بررسی و تحلیل مستثنیات حکمی و موضوعی حق اختراع در حقوق ایران و تریپس
بررسی و تحلیل مستثنیات حکمی و موضوعی حق اختراع در حقوق ایران و تریپس عنوان پایان نامه ای است که توسط صادق خانزادی، با راهنمایی محمود حکمت نیا و با مشاوره سیدحسن شبیری زنجانی در سال ۱۳۸۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.
 | |
| عنوان | بررسی و تحلیل مستثنیات حکمی و موضوعی حق اختراع در حقوق ایران و تریپس |
|---|---|
| رشته | حقوق مالکیت فکری |
| دانشجو | صادق خانزادی |
| استاد راهنما | محمود حکمت نیا |
| استاد مشاور | سیدحسن شبیری زنجانی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۸۹ |
| دانشگاه | دانشگاه قم |
چکیده
مستثنیات حق اختراع یکی از بخش های بسیار مهم حقوق اختراعات می باشندکه دامنه و علت مستثنی شدن آنها درسطح بین الملل، یکسان نمی باشد. این مستثنیات به دو دسته حکمی و موضوعی قابل تقسیم هستند که در میان این مستثنیات، الف–کشفیات ، نظریه های علمی ، روشهای ریاضی و آثار هنری ب – طرحها و قواعد یا روشهای انجام کار تجاری و سایر فعالیتهای ذهنی و اجتماعی ج – روشهای تشخیص و معالجه بیماریهای انسان یا حیوان ؛ فاقد یکی از شروط اصلی اختراعات بوده و به لحاظ موضوعی از قلمرو حمایتی حق اختراع خارج اند. برخی دیگر از ابداعات نیز به لحاظ حکمی از حوزه حمایتی حق اختراع خارج اند،مانند – منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل دهنده آنها ، همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آنها – اختراعاتی که بهره برداری از آنها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد – آنچه قبلا در فنون و صنایع پیش بینی شده باشد،این ابداعات،ممکن است که به لحاظ موضوعی شرایط و ویژگی های اصلی اختراعات را دارا باشند اما بنا به مصالح سیاسی و ملی و به صلاحدید کشورها و به حکم قانون گذار از حوزه حمایتی ثبت اختراعات خارج باشند.کشور ما نیز در رابطه با این مستثنیات،علی رغم داشتن شباهت های بسیار با قوانین و اسناد بین المللی، در برخی موارد نیز در تعارض با آنها بوده یا حداقل همسو نمی باشد. مثلا در برخی از کشورها از جمله ایالات متحده اکتشافات را می توان از طریق ثبت اختراع حمایت کردکه به موجب آن کشف یک میکرو ارگانیسم،یا جداسازی ژن های تکی و زنجیره های DNAو نظایر آن قابل ثبت اند در حالیکه مطابق قوانین کشورما و بسیاری از کشورها این موارد قابل ثبت نیستند یا روشهای انجام تجارت که امروزه جزء لاینفک دنیای اقتصاد محسوب می شوند در بسیاری از کشورها غیر قابل حمایت اند اما دربرخی از کشورها از جمله ایالات متحده و ژاپن و انگلیس و ... به راحتی قابل حمایت اند.علت این تعارضات یا همسو نبودن ها به عوامل زیادی از جمله ماهیت و ذات این مستثنیات،میزان پیشرفت و توسعه یافتگی ، فرهنگ و آداب رسوم کشورها و منافع و مصالح داخلی شان و..بستگی دارد.لذا در پژوهش حاضر، دامنه این مستثنیات به منظور هماهنگ شدن مقررات داخلی کشور ما با مقررات بین المللی مخصوصا تریپس و الحاق به آن (البته با حفظ منافع ملی)، مورد بررسی و شناسایی قرار می گیرد.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه ……… …………………… …… …… …………………… ۱
اهداف علمی تحقیق …………………… …… ………… …………… ۵
اهداف کاربردی…… …… ……………… …… ………………………۵
سابقه و پیشینه تحقیق……………… …… …………………… ……… ۵
تعریف مساله و بیان سیوالات تحقیق…… …………… ………… ……………۶
فرضیه ها ی پژوهش…… …… … …… ………………………………… ۷
روش تحقیق…… ……………… ……… ………………… ………… ۸
ساختار تحقیق…… …………………………… …… …………… ۸
فصل اول– مستثنیات موضوعی حق اختراع
مبحث اول: کلیات(تعاریف،طبقه بندی و تاریخچه قوانین حق اختراع …… ۱۰
گفتاراول–تعاریف ۱۰
گفتار دوم– طبقه بندی موضوعی حق اختراع ۱۱
گفتار سوم–تاریخچه حقوق اختراعات ۱۲
گفتارچهارم –گواهینامه یا ورقه اختراع ۱۲
گفتار پنجم– شرایط اعطای حق اختراع ۱۴
الف–شرایط ماهوی ۱۳
۱– موضوع قابل حمایت از طریق اعطای حق اختراع ۱۳
۲– قابلیت استفاده در صنعت (سودمند بودن) ۱۳
۳– تازگی و جدید بودن ۱۴
۴– مرحله ابتکار (بدیهی نبودن) ۱۶
ب – شرایط شکلی ثبت اختراع ۱۸
۱– آشکار سازی و افشای اختراع ۱۸
۲– تهیه پیش نویس و تشکیل پرونده تقاضای ثبت اختراع ۱۹
۳– تشریح اختراع
۴–بررسی تقاضانامه ثبت اختراع ۲۱
گفتار ششم–آثار اعطای حق اختراع ۲۵
مبحث دوم–کشفیات ۲۶
گفتار اول– بررسی ماهیت اکتشافات ۲۶
گفتار دوم– تاریخچه و وضعیت ثبت اکتشافات در قوانین و مقررات بین المللی ۳۰
گفتار سوم– وجه استثناء ۳۳
گفتار چهارم– دیگر راه های حمایتی ۳۴
مبحث سوم – نظریه های علمی ۳۵
گفتاراول– ماهیت نظریه های علمی ۳۵
الف– روش علمی ۳۵
ب– فرضیه ۳۶
ج– مدل ۳۶
د– ارزیابی فرضیه ۳۶
ه– نظریه ۳۷
و– ویژگیهای یک نظریه علمی ۳۸
۱)معیارهای منطقی ۳۸
۲)معیارهای تجربی ۳۹
۳)معیارهای اجتماعی ۳۹
۴)معیارهای تاریخی ۴۰
۵)جمع بندی ۴۱
۶) نظریه در علوم انسانی ۴۲
گفتار دوم– تاریخچه ۴۳
گفتار سوم–مقایسه دانش فنی اختراعات با نظریات علمی ۴۴
الف)دانش فنی محصول ۴۵
ب)دانش فنی ساخت ۴۵
ج)دانش فنی فرایند ۴۶
گفتار چهارم– وجه استثناء نظریه های علمی ۴۶
گفتار پنجم– دیگر راه های حمایتی نظریه های علمی ۴۹
مبحث سوم– روشهای ریاضی ۵۰
گفتاراول– ماهیت فرمول ها و الگوریتم های ریاضی ۵۰
گفتار دوم– تاریخچه و وضعیت ثبت روش های ریاضی در قوانین و نظام های مختلف ۵۳
گفتار سوم– وجه استثناء فرمول ها والگوریتم های ریاضی ۵۵
گفتارچهارم– دیگر راه های حمایتی از روشهای ریاضی ۵۶
مبحث چهارم– ابداعات مربوط به زیبایی و طرح ها و قواعد ذهنی ۵۷
گفتاراول– ماهیت ابداعات مربوط به زیبایی و زیبایی شناختی ۵۷
گفتار دوم– وجه استثناء ۵۸
گفتار سوم– دیگر راه های حمایتی ۵۸
مبحث پنجم– روش های انجام تجارت ۵۹
گفتاراول – تعریف و اهمیت ثبت روش های انجام تجارت ۵۹
گفتار دوم– تاریخچه ثبت اختراعات مربوط به روش های انجام تجارت در کشورهای مختلف۶۰
الف– اروپا ۶۰
ب– انگلستان ۶۲
ج– ایالات متحده ۶۳
گفتار سوم– وضعیت حمایت از روش های انجام تجارت درقوانین و کشورهای مختلف ۷۰
الف– تریپس ۶۶
ب– استرالیا ۶۷
ج– کانادا ۶۷
د– کنوانسیون ثبت اختراع اروپا ۶۸
ه – هندوستان ۶۸
و – ژاپن ۶۸
ز– ایالات متحده ۶۸
گفتارچهارم–وجه استثنا ۶۸
گفتارپنجم–دیگر راههای حمایتی ۶۹
مبحث ششم– طرح هایی برای انجام فعالیت های ذهنی واجتماعی ۷۰
گفتار اول– ماهیت و قلمرو طرح های انجام فعالیت های ذهنی واجتماعی ۷۰
گفتار دوم– وجه استثنا ۷۱
گفتار سوم– دیگر راههای حمایتی ۷۲
مبحث هفتم– روشهای تشخیص و معالجه بیماریهای انسان یا حیوان ۷۳
گفتار اول– روش های معالجه انسان و حیوانات در معاهدات و کشورهای مختلف ۷۳
الف– اروپا و آمریکای لاتین ۷۳
ب– ژاپن ۷۳
ج– کنوانسیون ثبت اختراعات اروپایی ۷۳
د– بریتانیا ۷۴
ه– تریپس ۷۴
و– موافقت نامه دو جانبه مراکش و ایالات متحده ۷۵
گفتار دوم– توجیهات ثبت اختراعات مربوط به ابزارهای روشهای تشخیص و درمان و جراحی
بیماریهای انسان و حیوان : ۷۵
گفتار سوم– روش های معالجه انسان و حیوانات در ایران: ۷۷
گفتار چهارم– وجه استثنا ۷۷
گفتار پنجم– دیگر راههای حمایتی ۸۰
فصل دوم: مستثنیات حکمی حق اختراع
مبحث اول– منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل دهنده آنها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولیدآنها ۸۲
گفتار اول– تعاریف و مفاهیم ۸۲
گفتار دوم– اهمیت بیوتکنولوژی و تاثیرات آن بر زندگی بشر ۸۴
الف– تولید واکسن و دارو ۸۴
ب– تکنولوژی مربوط به ژن و ژن درمانی ۸۵
ج– بیوتکنولوژی محیط زیست ۸۵
د– حیوانات و گیاهان تغییر یافته ۸۷
ه– ساختن گیاهان دو رگه با استفاده از ادغام پروتوپلاستی ۸۷
و– تولید هورمونها ۸۸
ز– تولید حیوانات ترانس ژن ۸۸
گفتار سوم–تاریخچه بیوتکنولوژی و ثبت اختراعات مربوط به آن ۸۸
الف– پیدایی بیوتکنولوژی ۸۸
ب– تاریخچه ثبت اختراعات مربوط به بیوتکنولوژی در قوانین مختلف ۸۹
ج– تاریخچه ثبت اختراعات مربوط به بیوتکنولوژی در ایران ۹۰
گفتار چهارم–گونه های گیاهی و حیوانی و برخی فرآیندها برای تولید آنها در حوزه های مختلف۹۳
الف– آمریکا ۹۳
ب– انگلستان ۹۳
ج–کنوانسیون ثبت اختراعات اروپاییEPC)) ۹۴
۱– گونه ها درکنوانسیون ثبت اختراعات اروپایی ۹۶
۲– فرآیندهای بیولوژیکی بزرگ(ماکروبیولوژیکی)درکنوانسیون ثبت اختراعات اروپایی ۹۷
۳– فرآیندهای میکرو بیولوژیکی در EPC ۹۸
د– وضعیت ثبت گونه های گیاهی در نظام های مختلف و تریپس ۱۰۰
۱– فرایندها در تریپس ۱۰۲
یک– فرایندهای غیر بیولوژیکی در تریپس ۱۰۳
دو– فرایندهای میکروبیولوژیکی در تریپس ۱۰۳
۲–بازنگری پاراگراف دوم بند (۳) ماده
تریپس ۱۰۴
یک– حمایت از گونه های گیاهی از طریق ثبت اختراع ۱۰۴
دو– قلمرو استثنایات از قابلیت ثبت ۱۰۵
سه– قابلیت اعمال حمایت ثبت اختراع به واریته های گیاهی ۱۰۵
چهار– حمایت از گونه های گیاهی از طریق نظام ویژه ۱۰۵
پنج– ارتباط دادن تریپس با کنوانسیون بین المللی حمایت از گونه های گیاهی ۱۰۵
شش–ارتباط دادن تریپس با دانش سنتی و حقوق کشاورزان ۱۰۶
هفت–ارتباط بین موافقت نامه تریپس با کنوانسیون تنوع زیستی ۱۰۹
هشت– قابلیت ثبت مواد ژنتیکی و کنوانسیون تنوع زیستی ۱۱۰
نه– موافقت نامه تریپس و رضایت اعلام شده قبلی ۱۱۱
ده–بازبینی ماده(۳)
تریپس در مورد انتقال تکنولوژی ۱۱۱
یازده– جمع بندی ۱۱۱
گفتار پنجم– وجه استثناء ۱۱۶
الف–به لحاظ خطرات زیست محیطی ۱۱۶
ب–به لحاظ حفظ کرامت وارزشهای انسانی همچنین حمایت از حیوانات ۱۱۷
ج–تمییز بین اختراع و اکتشاف ۱۲۲
د–موانع حقوقی ثبت اختراعات مربوط به بیوتکنولوژی ۱۲۲
۱– اصل اعلام رضایت قبلی در دسترسی به منابع ژنتیک ۱۲۲
۲– مسیله افشاء اختراع ۱۲۲
۳– مسیله امانت گذاری ۱۲۲
گفتار ششم–دیگر راههای حمایتی ۱۲۳
مبحث دوم– اختراعات خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه ۱۲۸
گفتار اول – مفاهیم ۱۲۸
الف – نظم عمومی در فقه ۱۲۹
ب– نظم عمومی در حقوق ۱۳۱
ج– اقسام نظم عمومی ۱۳۲
د– قلمرو نظم عمومی ۱۳۳
۱–قلمرو قواعد نظم عمومی سیاسی ۱۳۴
۲– قلمرو قواعد نظم عمومی اقتصادی ۱۳۵
ه– نظم عمومی اقتصادی نوین و آثار آن ۱۳۶
گفتار دوم: وضعیت ثبت اختراعات خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه در قوانین و نظام های مختلف ۱۳۹
گفتار سوم–نظم عمومی و اخلاق در ترپیس ۱۴۳
گفتارچهارم–وجه استثناء ۱۴۴
مبحث سوم– موارد پیش بینی شده در فنون و صنایع قبلی ۱۴۶
گفتار اول–تعاریف و مفاهیم ۱۴۶
گفتار دوم– موافقت نامه تریپس و آمریکا و ایران ۱۴۷
گفتار سوم–رعایت حق تقدم ۱۴۸
گفتارچهارم–وجه استثناء ۱۴۹
نتیجه گیری ۱۵۱
منابع ۱۵۳
کلیدواژه ها
- قانون
- ایران
- استثنا
- نظام حقوقی
- موافقت نامه تریپس
- ثبت اختراع
- حق اختراع
- مستثنیات حق اختراع