جرم انگاری بر پایه ی اصل آزار

جرم انگاری بر پایه ی اصل آزار عنوان پایان نامه ای است که توسط رضا مشتاقی، با راهنمایی رحیم نوبهار و با مشاوره نسرین مهرا در سال ۱۴۰۲ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

عنوان	جرم انگاری بر پایه ی اصل آزار
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	رضا مشتاقی
استاد راهنما	رحیم نوبهار
استاد مشاور	نسرین مهرا
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۴۰۲
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

جرم انگاری بر پایه ی اصل آزار، با توجه به این واقعیت که هیچ رفتاری در دنیا وجود ندارد که حداقل یک نفر را آزار ندهد، بسیار چالش برانگیز است. آزار یک شر است و آماج آن می تواند به استناد همین واقعیت، دفاع از خود را در برابر این پدیده ی نامطلوب مشروع بداند و از دولت مطالبه کند که با جرم انگاری رفتار، مانع از آزار او از سوی دیگری شود. مراجعه به قوانین موضوعه نیز نشان می دهد که از قدیمی ترین قوانین بشری تا به امروز همواره رفتارهای آزاردهنده موضوع تقنین و جرم انگاری بوده اند. جویل فاینبرگ اولین کسی بود که به صورت مفصل و عمیق به امکان و چگونگی جرم انگاری رفتارهای آزاردهنده از دیدگاه فلسفه ی حقوق کیفری پرداخت و اصل آزار را ابداع کرد. به موجب این اصل، برای جرم انگاری رفتارهای آزاردهنده باید جدی بودن آزار را در برابر عقلانی بودن رفتار آزاردهنده در موازنه قرار دهیم. در این پژوهش با بررسی دکترین حقوقی، قوانین و مقررات و آراء قضایی با روش توصیفی–تحلیلی سعی می شود به تعریفی دقیق از اصل آزار و قواعد میانجی آن دست بیابیم. سپس شباهت ها و تفاوت های این اصل با دیگر اصول جرم انگار مورد بررسی می شود. اهمیت این مطالعه از این جهت است که اولا امکان تداخل دیگر اصول جرم انگاری که معمولا مورد قبول لیبرال ها نیستند (مانند اصل اخلاق گرایی قانونی و پدرسالاری قانونی) در حوزه ی قانونگذاری در سایه ی اصل آزار را بررسی کرده و ثانیا درباره ی لزوم وجود اصل مستقلی به عنوان اصل آزار با وجود اصل ضرر تحقیق می کنیم. در ادامه به بررسی قوانین و مقررات موجود در نظام حقوقی ایران که به نظر می آید مبتنی بر اصل آزارند می پردازیم و کیفیت اعمال این اصل و پایبندی قانونگذار به قواعد میانجی را مطالعه می کنیم. در نتیجه ی این پژوهش به نظر می آید امکان شناسایی اصل آزار به عنوان یک اصل مستقل جرم انگار عمیقا محل تردید است و نظریه پردازان پس از فاینبرگ این اصل را به عنوان شاخه ای از اصل ضرر پذیرفته اند. همچنین قانونگذار ایران در بیشتر مواردی که به نظر می آید آزار را مبنای جرم انگاری دانسته در واقع مصلحت سیاسی یا عمومی و قواعد شرعی –فارغ از مبنای ماهوی این قواعد– را مستند تقنین خود قرار داده است.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه کلیات و مباحث مقدماتی

الف– مقدمه

ب– طرح مسیله

پ– اهمیت موضوع و ضرورت انجام تحقیق

ت– اهداف و کاربردهای تحقیق

ث– سوالات تحقیق

ج– فرضیه های تحقیق

چ– پیشینه ی تحقیق

ح– نوآوری تحقیق

خ– روش تحقیق

د– ساماندهی تحقیق

فصل اول– اصل آزار و قواعد اجرای آن

مبحث اول– تعریف اصل آزار

گفتار اول– چرایی انتخاب عنوان اصل آزار

گفتار دوم– معنای آزار

گفتار سوم–انواع آزار

بند اول– آزردن حس ها

بند دوم–ایجاد انزجار و تهوع

بند سوم– بی حرمتی به حساسیت های اخلاقی، دینی یا ملی

بند چهارم– ایجاد شرم و اضطراب

بند پنجم– موجب مزاحمت، ملال و خستگی شدن

بند ششم– ایجاد ترس، نفرت، تحقیر، خشم

مبحث دوم– قواعد میانجی اصل آزار

گفتار اول– جدی بودن آزار

بند اول– بزرگی آزار

بند دوم– اجتناب پذیری معقول

بند سوم– قاعده ی اقدام

بند چهارم– حساسیت های غیرعادی

بند پنجم– عدم ضرورت معقول بودن آزار دیدن از یک رفتار

گفتار دوم– عقلانی بودن رفتار آزاردهنده

بند اول– اهمیت رفتار برای مرتکب

بند دوم– منفعت اجتماعی رفتار

بند سوم– در دسترس بودن رفتارهای جایگزین

بند چهارم– انگیزه ی مرتکب

بند پنجم– سرشت محل ارتکاب رفتار

بند ششم– موارد دشوار

گفتار سوم– لزوم خفیف بودن کیفرهای جرایم مبتنی بر اصل آزار

مبحث سوم– آزارهای عمیق

گفتار اول– تعریف آزار عمیق

گفتار دوم– مستثنا نبودن آزارهای عمیق از قواعد میانجی

فصل دوم–همگرایی ها و واگرایی های اصل آزار با دیگر اصول جرم انگار

مبحث اول– همگرایی و واگرایی های اصل آزار با اصل ضرر

گفتار اول– واگرایی های اصل آزار با اصل ضرر

بند اول– قواعد میانجی متفاوت

بند دوم– تفاوت نوع منافع مورد آماج

بند سوم– تمایز در لزوم خطاکارانه بودن رفتار

بند چهارم– لزوم مستقیم بودن ایراد آزار

بند پنجم– ضرورت آگاهی از رفتار

گفتار دوم– همگرایی های اصل آزار با اصل ضرر

بند اول– همگرایی اصل آزار با اصل ضرر در اجرا

بند دوم– عنصر مادی مشابه

بند سوم– آزارهای مضر

الف– ضرر روانی

ب– آزارهای موثر بر رفاه شخص

بند چهارم– ضررهای غیرمستقیم ناشی از آزار

الف– تصمیمات مداخله گرانه

ب – ضرر جمعی و آزار جمعی

ج– ضررهای بازفعال شونده

د– چالش های جرم انگاری ضرر غیرمستقیم

۱– بی توجهی به استناد ضرر غیرمستقیم به رفتار ۷۶

– گسترش بی قاعده و بیش از حد اصل ضرر

بند پنجم– نقض حریم خصوصی از طریق آزار

گفتار سوم– ضرورت وجود اصل آزار در کنار اصل ضرر

مبحث دوم– اصل آزار و اصل اخلاق گرایی قانونی

مبحث سوم– اصل آزار و اصل پدرسالاری

فصل سوم– اصل آزار در حقوق موضوعه

مبحث اول– اصل آزار در نظام تقنینی ایران

گفتار اول–آزار حس ها

بند اول– آلوده کردن هوا

بند دوم– سر و صدا کردن

گفتار دوم– مزاحمت

بند اول– مزاحمت های دارای آماج توده ای

الف– هیاهو و جنجال

ب–تکدی گری

ج–دستفروشی

د– تجاهر به اعتیاد به مواد مخدر و مصرف الکل

بند دوم– ایجاد مزاحمت برای اشخاص خاص

الف– مزاحمت برای زنان و اطفال

ب– مزاحمت برای تمام افراد فارغ از جنسیت

ج– مزاحمت برای زنان فارغ از عمومی یا خصوصی بودن مکان وقوع مزاحمت

د– مزاحمت مخابراتی

گفتار سوم– رفتارهای خلاف عفت علنی

بند اول– پوشش نامناسب

بند دوم– هرزه نگاری

گفتار چهارم– بی حرمتی به حساسیت های عمیق

بند اول– بی حرمتی به نمادهای ملی و سیاسی

الف– توهین به بنیان گذار نظام جمهوری اسلامی و رهبری نظام

ب– توهین به پرچم و سرود ملی

ج– بی حرمتی به نمادهای تاریخی

بند دوم– بی حرمتی به حساسیت های انسانی

الف– جنایت علیه میت

ب– سقط جنین

ج– توهین جنسیتی

بند سوم– توهین به مقدسات

الف– توهین به مقدسات اسلام

ب– توهین به مقدسات سایر مذاهب

گفتار پنجم– رفتارهای موجب انزجار

بند اول– حیوان آزاری

بند دوم– انتشار تصویرها و اطلاعات رفتارهای ضررآفرین

نتیجه

منابع

کلیدواژه ها

• اصل آزار
• اصل ضرر
• آزادی
• اصول جرم انگار
• جویل فاینبرگ