حق حاکمیت فرد بر سرنوشت اجتماعی خویش و مسیله ی امنیت ملی مطالعه ی تطبیقی نظام بین المللی حقوق بشر و نظام حقوقی ایران

حق حاکمیت فرد بر سرنوشت اجتماعی خویش و مسیله ی امنیت ملی مطالعه ی تطبیقی نظام بین المللی حقوق بشر و نظام حقوقی ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط سیداحمد هاشمی، با راهنمایی محمد شمسایی و با مشاوره محمدعلی صلح چی در سال ۱۳۸۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.

عنوان	حق حاکمیت فرد بر سرنوشت اجتماعی خویش و مسیله ی امنیت ملی مطالعه ی تطبیقی نظام بین المللی حقوق بشر و نظام حقوقی ایران
رشته	حقوق بشر
دانشجو	سیداحمد هاشمی
استاد راهنما	محمد شمسایی
استاد مشاور	محمدعلی صلح چی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۸۹
دانشگاه	دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

اصل حق تعیین سرنوشت به صورت اولیه بر مبنای فرایند استعمارزدایی شکل گرفت و اغلب بر بعد خارجی آن (یعنی کسب استقلال) تاکید می گردید. اما پس از گذشت چندین دهه از پیدایش، این اصطلاح از اوایل دهه ی ۱۹۹۰– و همگام با رویدادهای مختلف در عرصه ی بین–المللی دچار تحول مفهومی گردید و به طور تقریبی از این زمان به بعد، به جنبه ی داخلی حق تعیین سرنوشت همراه با تاکید بر مقولاتی مانند انتخابات دموکراتیک، مشارکت کلیه ی افراد مستقر در یک کشور در حاکمیت و فرایند حکمرانی و حفظ حقوق حاکمیتی و سیاسی گروه های اقلیت و بومی توجه بیشتری مبذول شد. این موضوع در اسناد بین المللی حقوق بشر و در تفاسیر حقوقی از مفهوم حق تعیین سرنوشت مذکور در معاهدات و اسناد بین–المللی نیز انعکاس یافت. همراه با این موضوع، روند تدریجی گسترش و احیای دموکراسی و اقبال گسترده ی جهانی به این شیوه از حکمرانی هم بر اهمیت حق حاکمیت فرد بر سرنوشت اجتماعی و سیاسی خویش تاثیرگذار بوده است. به هر حال حق حاکمیت فرد (حق تعیین سرنوشت یا مشارکت فعال سیاسی و اجتماعی) از جایگاه و اعتبار مهمی در نظام بین المللی حقوق بشر معاصر برخوردار شده است. با وجود این، بسیاری از حقوق و آزادی های بشری مندرج در اسناد بین المللی حقوق بشر با محدودیت هایی همچون نظم عمومی، امنیت ملی یا حقوق و آزادی های دیگران مواجه هستند و نمی توان آنها را مطلق و بدون قید و شرط محسوب کرد. امنیت ملی از جمله این محدودیت ها می باشد که از نظر مفهومی همواره با برداشت ها و تفاسیر مختلف همراه بوده است و این مسیله را به نحو بارز می توان در نظام بین المللی حقوق بشر مشاهده نمود؛ چرا که هیچ تعریف خاصی از این اصطلاح ارایه نشده است و این امر همراه با تفسیر موسع از این مفهوم، می تواند مانعی عمده در راه تحقق و اجرای حقوق و آزادی های متنوع افراد باشد که حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خویش نیز از این قاعده مستثنا نخواهد بود. در این تحقیق به بررسی مفهوم و مختصات امنیت ملی و نحوه و حدود تحدید حق حاکمیت فرد بر سرنوشت اجتماعی خویش در نظام بین المللی حقوق بشر پرداخته می شود. از سوی دیگر، هر چند که در نظام حقوقی ایران و بویژه در قانون اساسی بر حق حاکمیت انسان بر سرنوشت خویش اشاره گردیده (اصل ۵۶ ق.ا) و آزادی احزاب و انجمن های سیاسی – به عنوان یکی از شیوه های بارز حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خویش – به رسمیت شناخته شده است (اصل ۲۶ ق .ا)، اما این آزادی فعالیت احزاب و انجمن سیاسی منوط به حفظ امنیت ملی و تمامیت ارضی شده و طبق قانون اساسی، اعمال حقوق و آزادی ها به هیچ عنوان نمی تواند باعث ایراد خدشه به استقلال سیاسی و تمامیت ارضی کشور گردد (اصل ۹ ق.ا). بنابراین، امنیت ملی به عنوان یک محدودیت در قبال اعمال حق حاکمیت فرد بر سرنوشت اجتماعی و سیاسی خویش در نظام حقوق اساسی ایران مورد توجه و تاکید قرار گرفته است. در تحقیق حاضر ضمن بررسی نحوه و حدود این محدودیت، به مطالعه ی تطبیقی نظام حقوقی ایران با نظام بین المللی حقوق بشر مبادرت می شود.

ساختار و فهرست پایان نامه

الف) بیان مسیله۱ب) سوال یا سوالات تحقیق۳ج) فرضیه یا فرضیه ها ۳د) سوابق مربوط ۴۵ اهداف تحقیق۴و) تعریف مفاهیم و واژگان اختصاصی طرح۵ه) مشکلات و تنگناهای احتمالی تحقیق۵ی) روش تجزیه و تحلیل داده ها ۵فصل اول: مبانی نظری (کلیات)۶گفتار اول: اصل حق تعیین سرنوشت؛ مبنای حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خویش۷مبحث اول: مروری بر پیشینه ی تکامل حق تعییین سرنوشت۸بند اول: سابقه ی حق تعیین سرنوشت تا زمان تدوین منشور ملل متحد۸بند دوم: تحولات مفهوم حق تعیین سرنوشت بعد از تشکیل سازمان ملل متحد۱۲بند سوم: بررسی تعاریف و مصادیق ارایه شده برای حق تعیین سرنوشت۱۶الف) حق تعیین سرنوشت مردم تحت استعمار و مردم سرزمین های غیرخودمختار ۲۰ب) حق تعیین سرنوشت مردم تحت سلطه و اشغال بیگانه۲۱مبحث دوم: بررسی حق تعیین سرنوشت در رویه ی قضایی و اسناد بین المللی حقوق بشر۲۴بند اول: بررسی اسناد جهانی حمایت از حقوق بشر۲۴بند دوم: بررسی اسناد منطقه ای حمایت از حقوق بشر۲۸بندسوم: بررسی مفهوم حق تعیین سرنوشت در رویه ی قضایی بین المللی۳۱گفتار دوم: مفهوم امنیت ملی و مصادیق آن۳۵مبحث اول: امنیت ملی؛ تعاریف وابعاد۳۶بند اول: امنیت و امنیت ملی۳۶بند دوم: چیستی امنیت ملی۳۸بند سوم: مراجع امنیت۴۲مبحث دوم: تحول و تفاوت در تلقی از امنیت ملی۴۷بند اول: خاستگاه و تحول مفهوم امنیت ملی۴۷بند دوم: تحول امنیت ملی۴۸الف) نگاه سنتی به امنیت۵۰ب) رویکردهای نوین به امنیت ملی۵۳بند سوم: امنیت ملی در جهان سوم۵۷فصل دوم: جایگاه حق حاکمیت فرد بر سرنوشت اجتماعی خویش در نظام بین المللی حقوق بشر و تحدید آن توسط امنیت ملی۶۱گفتار اول: موقعیت و اهمیت حق حاکمیت فرد در نظام حقوق بین الملل بشر معاصر۶۳مبحث اول: حق تعیین سرنوشت در بعد داخلی و تاکید بر حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خود۶۴بند اول: مروری بر تحولات حق تعیین سرنوشت داخلی و ابعاد آن۶۴الف) حق تعیین سرنوشت داخلی و مسیله ی اقلیت ها۶۸ب) بومیان و حق تعیین سرنوشت داخلی آن ها۷۱بند دوم: حق تعیین سرنوشت در بعد داخلی؛ رویکرد ها و نظریه ها۷۳بند سوم: اعمال حق افراد برای تعیین سرنوشت داخلی و موضع شورای امنیت۷۹الف) اهمیت حق تعیین سرنوشت داخلی از منظر صلح و امنیت بین المللی۸۰ب) اعمال حق تعیین سرنوشت و تحول مفهوم امور داخل در صلاحیت داخلی دولت ها ۸۴مبحث دوم: حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خویش؛ یک حق بنیادین بشری۸۷بند اول: بررسی ارتباط حق تعیین سرنوشت داخلی و حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خویش ۸۷الف) اسناد بین المللی حقوق بشرِ ناظر بر این ارتباط۸۸ب) حق مردم برای تعیین سرنوشت داخلی و اطلاق آن به همه ی افراد در محدوده ی یک دولت مستقل۹۱بند دوم: تفسیر حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خویش به عنوان یک حق بنیادین بشری۹۴الف) بررسی مفهوم حقوق بنیادین۹۴ب) آیا حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خویش، یک حق بنیادین بشری است؟۹۶گفتار دوم: مفهوم امنیت ملی و تحدید حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خویش توسط آن در نظام بین المللی حقوق بشر۹۹مبحث اول: مفهوم امنیت ملی در نظام بین المللی حقوق بشر۱۰۰بند اول: بررسی اسناد و معاهدات بین المللی۱۰۰بند دوم : بررسی آراء و رویه ی نهادهای بین المللی۱۰۳مبحث دوم: بررسی تحدید حق حاکمیت فرد بر سرنوشت اجتماعی خویش توسط امنیت ملی در نظام بین المللی حقوق بشر ۱۰۶فصل سوم: تحدید حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خویش به واسطه ی امنیت ملی در نظام حقوقی ایران و تطبیق آن با نظام بین المللی حقوق بشر ۱۱۲گفتار اول: شناسایی حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خویش در نظام حقوقی ایران در مقایسه با نظام بین المللی حقوق بشر۱۱۴مبحث اول: کلیات حاکمیت در نظام حقوقی ایران۱۱۵بند اول: مفهوم حاکمیت و انواع آن۱۱۵بند دوم: بررسی نظریه ی حاکمیت در نظام حقوق اساسی ایران۱۱۹الف) حاکمیت الهی۱۲۱ب) حاکمیت ملی و مردمی۱۲۱مبحث دوم: تطبیق نظام حقوق اساسی ایران و نظام بین المللی حقوق بشر در ارتباط با حق حاکمیت فرد بر سرنوشت اجتماعی خویش۱۲۴بند اول: جایگاه حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خویش و نحوه ی تضمین آن در نظام حقوق اساسی ایران۱۲۴الف) حق مشارکت در انتخابات و همه پرسی۱۲۸ب) حق دستیابی به مناصب عمومی۱۳۰بند دوم: بررسی تطبیقی نظام حقوقی ایران و نظام بین المللی حقوق بشر۱۳۳الف) حق مشارکت عمومی در اداره ی امور عمومی۱۳۵ب) حق اشتغال به مشاغل عمومی۱۳۶گفتار دوم: تحدید حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خویش توسط امنیت ملی در نظام حقوقی ایران و مقایسه با نظام بین المللی حقوق بشر۱۳۸مبحث اول: مفهوم امنیت ملی و ساختار آن در نظام حقوقی ایران۱۳۹بند اول: مفهوم و جایگاه امنیت ملی در نظام حقوقی ایران۱۳۹بند دوم: نهادها و ساختارهای مدافع امنیت ملی در نظام حقوقی ایران۱۴۳الف) شورای عالی امنیت ملی۱۴۳ب) دادگاه های دادگستری۱۴۴مبحث دوم: بررسی تطبیقی تحدید حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خویش توسط امنیت ملی۱۴۷بند اول: تحدید حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خود توسط امنیت ملی در نظام حقوقی ایران۱۴۷الف) امنیت ملی و حقوق و آزادی های سیاسی و اجتماعی فرد۱۴۸ب) امنیت ملی و حق حاکمیت افراد متعلق به گروههای اقلیت۱۵۰بند دوم: بررسی تطبیقی نظام حقوقی ایران و نظام بین المللی حقوق بشر در این زمینه۱۵۲– نتیجه گیری۱۵۶فهرست منابع۱۶۰

کلیدواژه ها

• حق مالکیت
• حقوق بشر
• سرنوشت
• امنیت ملی
• نظام حقوقی
• قانون بین المللی
• ایران
• حق حاکمیت فرد بر سرنوشت خویش ۲
• امنیت ملی ۳
• نظام بین المللی حقوق بشر ۴
• نظام حقوقی ایران