یا برنامه نویس در میان است. اما ویژگی هایی که می تواند خود ربات ها را به سوی مسیولیت کیفری سوق دهد، برخورداری از هوش مصنوعی قوی، تولید و برنامه نویسی بدون نقص، استقلال و آزادی در عمل است. فقدان هر کدام از این ویژگی ها می تواند ربات را مبری و افراد دیگری مانند تولیدکننده، برنامه نویس یا کاربر را مسیول سازد. همچنین به علت عدم کارایی کیفرهای سنتی مانند زندان و اعدام نسبت به ربات ها، به کیفر های مدرنی مانند تعمیر و به روزرسانی و غیره نیاز است که بتوان آن ها را بر ربات ها اعمال و از تکرار جرم در آینده جلوگیری کرد.

ساختار و فهرست پایان نامه

چکیده فارسی ه مقدمه

بیان مسیله

تعریف مفاهیم پژوهش

ضرورت و اهمیت پژوهش

پرسش های پژوهش

فرضیه های پژوهش

روش پژوهش

مقتضیات و موانع پژوهش

پیشینه پژوهش

فصل اول: کلیات

۱–۱ مفهوم شناسی ربات و واژگان مرتبط

۱–۱–۱ ظهور ربات های هوشمند

۱–۱–۱–۱ دسته بندی ربات ها

۱–۱–۱–۱–۱ ربات های انسان نما

۱–۱–۱–۱–۲ خودروهای خودران

۱–۱–۱–۱–۳ چت بات ها

۱–۱–۲ تولد و رشد هوش مصنوعی

۱–۱–۲–۱– هوش مصنوعی ضعیف و قوی

۱–۱–۲–۲– آزمون تورینگ

۱–۱–۲–۳ آزمایش اتاق چینی

۱–۱–۲–۴ ویژگی های تفکر هوشمندانه

۱–۱–۲–۵ آمار لوایح مربوط به هوش مصنوعی در سوابق جهانی

۱–۱–۲–۶ جی پی تی(GPT)

۱–۲ همزیستی انسان و ربات

۱–۲–۱ ربات ها و خدماتی بهتر

۱–۲–۲ روابط عاطفی انسان و ربات

۱–۲–۳ ربات و خطر نقض آزادی

۱–۲–۴ ربات و نقض حریم خصوصی

۱–۲–۵ جامعه جهانی و ترسیم آینده ای همراه با ربات ها

۱–۲–۵–۱ اقدامات برخی کشور ها

۱–۲–۵–۱–۱ کره جنوبی

۱–۲–۵–۱–۲ ژاپن

۱–۲–۵–۲ اقدامات برخی سازمان ها

۱–۲–۵–۲–۱ سازمان ملل متحد

۱–۲–۵–۲–۲ اتحادیه اروپا

فصل دوم: چالش های مسیولیت کیفری ربات ها

۲–۱ مسیولیت کیفری حیوانات؛ چالشی قدیمی

۲–۱–۱ دادرسی حیوانات

۲–۱–۲ ربات ها به عنوان گونه ای از انسان یا حیوان؟

۲–۲ چالش های مسیولیت کیفری اشخاص حقوقی

۲–۲–۱ مسیولیت کیفری اشخاص حقوقی در ایران

۲–۳ رفتارهای چالش برانگیز و متفاوت ربات ها

۲–۳–۱ دلایل فنی یا خطای انسانی

۲–۳–۲ فقدان هوشی با مولفه های وضعی و اجتماعی

۲–۴ مسیولیت کیفری در سه فرض

۲–۴–۱ فرض اول، ربات ها به مثابه ابزار

۲–۴–۲ فرض دوم، تقصیر برنامه نویس یا کاربر

۲–۴–۳ فرض سوم، امکان انجام رکن مادی و معنوی جرم توسط ربات ها

۲–۵ چالش های قانون گذاری در خصوص ربات ها

۲–۵–۱ سه قانون مهم آسیموف

۲–۵–۲ اصول حقوق ربات

۲–۵–۳ منشور اخلاقی ربات

۲–۵–۴ قطعنامه پارلمان اروپا ۵۰ ۲–۵–۵ قانون اساسی گوگل

۲–۶ الزامات شرکت های تولید کننده ربات نسبت به کاربران و مخاطبان

۲–۶–۱ اقدامات شرکت هنرهای مهندسی شده در خصوص آمکا

فصل سوم: ربات ها و چالش اعمال و انطباق مجازات ها

۳–۱ از کیفرهای سنتی تا کیفرهای مدرن

۳–۱–۱مجازات سالب آزادی

۳–۱–۲ مجازات سلب حیات

۳–۱–۳ مجازات شلاق

۳–۲ قابلیت انطباق موانع مسیولیت کیفری در خصوص ربات ها

۳–۲–۱ جنون

۳–۲–۲ مستی

۳–۲–۳ اضطرار

۳–۲–۴ دفاع مشروع

نتیجه گیری

پیشنهادها

فهرست منابع

فهرست جدول جدول ۲–۱ دلایل فنی یا خطای انسانی، در خصوص رفتار غیرقابل پیش بینی رباتها

فهرست شکل شکل ۱–۱ ویل اسمیت در جستوجوی ربات قاتل (Pathe, ۲۰۰۴)

شکل ۱–۲ تیودور در انتظار بالا آمدن نرم افزار جدیدش، سامانتا (Everett, ۲۰۱۳

شکل ۱–۳ آمکا در حال به رخ کشیدن زبان بدن (Engineered Arts,۲۰۲۴

شکل ۱–۴ سورنا

در حال گرفتن عکس سلفی با سازندگان خود ) دانشگاه تهران، ۱۳۹۸

شکل ۱–۵ خودروی خودران جگوار که در خیابانهای لس آنجلس پرسه میزند (Merchant, ۲۰۲۳)

شکل ۱–۶ تست تورینگ در یک نگاه (H۲s Media Team, ۲۰۱۹)

شکل ۱–۷ این سوال در زبان چینی یعنی چه چیزی خوشبختی میآورد؟ ۲۰۱۸) (Stufflebeam,

شکل ۱–۸ پاسخ با رنگ قرمز مشخص شده است که جمله ای از تایوته چینگ است به معنای (جریان جهان باش) (Stufflebeam, ۲۰۱۸)

شکل ۱–۹ آمار لوایح توصیب شده در حوزه هوش مصنوعی با رنگ بندی مخصوص ( (AI Index, ۲۰۲۱

شکل ۱–۱۰ آیبو، سگ رباتیک شرکت سونی در حال بازی کردن با صاحب خود (Sony Group Corporation,۲۰۲۴) ۲۵ شکل ۱–۱۱ خبرنگاران در حال ثبت یک رویداد تاریخی (AFP, ۲۰۲۳)

شکل ۲–۱ رهاسازی کبوتر زندانی شده پس از هشت ماه، از بیمارستان دامپزشکی بمبیی هند (Poyrekar, ۲۰۲۴,)

شکل ۲–۲ یک ربات تحویل خودکار، در حال عبور از خط عابر پیاده، در خیابانهای سانفرانسیسکو (Server Robotics, ۲۰۲۲)۳۹ شکل ۲–۳ عکسبرداری از یک ربات برای تشخیص هویت فانتزی (Counil of Europe,۲۰۲۲)

شکل ۲–۴ ربات جدید گوگل که در مرتب کردن خانه به شما کمک میکند(Google Deep Mind,۲۰۲۴)

شکل ۲–۵ اگر میخواهید بعد از ملاقات با (آمکا) همچنان خوشحال باشید، به این هشدارها توجه کنید

کلیدواژه ها

• ربات
• هوش مصنوعی
• مسیولیت کیفری
• ربات های انسان نما
• خودروهای خودران