بررسی تطبیقی سیاست جنایی قضایی جمهوری اسلامی ایران و آمریکا در قبال تخلفات قضات

بررسی تطبیقی سیاست جنایی قضایی جمهوری اسلامی ایران و آمریکا در قبال تخلفات قضات عنوان رساله ای است که توسط امید سلطانی علی آباد، با راهنمایی محمدهادی صادقی و با مشاوره شهرام ابراهیمی و فضل الله فروغی در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه شیراز دفاع گردید.

عنوان	بررسی تطبیقی سیاست جنایی قضایی جمهوری اسلامی ایران و آمریکا در قبال تخلفات قضات
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	امید سلطانی علی آباد
استاد راهنما	محمدهادی صادقی
استاد مشاور	شهرام ابراهیمی، فضل الله فروغی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۰
دانشگاه	دانشگاه شیراز

چکیده

رفتار حرفه ای قضات در مواردی منتهی به وقوع تخلفات و سوءرفتارهایی از سوی ایشان می شود که کشورهای مختلف سیاست ها و راهکارهای متنوع و مختلفی برای مقابله با آنها در پیش گرفته اند. فرض رساله پیش رو آن است که سیاست جنایی دو کشور ایران و آمریکا در بعد تقنینی مبتنی است بر سختگیری و شدت عمل در برخورد با قضات متخلف. در رساله طی مطالعه ای تطبیقی وضعیت مطابقت و همگونی سیاست جنایی قضایی دو کشور مورد بحث با سیاست جنایی تقنینی آنها مورد واکاوی قرار گرفته و یافته های نگارنده حکایت از آن دارد که سیاست جنایی قضایی جمهوری اسلامی ایران در امر کیفردهی و اتخاذ واکنش های انضباطی در قبال تخلفات قضات اساسا با سیاست جنایی تقنینی آن در این زمینه همسو و همگون نبوده بلکه بر خلاف آن مبتنی است بر تساهل و تسامح. استفاده نامناسب از امکانات و اختیارات قانونی در مقام تعیین مجازات انتظامی، نحوه به کارگیری نهادهایی نظیر تعلیق تعقیب و چگونگی تشدید مجازات انتظامی در مقام اِعمال مقررات تعدد تخلف را می توان از موجبات اصلی این ناهمگونی به شمار آورد. در مقابل در ایالات متحده آمریکا هرچند به دلیل ماهیت خاص نظام حقوقی آن که تابعی از خانواده حقوقی کامن لا بوده و رویه قضایی و عرف محاکم در کنار قوانین موضوعه سهم عمده ای در قاعده سازی دارند ترسیم مرز دقیقی میان سیاست جنایی تقنینی و قضایی امکان پذیر نیست اما با این وجود تناسب میان تخلفات و مجازات های انتظامی بهتر مراعات شده و مراجع رسیدگی انتظامی بدون در نظر گرفتن ملاحظات مختلف آنجا که به حقوق و آزادی های شهروندان و کرامت انسانی ایشان تعدی شده یا سوءرفتار قاضی حیثیت و اعتبار قوه قضاییه را در معرض تهدید قرار داده باشد شدیدترین تنبیهات و مجازات ها را اعمال می کنند.

ساختار و فهرست رساله

عنوان صفحه مقدمه

فصل تمهیدی: مفاهیم و مبانی

مبحث اول: مفهوم سیاست جنایی

گفتار اول: معنای لغوی

گفتار دوم: تطور مفهومی

مبحث دوم: گونه شناسی سیاست جنایی

گفتار اول: سیاست جنایی تقنینی

گفتار دوم: سیاست جنایی اجرایی

بند اول: سیاست جنایی پلیسی

بند دوم: سیاست جنایی قضایی

گفتار سوم: سیاست جنایی مشارکتی

مبحث سوم: رابطه سیاست جنایی تقنینی و قضایی

مبحث چهارم: مفهوم قضاء و قاضی

مبحث پنجم: مفهوم تخلف انتظامی

مبحث ششم: مبانی تخلف انگاری اعمال قضات

گفتار اول: جلوگیری از ارتکاب جرم یا تخلف مهم تر

گفتار دوم: ارتقای کیفیت رسیدگی های قضایی

گفتار سوم: لزوم حفظ شان و استقلال قضات و دستگاه قضایی

فصل اول: سیاست جنایی قضایی حاکم بر تخلف انگاری رفتار حرفه ای قضات

مبحث اول: سیاست جنایی تقنینی متبلور در قوانین و مقررات ناظر بر عملکرد قضات

گفتار اول: ابعاد نظارت بر رفتار قضات

بند اول: نظارت بیرونی

۱– مجلس شورای اسلامی

۲– مقام رهبری

۳– وزیر دادگستری

بند دوم: نظارت درونی

۱– مقامات موضوع ماده

قانون نظارت بر رفتار قضات

۲– دادسرای انتظامی قضات

۳– مقامات عضو کمیسیون رسیدگی به صلاحیت قضات موضوع ماده

قانون نظارت بر رفتار قضات

۴– مرکز حفاظت و اطلاعات کل قوه قضاییه

۵– هیات های بازرسی موضوع ماده چهار آیین نامه نحوه بازرسی، نظارت و ارزشیابی رفتار و عملکرد قضات

۶– واحدهای نظارت و ارزشیابی قضات در دادگستری کل هر استان

۷– هیات نظارت و بازرسی استانی موضوع ماده

آیین نامه نحوه بازرسی، نظارت و ارزشیابی رفتار و عملکرد قضات

۸– هیات نظارت مرکزی موضوع ماده یک دستورالعمل اجرایی بند

قانون احترام به آزادی های مشروع و حفظ حقوق شهروندی

بند سوم: نظارت مالی

گفتار دوم: مقررات حاکم بر تخلفات و مجازات های انتظامی

بند اول: قوانین مصوب قبل از انقلاب اسلامی

بند دوم: قوانین مصوب بعد از انقلاب اسلامی

گفتار سوم: دستورالعمل های قضایی و اسناد بالادستی اثرگذار بر سیاست جنایی قضایی

بند اول: بخشنامه های رییس قوه قضاییه

بند دوم: سند امنیت قضایی

بند سوم: سند تحول قضایی

بند چهارم: دستورالعمل حفظ کرامت و ارزش های انسانی در قوه قضاییه

بند پنجم: قوانین برنامه پنج ساله توسعه

بند ششم: سیاست های کلی نظام در بخش قضایی و قانونگذاری

مبحث دوم: تجلی تخلفات انتظامی قضات در آرای محاکم

گفتار اول: تخلفات انتظامی مندرج در قانون نظارت بر رفتار قضات

گفتار دوم: تخلفات انتظامی مقرر در قانون آیین دادرسی کیفری مصوب ۱۳۹۲

بند اول: تخلفات انتظامی مربوط به مرحله تحقیقات مقدماتی

بند دوم: تخلفات انتظامی مربوط به مرحله رسیدگی و محاکمه در دادگاه

بند سوم: تخلفات انتظامی مربوط به مرحله اجرای احکام کیفری

گفتار سوم: تخلفات انتظامی پیش بینی شده در قوانین خاص

گفتار چهارم: مصادیق سوءرفتار قضایی در نظام حقوقی آمریکا

فصل دوم: سیاست جنایی قضایی ناظر به تدابیر واکنشی در قبال سوء رفتار قضات

مبحث اول: گستره واکنش های انتظامی در قبال تخلفات قضات در قانون و رویه محاکم

گفتار اول: مجازات های انتظامی قضات در نظام حقوقی ایران

گفتار دوم: تنبیهات انضباطی قضات در حقوق آمریکا

مبحث دوم: تاسیسات حقوق کیفری موثر بر مجازات انتظامی قضات

گفتار اول: تخفیف مجازات

گفتار دوم: تعدد و تکرار تخلف

فصل سوم: سیاست جنایی حاکم بر رسیدگی انتظامی به تخلفات قضات

مبحث اول: جهت گیری سیاست جنایی در مقوله کشف، تعقیب و رسیدگی به تخلفات قضات

گفتار اول: جهات قانونی شروع به تعقیب قضات و مقدمات رسیدگی

بند اول: شکایت ذینفع یا نماینده قانونی وی

بند دوم: اعلام رییس قوه قضاییه

بند سوم: اعلام رییس دیوان عالی کشور یا دادستان کل کشور

بند چهارم: اعلام شعبه دیوان عالی کشور در مقام رسیدگی به پرونده قضایی

بند پنجم: ارجاع دادگاه عالی انتظامی قضات

بند ششم: اطلاع دادستان انتظامی قضات

گفتار دوم: مراجع انتظامی رسیدگی کننده به تخلفات قضات

بند اول: تشکیلات و صلاحیت دادسرای انتظامی قضات

بند دوم: تشکیلات و صلاحیت دادگاه عالی انتظامی قضات

بند سوم: دادگاه عالی تجدیدنظر انتظامی قضات

بند چهارم: دادگاه عالی صلاحیت قضات

بند پنجم: شورای قضایی منطقه ای یا کنفرانس قضایی ایالات متحده آمریکا

مبحث دوم: سرعت در رسیدگی به تخلفات انتظامی قضات

مبحث سوم: سیاست ناظر بر ابلاغ و اعلان آرای مراجع انتظامی (شفافیت در رسیدگی)

مبحث چهارم: تاسیسات آیین دادرسی کیفری موثر بر روند تعقیب انتظامی قضات

گفتار اول: تعلیق تعقیب

گفتار دوم: مرور زمان

نتیجه گیری

فهرست مطالب

کلیدواژه ها

• سیاست جنایی قضایی
• تخلف انتظامی
• مجازات انتظامی