بررسی تطبیقی حق حیات در نظام حقوق بشر بین الملل و نظام حقوق بشر اسلام
بررسی تطبیقی حق حیات در نظام حقوق بشر بین الملل و نظام حقوق بشر اسلام عنوان پایان نامه ای است که توسط محسن کشتکار پزوه، با راهنمایی مصطفی فضایلی در سال ۱۳۹۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.
 | |
| عنوان | بررسی تطبیقی حق حیات در نظام حقوق بشر بین الملل و نظام حقوق بشر اسلام |
|---|---|
| رشته | حقوق بین الملل |
| دانشجو | محسن کشتکار پزوه |
| استاد راهنما | مصطفی فضایلی |
| استاد مشاور | [[]] |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۲ |
| دانشگاه | دانشگاه قم |
چکیده
حق حیات به سبب توقف دیگر حقوق بر وجود آن، پایه و اساس تمامی حقوق بشر محسوب می شود. این حق به دلیل نقش بنیادین خود، به عنوان برترین حق شناخته شده است. در میان حقوقی که مکاتب و مذاهب و ادیان برای بشر قایل شده اند، حق حیات یا حق زندگی به مثابه چشمه ای است که سایر حقوق از آن جوشیده و برآمده است. هر حقی را که برای انسان در نظر بگیریم و هر کمالی که انسان باید به آن برسد، وابسته به حیات است. کسی که می خواهد مدارج کرامت و کمال انسانی را طی کرده و به آخرین پله های تعالی صعود کند باید حیات داشته باشد. اهمیت این حق تا آنجاست که حتی در شرایط اضطراری نیز نمی توان آن را نادیده گرفت. بنابراین به تصریح میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی، دولت ها مکلف اند تمهیداتی را در جهت پاسداری از حق حیات تمام شهروندان فراهم کنند. در ادیان الهی به خصوص دین مبین اسلام نیز، حق حیات به مثابه موهبت الهی برای همه انسان ها اعم از زن و مرد، به رسمیت شناخته شده است و نقض این حق را جنایت علیه بشریت معرفی می کنند. در دوران معاصر، برخی از نظام های حقوقی دنیا، هماهنگ با حقوق جهانی بشر، کرامت انسانی را که از جلوه های حق حیات است، در کرامت ذاتی محصور کرده اند و از کرامت ارزشی سخنی به میان نمی آورند. حیات انسانی را در بعد مادی نگریسته اند و حیات معنوی را نادیده انگاشته اند، که البته حاصل این نوع نگرش، ایجاد سوء تفاهم ها و سوء برداشت هایی است که وسیله ای شده در دست دشمنان اسلام در جهت انسداد و تخریب این راه هدایت و رستگاری حقیقی. لذا آنچه علت بروز این تمایزها و اختلاف نظرها میان دیدگاه این دو نظام، یعنی نظام حقوقی اسلام و نظام بین المللی حقوق بشر می شود، تفاوت دیدگاه آنها، نسبت به واقعیت خود پدیده حیات و فلسفه و حکمت وجودی آن است. از جمله عمده ترین مسایل مورد اختلاف در این نظام ها، مسیله ی مجازات های سلب کننده ی حیات است. یعنی عمده اختلاف بر سر جرایم مستوجب مجازات اعدام است. البته در این میان مسایلی همچون، سقط جنین، خودکشی، مرگ آسان (اوتانازی) نیز مورد بررسی و مقایسه قرار خواهد گرفت، که سعی شده در این پایان نامه، پس از مرور مستندات حق حیات، با رویکرد تطبیقی به حوزه ی معنایی موضوع، قلمرو و دامنه ی حق حیات، از دیدگاه اسلام و اسناد بین المللی پرداخته شود.
ساختار و فهرست پایان نامه
– بیان موضوع ۱
۲–پیشینه مطالعاتی ۲
۳– ضرورت و اهمیت ۲
۴– مسیله اصلی و سوالات فرعی ۳
۵– فرضیه ۳
۶– روش تحقیق ۴
۷– سازماندهی تحقیق ۵
فصل اول: مفاهیم ، مبانی و منابع حق حیات دراسلام
و حقوق بشر بین الملل
درآمد ۷
مبحث اول: مفاهیم ۷
گفتار نخست: مفهوم حق، حیات و حقوق بشر ۷
بند ۱: مفهوم حق ۷
۱–۱ معنای لغوی و اصطلاحی حق ۷
۱–۲ مفهوم حق از منظر حقوقدانان و اندیشمندان ۸
۱–۳ مفهوم حق از منظر فقها ۱۰
۱–۴ مفهوم حق از منظر قرآن کریم ۱۱
بند ۲: مفهوم حیات ۱۲
۲–۱ معنای لغوی و اصطلاحی حیات ۱۲
۲–۲ مفهوم حیات از منظر زیست شناسان ۱۳
۲–۳ مفهوم حیات از منظر فقها ۱۳
۲–۴ مفهوم حیات از منظر قرآن کریم ۱۵
بند ۳ مفهوم حقوق بشر ۲۳
۳–۱ مفهوم لغوی و اصطلاحی حقوق بشر ۲۳
۳–۲ مفهوم حقوق بشر از منظر اسلام ۲۶
۳–۲ مفهوم حقوق بشر از منظر بین الملل ۲۸
گفتار دوم : مفهوم حق حیات ۳۰
بند ۱: مفهوم حق حیات ۳۰
بند
- متعهدین حق حیات ۳۱
بند
- تعهدات منفی و مثبت ناشی از حق حیات ۳۲
بند
- ماهیت حق حیات ۳۳
مبحث دوم : مبانی و منابع حق حیات ۳۸
گفتار نخست : مبانی حق حیات ۳۸
بند
- در اندیشه ی فلاسفه ۳۸
۱–۱ عقاید فلاسفه یونان و رم قدیم ۳۸
۱–۲ در عقاید فلاسفه مکتب رواقی ۳۹
۱–۳ اندیشه های قراردادی ۴۲
بند
- مبانی در نظام های حقوقی ۴۶
۲–۱ نظام های داخلی ۴۶
۲–۲ نظام بین المللی ۵۰
۲–۳ مبانی در اسلام ۵۹
گفتار دوم : منابع حق حیات ۶۴
بند
- منابع در نظام بین الملل حقوق بشر ۶۴
بند
- منابع در نظام اسلام ۶۶
بند
- شباهت ها و تفاوت ها در دو نظام حقوقی ۶۸
فصل دوم : تعلیق و تحدید حق حیات
درآمد ۷۲
مبحث اول : تعلیق ۷۳
گفتار نخست : مفهوم و فلسفه ی تعلیق ۷۳
بند
- مفهوم تعلیق ۷۳
بند
- فلسفه ی تعلیق ۷۴
۲–۱ توصیف وضعیت به عنوان حالت فوق العاده ۷۴
۲–۲ شرایط مشروعیت تعلیق ۷۶
گفتار دوم : حقوق تعلیق ناپذیر و حق حیات ۸۰
بند
- حقوق غیر قابل تعلیق ۸۰
بند
- تعلیق ناپذیری حق حیات ۸۱
۲–۱ میثاق بین المللی حقوق مدنی و سیاسی ۸۱
۲–۲ کنوانسیون اروپایی حقوق بشر ۸۲
۲–۳ کنوانسیون آمریکایی حقوق بشر ۸۲
۲–۴ دیگر اسناد حقوق بشری ۸۳
مبحث دوم : تحدید حق حیات ۸۵
گفتار نخست : مفهوم و فلسفه ی تحدید ۸۵
بند
- مفهوم تحدید ۸۵
بند
- مقایسه ی تحدید با تعلیق ۸۶
بند
- فلسفه ی تحدید ۸۷
۳–۱ جلوگیری از سوءاستفاده از حقوق و آزادی های شناخته شده ۸۷
۳–۲ حفظ نظم عمومی ۸۸
گفتار دوم : شرایط اعمال محدودیت ۹۱
بند
- شرایط قانونی ۹۲
۱–۱ مطابقت با قانون داخلی ۹۲
۱–۲ شفافیت و در دسترس بودن قانون ۹۳
۱–۳ قابلیت پیش بینی بودن قانون ۹۴
بند
- مشروع بودن هدف محدودیت ها ۹۴
بند
- ضرورت محدودیت ها در یک جامعه دموکراتیک ۹۵
مبحث سوم : موارد تحدید حق حیات ۹۷
گفتار نخست : موارد تحدید حق حیات در نظام بین الملل حقوق بشر ۹۷
بند
- مساله ی مجازات اعدام ۹۷
۱–۱ فلسفه ممنوعیت مجازات اعدام ۹۹
بند
- مساله ی جنگ و دفاع مشروع ۱۰۲
۲–۱ شرایط جنگ در نظام بین الملل ۱۰۲
۲–۲ حدود جنگ در نظام بین الملل ۱۰۷
بند
- مساله ی سقط جنین ۱۰۹
بند
- مساله ی اوتانازی یا قتل ترحمی ۱۱۳
بند
- مساله ی خودکشی ۱۱۶
گفتار دوم : موارد تحدید حق حیات در اسلام ۱۱۸
بند
- مساله ی مجازات اعدام ۱۱۸
۱–۱ قصاص ۱۱۹
۱–۲ حدود ۱۲۵
بند
- مساله ی جنگ و دفاع مشروع ۱۴۹
۲–۱ شرایط جنگ در اسلام ۱۴۹
۲–۲ حدود جنگ در اسلام ۱۵۳
بند
- مساله ی سقط جنین ۱۵۸
بند
- مساله ی اوتانازی یا قتل ترحمی ۱۶۲
بند
- مساله ی خودکشی ۱۶۴
جمع بندی و نتیجه گیری ۱۶۸
منابع و مآخذ ۱۷۲
کلیدواژه ها
- حق حیات
- تحدید
- حقوق بشر
- اسلام
- تعلیق
- حقوق بین المللی
- سقط جنین
- خودکشی
- حق حیات
- حقوق بشر اسلام
- حقوق بشر بین الملل.