جرم‌شناسی تلفیقی: روایت چالش‌ها، به‌گزینی راهکارها

جرم‌شناسی تلفیقی: روایت چالش‌ها، به‌گزینی راهکارها نام مقاله ای از حسین غلامی و حسین جوادی حسین‌آبادی که در شماره هجدهم (زمستان 1398) نشریه آموزه های حقوق کیفری منتشر شده است.

چکیده

جرم‌شناسی تلفیقی، فرایند آگاهانه و هدفمند ترکیب نظریه‌ها، مفاهیم و نهادهای گوناگون دخیل در نظام عدالت کیفری است. این رویکرد بر آن است تا با ارائه رهیافت‌های چندوجهی، تحلیل‌های واقع‌بینانه‌تر و واجد اعتبار افزون‌تری ارائه نماید تا در نتیجۀ آن، دلزدگی‌های ملال‌آورِ ناشی از تشتت، بدل به قرارِ ایده‌آل همگرایی گردد. اگرچه این رویکرد در کوتاه زمان توانست تبدیل به پارادایمِ رایجِ جرم‌شناسی گردد، اما به موازات به کارگیری گسترده، با انتقادات قابل توجهی نیز مواجه شد و مورد مخالفت سرسختانه قرار گرفت.

مقاله پیش رو با طرح چالش‌های مطرح‌شده در دو طیف چالش‌های نظری از حیث محتوایی (امتناع تلفیق خرد و کلان، عاملیت و ساختار، و فروض متقابل نظریه‌ها) و کاربردی (چالش عملیاتی، صحت‌سنجی و اثربخشی) تلاش می‌کند راهکارهای مناسب را پیشنهاد نماید. یافته‌های مقاله، حاکی از آن است که چالشِ تعارض در بسیاری از موارد، ناشی از عدم توجه به پیوست روابط میان عناصرِ عاملیت و ساختار، خرد و کلان و ابعاد مختلف سرشت انسانی است که در نتیجۀ سیطرۀ رویکرد مدرنِ دوگانه‌گرا پدید آمده است. همچنین چالش عملیاتی با شناخت دقیق رابطۀ میان گزاره‌ها یا مفاهیم تلفیق‌شده و طراحی مدل اجرایی متناسب با نظریه قابل رفع است؛ چنان که چالش آزمون‌پذیری را می‌توان از طریق روش معادلات ساختاری و مقایسه‌ای برطرف ساخت و در نهایت با توسعۀ رویکرد تلفیقی به جرایم گوناگون، استفاده از روش‌های ارزیابی، توجه به شرایط زمانی و مکانی ساخت نظریه و اجرای دقیق و غیر جانبدارانۀ آن می‌توان بر چالش اثربخشی جرم‌شناسی تلفیقی فائق آمد.

کلید واژه ها

• جرم‌شناسی نظری
• جرم‌شناسی تلفیقی
• نظریه تلفیقی
• چالش‌های نظری
• چالش‌های کاربردی