جایگاه حقوقی اصل توسعه پایدار در قراردادهای بالادستی نفتی
جایگاه حقوقی اصل توسعه پایدار در قراردادهای بالادستی نفتی عنوان رساله ای است که توسط مرجان فاضلی، با راهنمایی پرویز ساورایی و سید اصغر هندی و با مشاوره مسعود اربابی و نوید رهبر در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.
 | |
| عنوان | جایگاه حقوقی اصل توسعه پایدار در قراردادهای بالادستی نفتی |
|---|---|
| رشته | حقوق نفت و گاز |
| دانشجو | مرجان فاضلی |
| استاد راهنما | پرویز ساورایی، سید اصغر هندی |
| استاد مشاور | مسعود اربابی، نوید رهبر |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۸ |
| دانشگاه | دانشگاه شهید بهشتی |
چکیده
این رساله به دنبال تبیین جایگاه حقوقی و درجه الزام آور بودن اصل توسعه پایدار در قراردادهای بالادستی نفتی تلاش نمود تا روشن سازد کدامیک از نظریات حقوقی در ماهیت حقوقی توسعه پایدار با قراردادهای نفتی تطبیق بیش تری دارد. بررسی این رساله نشان داد که نظریه توسعه پایدار به عنوان تعهد به وسیله بیشتر از بقیه نظرات می تواند نشان دهنده جایگاه این اصل در قراردادهای بالادستی نفتی باشد. بر این اساس، در صورتیکه دولت ها بر اساس حقوق بین الملل تعهدی از نوع تعهد بوسیله در اجرای اصول مربوط به توسعه پایدار داشته باشند، قراردادهای آنها نیز منعکس کننده چنین تعهدی و از چنین نوعی خواهد بود. مباحث این رساله نشان داد که توسعه پایدار در قالب سه اصل منتخب آن یعنی اصل انصاف و فقرزدایی، اصل احتیاط و اصل مشارکت عمومی در مواردی که در قالب تعهد قراردادی درآمده است، اغلب به صورت تعهد به وسیله منعکس شده است. بررسی یک قرارداد نمونه یعنی قرارداد نفتی ایران( آی پی سی) موید این موضوع است. بنابراین نظریه اصل توسعه پایدار به عنوان تعهد به وسیله در حقوق بین الملل که توسط خانم ویرجینا برل مطرح شده است، تا حد زیادی با کارکرد توسعه پایدار در قراردادهای نفتی سازگار است. مطابق نظریه دیگر، توسعه پایدار در حقوق بین الملل اصل حقوق بین الملل عرفی، واجد عناصر مادی و معنوی و ماهیتا الزام آور است. گذشته از این که این نظریه با مخالفت برخی محققان مواجه شده است، توجه به این نکته نیز ضروری است که اصل توسعه پایدار با قراردادهای نفتی از طریق قانون حاکم ارتباط پیدا می کند و حاکمیت اراده طرفین در آن محترم شمرده می شود. گرچه طرفین قرارداد می توانند حقوق داخلی یا حقوق بین الملل یا هر دو را بر قرارداد نفتی حاکم نمایند. اما رویه کشورهای در حال توسعه نفتی در حال حاضر قایل بر اعمال حقوق کشور میزبان به عنوان قانون حاکم است. در آخر اصل توسعه پایدار بنا بر نظریه هنجار بینابینی (ماهیت تفسیری) زمانی در قراردادهای نفتی الزام حقوقی پیدا می کند که توسط مراجع حل اختلاف و به طور دقیق تر داوری های بین المللی نفتی مورد استناد قرار بگیرد. مطابق این نظریه، مراجع حل اختلاف ممکن است در دو صورت از اصل توسعه پایدار کمک بگیرند. حالت اول این است که در منابع حقوق سرمایه گذاری شامل معاهدات سرمایه گذاری به توسعه پایدار اشاره شده باشد و داوران به این موضوع استناد کنند. حالت دوم این است که به دلیل سکوت منابع حقوق سرمایه گذاری، به استناد بند ۳ ماده ۳۱ کنوانسیون بین المللی تفسیر معاهدات، از توسعه پایدار به عنوان قاعده مرتبط با دعوای طرفین در قرارداد نفتی یاد شود. بررسی شش قضیه داوری نفتی در اجرای توسعه پایدار حاوی نتایج مهمی درباره جایگاه حقوقی این اصل در قراردادهای بالادستی نفتی است. در هیچکدام از این قضایا داوران به توسعه پایدار در منابع حل اختلاف شامل معاهدات سرمایه گذاری اشاره نکرده اند. بعلاوه، توسعه پایدار به عنوان قاعده مرتبط حقوق بین الملل مطابق ماده ۳۱ کنوانسیون وین در تفسیر معاهدات در آرای داوری نفتی مورد اشاره قرار نگرفته است. بنابراین، الزام حقوقی توسعه پایدار در قراردادهای نفتی بر اساس نظریه هنجار بینابینی نمی تواند مورد تایید قرار بگیرد. با این وجود اقدامات مبتنی بر توسعه پایدار دولت ها در قالب قراردادهای بالادستی نفتی لزوما توسط مراجع داوری نقض حقوق سرمایه گذار محسوب نمی گردد و به صورت بالقوه امکان سازگاری میان توسعه پایدار و اصول حمایت از سرمایه گذار وجود دارد.
ساختار و فهرست رساله
فهرست مطالب مقدمه
تبیین موضوع و محدوه بحث
اهمیت و ضرورت موضوع
سوالهای تحقیق
سوال اصلی
سوالات فرعی
فرضیه
فرضیه اصلی
فرضیات فرعی
سابقه مطالعات و تحقیقات پیشین
روش تحقیق
ساختار تحقیق
بخش اول– شناخت اصل توسعه پایدار در قراردادهای نفتی بالادستی
فصل اول– اصل توسعه پایدار
مبحث اول – مفهوم، سیر تاریخی و اصول توسعه پایدار
گفتار اول – مفهوم توسعه پایدار
بند اول– تعریف توسعه پایدار
بند دوم– تفکیک توسعه پایدار از مفاهیم مشابه
گفتار دوم – سیر تاریخی مفهوم توسعه پایدار
بند اول– نگرش به توسعه از قرون وسطی تا کنفرانس ۱۹۷۲ استکهلم
بند دوم– ظهور مفهوم توسعه پایدار: از کنفرانس ۱۹۷۲ استکهلم تاکنون
گفتار سوم – اصول توسعه پایدار
بند اول– اصل احتیاط
بند دوم– اصل انصاف و فقرزدایی
بند سوم– اصل مشارکت عمومی
بند چهارم– اصل مسیولیت مشترک اما متفاوت:
بند پنجم– اصل تضمین استفاده پایدار از منابع طبیعی:
بند ششم– اصل حکمرانی خوب
بند هفتم– اصل ادغام و ارتباط متقابل اهداف اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی
مبحث دوم – ماهیت حقوقی اصل توسعه پایدار در حقوق بین الملل
گفتار اول– توسعه پایدار به عنوان اصل حقوق بینالملل عرفی
بند اول– عنصر معنوی توسعه پایدار (اعتقاد عمومیدولتها)
بند دوم– عنصر مادی توسعه پایدار (رویه عمومیدولتها) ۵۰ گفتار دوم – توسعه پایدار به عنوان هنجار بینابینی یا درون شبکه ای
گفتار سوم – توسعه پایدار به عنوان تعهد به وسیله دولتها در حقوق بین الملل
گفتار چهارم– توسعه پایدار به عنوان گروه هنجارهای متجانس
گفتار پنجم– توسعه پایدار به عنوان هدف جامعه بین الملل
فصل دوم – قراردادهای نفتی بالادستی
مبحث اول – مفهوم قراردادهای نفتی بالادستی و مقایسه آن با عناوین مشابه
گفتار اول – مفهوم قراردادهای نفتی بالادستی
بند اول– دولتها و شرکتهای نفتی بینالمللی به عنوان طرفین قرارداد
بند دوم – عملیات بالادستی نفتی به عنوان موضوع قرارداد
گفتار دوم– انواع قراردادهای بالادستی نفتی
گفتار سوم – مقایسه قراردادهای نفتی بالادستی با عناوین مشابه
بند اول– قراردادهای نفتی
بند دوم– قراردادهای توسعه اقتصادی
بند سوم– قرارداد های سرمایه گذاری خارجی
مبحث دوم – ماهیت حقوقی قراردادهای بالادستی نفتی
گفتار اول– قرارداد بالادستی نفتی به عنوان معاهده بینالمللی
گفتار دوم– قرارداد بالادستی نفتی به عنوان قرارداد خصوصی
گفتار سوم– قرارداد بالادستی نفتی به عنوان قرارداد عمومی یا اداری
گفتار چهارم– قرارداد بالادستی نفتی به عنوان یک قرارداد بینالمللی
مبحث سوم – منابع حقوقی حاکم بر قراردادهای نفتی
گفتار اول– نظام حقوق ملی
گفتار دوم– نظام حقوق بین الملل
گفتار سوم– نظام حقوقی فراملی
بخش دوم– رویه دولت ها در اجرای توسعه پایدار در قراردادهای بالادستی نفتی
فصل اول– اجرای توسعه پایدار در قراردادهای بالادستی نفتی
مبحث اول– اجرای اصل انصاف و فقر زدایی در قراردادهای بالادستی نفتی
گفتار اول– انصاف درون نسلی در قراردادهای بالادستی نفتی
بند اول– توزیع عادلانه درآمدها از طریق مالیات ها
بند دوم– تقویت توان داخل از طریق الزامات اجرایی
بند سوم– توسعه جوامع محلی و تقسیم منافع پروژه
گفتار دوم– انصاف میان نسلی
بند اول– صندوق منابع آینده
بند دوم– صیانت از منابع نفتی
مبحث دوم– اصل احتیاط در قراردادهای بالادستی نفتی
گفتار اول– عناصر اصل احتیاط
بنداول– شناسایی خطر خسارت زیست محیطی
بند دوم– عدم قطعیت علمی
بندسوم– اقدام احتیاطی
گفتار دوم– اجرای اصل احتیاط در قراردادهای بالادستی نفتی
مبحث سوم– اصل مشارکت عمومی در قراردادهای بالادستی نفتی
گفتار اول– مشارکت عمومی در تصمیم گیری
بند اول– راهکارهای اجرای مشارکت عمومی در تصمیم گیری
۱– موضوع مشارکت
۲– مشارکت کنندگان
۳– شرایط مشارکت
بند دوم– اجرای مشارکت عمومی در تصمیم گیری در قرارداد نفتی
گفتار دوم– دسترسی عموم به اطلاعات
بند اول – محدودیت های اجرای اصل دسترسی به اطلاعات در قراردادهای نفتی
۱–شرط محرمانگی مندرج در قرارداد
بند دوم– سازوکارهای اجرای اصل دسترسی به اطلاعات در قراردادهای نفتی:
۱–اجرای قوانین دسترسی آزاد به اطلاعات
۲– تصویب قراردادها توسط مجلس
گفتار سوم– دسترسی عموم به عدالت
بند اول– مراجعه به دادگاه های ملی
بند دوم– مشارکت عمومی در داوری
۱– اصل مشارکت عمومی در معاهدات و قواعد داوری سرمایه گذاری
۲– اصل مشارکت عمومی و معاهدات دوجانبه سرمایه گذاری بینالمللی
۳– اصل مشارکت عمومی و نفتا
۴– اصل مشارکت عمومی و آنسیترال
۵– اصل مشارکت عمومی و ایکسید
۶– سکوت معاهدات و قواعد داوری سرمایه گذاری بینالمللی
فصل دوم– اجرای اصل توسعه پایدار در الگوی قرارداد نفتی ایران( آی پی سی)
گفتار اول– اصل انصاف و فقرزدایی در الگوی قرارداد نفتی ایران (آی پی سی)
بند اول– مالیات ها در الگوی قرارداد نفتی ایران (آی پی سی)
بند دوم– تامین کالا و خدمات از داخل در الگوی قرارداد نفتی ایران( آی پی سی)
بند سوم– انتقال فناوری در الگوی قرارداد نفتی ایران( آی پی سی)
بند چهارم– آموزش و استخدام نیروی داخلی در الگوی قرارداد نفتی ایران( آی پی سی)
بند پنجم– توسعه جوامع محلی در الگوی قرارداد نفتی ایران ( آی پی سی )
بند ششم– تولید صیانتی در الگوی قرارداد نفتی ایران( آی پی سی)
گفتار دوم– اصل احتیاط در الگوی قرارداد نفتی ایران(آی پی سی):
گفتار سوم– اصل مشارکت عمومی در الگوی قرارداد نفتی ایران( آی پی سی)
بند اول– مشارکت مردم در تصمیم گیری در الگوی قرارداد نفتی ایران( آی پی سی)
بند دوم– دسترسی به اطلاعات در الگوی قرارداد نفتی ایران( آی پی سی)
بند سوم– دسترسی به عدالت در الگوی قرارداد نفتی ایران( آی پی سی)
بخش سوم– جایگاه اصل توسعه پایدار در رویه داوری های بینالمللی نفتی
فصل اول– اصل توسعه پایدار و منابع حقوق سرمایه گذاری بینالمللی
مبحث اول– معاهدات سرمایه گذاری و حمایت از توسعه پایدار
مبحث دوم– حقوق بین الملل عرفی
مبحث سوم– اصول کلی حقوقی
مبحث چهارم– تصمیمات قضایی بینالمللی
مبحث پنجم– دکترین
مبحث ششم– حقوق نرم
مبحث هفتم– قوانین داخلی کشورها
فصل دوم– استانداردهای حمایت از سرمایه گذاری و اصل توسعه پایدار: امکان سازگاری
مبحث اول– استاندارد عدم تبعیض و اجرای توسعه پایدار: امکان سازگاری
گفتار اول– تعریف استانداردهای عدم تبعیض
گفتار دوم– ارتباط اجرای اصل رفتار ملی با اصل توسعه پایدار و راه حل های سازگاری
مبحث دوم– اصل رفتار عادلانه و منصفانه و توسعه پایدار: امکان سازگاری
گفتار اول– تعریف رفتار عادلانه و منصفانه
گفتار دوم– ارتباط رفتار عادلانه و منصفانه با توسعه پایدار و راه حل های سازگاری
بند اول– معیارهای احراز نقض رفتار عادلانه و منصفانه
۱– مدل خودمختاری کم
۲– مدل خودمختاری زیاد
۳– مدل قضیه نیر
۴– مدل قضیه نیر – تحول یافته
بند دوم– امکان سازگاری با اجرای توسعه پایدار
مبحث سوم– سلب مالکیت و اجرای توسعه پایدار:امکان سازگاری
گفتار اول– تعریف سلب مالکیت
گفتار دوم– ارتباط سلب مالکیت با توسعه پایدار و راه حل های سازگاری
بند اول– رویکردهای ارزیابی و احراز سلب مالکیت
۱– رویکرد اثر انحصاری
۲– رویکرد اختیارات پلیسی یا سیاستگذاری میزبان
بند دوم– امکان سازگاری با اجرای توسعه پایدار
فصل سوم– رویه داوری های نفتی در اجرای اصول توسعه پایدار
مبحث اول– تفسیر داوریهای سرمایهگذاری از اجرای اصل انصاف و فقر زدایی در قراردادهای بالادستی نفتی……………..
گفتار اول– مالیاتها در قراردادهای بالادستی نفتی
گفتار دوم– توان داخل در قراردادهای بالادستی نفتی
مبحث دوم– تفسیر داوریهای سرمایهگذاری از اجرای اصل احتیاط در قراردادهای بالادستی نفتی
گفتار اول– بار اثبات در دعاوی مربوط به اصل احتیاط
گفتار دوم– رویکرد های موجود در تفسیر اصل احتیاط
گفتار سوم– اصل احتیاط در آرای داوری نفتی
مبحث سوم– تفسیر داوری های سرمایهگذاری از اجرای اصل مشارکت عمومی در قراردادهای بالادستی نفتی……………
نتیجه گیری
فهرست منابع
منابع فارسی
کتابها …………………………………………………………………………………………………...۲۳۹ مقالات…….
پایان نامه………….
منابع انگلیسی
Books .......................................................................................................................................................................۲۴۲ Articles …………………………………………………………………………………………………..۲۴۳ Thesis …………………………………………………………………………………………………..۲۴۹ Guidelines
International Treaties
International Declarations
Arbitral Awards
Petroleum Contracts
Reports. ………………………………………….………………………………………………………..۲۵۴ Website …………………………………………………………………………………………………..۲۵۷ منابع فرانسه
کلیدواژه ها
- توسعه پایدار
- قرارداد نفتی بالادستی