حمایت از انتظارات و موقعیت های ناشی از اعمال غیرقانونی دولت
حمایت از انتظارات و موقعیت های ناشی از اعمال غیرقانونی دولت عنوان رساله ای است که توسط محسن آهنگر سماکوش، با راهنمایی علی محمد فلاح زاده و با مشاوره مهدی هداوند و محمد جلالی در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.
 | |
| عنوان | حمایت از انتظارات و موقعیت های ناشی از اعمال غیرقانونی دولت |
|---|---|
| رشته | حقوق عمومی |
| دانشجو | محسن آهنگر سماکوش |
| استاد راهنما | علی محمد فلاح زاده |
| استاد مشاور | مهدی هداوند، محمد جلالی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۱ |
| دانشگاه | دانشگاه علامه طباطبایی |
چکیده
گاهی اداره تصمیماتی اتخاذ می نماید که خارج از صلاحیت آن است(به جهت مغایرت با قانون یا شرع، تضییع حقوق اشخاص، توسیع یا تضییع دامنه قانون). همچون دیگر تصمیمیات، دارای صورت قانونی بوده و در اعمال روزمره اداره و شهروندان گم می شود؛ هیچ کسی متوجه این چالش قانونی نبوده، از سوی شهروندان مورد اتکا قرار گرفته و هم از سوی اداره مستند اقدامات دیگر واقع می شود. پر واضح است که شهروندان به سبب اعتمادی که به اداره دارند، تصمیم موجود را قانونی پنداشته و با توجه به عدم تخصص عموم در این حوزه، آن را درست قلمداد می نمایند. لذا بر آن اتکا نموده و برنامه ریزی می کنند. به نحوی که عدول از آن برای ایشان با تحمیل ضرر بر منافع موجود همراه خواهد شد. اصل قطعیت حقوقی، حقوق مکتسب و منع ضرر ناروا از یک سو و از سوی دیگر فرض قانونی بودن تصمیم و اصل صحت و این واقعیت حقوقی که تصمیم غیرقانونی مادامی که ابطال نشده همچون تصمیم قانونی موجود، قابل اتکا و الزام آور است، ایجاب می کند تا منافع حاصل از تصمیم غیرقانونی محترم بوده ولی در عین حال تضمین نظم عمومی و الزام اداره به رعایت قانون ضرورت دارد که هرتصمیمی قابل حمایت نبوده و هر انتظاری مشروعیت نداشته باشد. حمایت از منافع ناشی از تصمیم غیرقانونی اداره، دو گونه است. قسم اول بیشتر ناظر بر اداره خوب و قطعیت حقوقی است؛ حمایت شکلی، ترمیم تصمیم اداره و مرور زمان ابطال از جمله این موارد هستند. قسم دوم حمایت که حمایت های خاص نام دارند حسب مورد نسبت به بعضی از تصمیم ها قابل اعمال هستند. حمایت ماهوی، حمایت ترمیمی و ارفاق کیفری در این دسته جای می گیرند. حمایت موسع موجب بی نظمی و تضعیف اصل قانونی بودن در اداره خواهد شد. لذا عدم اطلاع از مغایرت قانونی، فقدان تقلب و تدلیس، علم و آگاهی نسبت به تصمیم و اعلام آن به مخاطب، اتکای زیان بار، تامین نظم و مصلحت عمومی و عدم مغایرت با اخلاق حسنه، حسب مورد شرایط لازم برای حمایت خاص است. حمایت باید به نحوی ترتیب داده شود تا هم اداره از قانون گریزی به دور نگه داشته شده، قانونگرایی را به ضرر شهروند اعمال نگشته، شهروندان نسبت به هر تصمیم مغایر قانونی متوقع نشده و در جهت فریفتن اداره تشویق نگردند.
ساختار و فهرست رساله
مقدمه
۱– بیان مساله
۲– اهداف تحقیق
۲–۱– هدف اصلی
۲–۲– اهداف فرعی
۳– سوالات
۳–۱– سوال اصلی
۳–۲– سوال های فرعی
۴– فرضیه ها
۴–۱– فرضیه اصلی
۲–۴– فرضیه های فرعی
۵– روش تحقیق
۶– پیشینه و نوآوری تحقیق
۸– ساختار تحقیق
بخش اول: مفاهیم، اصول و مبانی انتظارات ناشی از اعمال غیرقانونی
فصل اول: مفهوم انتظارات ناشی از اعمال غیرقانونی دولت
گفتار اول: مفهوم انتظار و الزام آوری آن
مبحث اول: انتظار به مثابه منافع قابل حمایت
مبحث دوم: مفهوم انتظار ناشی از اعمال غیرقانونی دولت و مقایسه آن با مفاهیم مشابه
مبحث سوم: مقایسه مفهومی انتظار مشروع و حق مکتسب
گفتار دوم: اعمال غیرقانونی دولت؛ ماهیت و قلمرو
مبحث اول: دولت
بند اول: اشخاص دولتی
بند دوم: اعمال دولتی
بند سوم: اداره و دولت
مبحث دوم: اعمال غیرقانونی دولت
بند اول: مفهوم غیرقانونی بودن ۵۰ بند دوم: شرایط انتساب اعمال غیرقانونی به اداره
۱– در مقام اعمال صلاحیت کارمندان
۲– داشتن صلاحیت ظاهری
بند سوم: تفاوت میان اعمال غیرقانونی اداره و کارمندان
گفتار سوم: جهات ابطال تصمیم؛ زمینه های نظارت بر اداره
مبحث اول: مغایرت شرعی تصمیم
مبحث دوم: مغایرت قانونی موجد ابطال قهقرایی
بند اول: تضییع حقوق اشخاص
بند دوم: اعمال ماده
قانون تشکیلات و آیین دادرسی دیوان عدالت اداری
بند سوم: الغای اثر از تصمیم
مبحث سوم: تصمیم باطل؛ استثنایی بر اصل الزام آوری تصمیم
بند اول: صلاحیت اداره یا مقام واضع
بند دوم: اهمیت قاعده نقض شده
بند سوم: کیفیت نقض قانون
فصل دوم: مبانی حمایت از انتظارات ناشی از اعمال غیرقانونی اداره
گفتار اول: وضعیت حقوقی تصمیم غیرقانونی
مبحث اول: نظریه بطلان تصمیم خلاف قانون
مبحث دوم: نظریه قابلیت ابطال تصمیم غیرقانونی
مبحث سوم: الگوی تعادل؛ قابلیت ابطال با رویکرد صلاحیت تشخیصی
گفتار دوم: اصول حقوقی موجهه حمایت
مبحث اول: اصل قطعیت حقوقی
مبحث دوم: اصل احترام به حق های اشخاص
مبحث سوم: منع ضرر ناروا
مبحث چهارم: اصل اعتبار امر مختومه
مبحث پنجم: اصل صحت تصمیم اداره
گفتار سوم: اصول رقیب
مبحث اول: اصل قانونی بودن
مبحث دوم: اصل تفکیک قوا
مبحث سوم: اصل منع ضرر ناروا به حقوق اشخاص ثالث
برآیند فصل اول
بخش دوم: شرایط و سازکارهای حمایت از انتظارات ناشی از اعمال غیرقانونی اداره
فصل اول: شرایط حمایت از انتظارات ناشی از اعمال غیرقانونی اداره
گفتار اول: اصل یا استثنا بودن حمایت
گفتار دوم: شرایط عمومی حمایت
مبحث اول: ایجاد رویه، اعلان تصمیم و اطلاع مخاطب
مبحث دوم: استمرار تصمیم
مبحث سوم: در مقام ایجاد حق
گفتار سوم: شرایط اختصاصی
مبحث اول: اتکای زیان آور
بند دوم: فقدان تدلیس
مبحث سوم: ظاهر قانونی تصمیم
مبحث چهارم: فقدان تقلب نسبت به قانون
فصل دوم: حمایت های عمومی
گفتار اول: مرور زمان یا مواعد طرح دعوا
مبحث اول: مفهوم مرور زمان و مواعد
مبحث دوم: ضرورت و کارکرد مرور زمان یا مواعد
مبحث سوم: متغیرهای موثر در مرور زمان یا مواعد
بند اول: اطلاع ذینفعان
بند دوم: مهلت
بند سوم: وجود دستگاه های ناظر و نظارت عمومی شهروندان
مبحث چهارم: مدل مطلوب مرور زمان
گفتار دوم: اعتباربخشی به تصمیم غیرقانونی اداره
مبحث اول: مفهوم اعتبار بخشی به تصمیم غیرقانونی
مبحث دوم: سازکار اعتبار بخشی
مبحث سوم: تصمیم قابل اعتبار بخشی
بند اول: ایرادات و مغایرت شکلی
بند دوم: ایرادات ماهوی
مبحث چهارم: اصلاح تصمیم
گفتار سوم: حمایت شکلی
فصل سوم: حمایت های خاص
گفتار اول: انواع حمایت های خاص
مبحث اول: حمایت ماهوی
بند اول: چالش های حمایت ماهوی از انتظاراتی ناشی از اعمال غیرقانونی
بند دوم: شرایط حمایت ماهوی
۱– مصلحت عمومی
۲– نظم عمومی
۳– اخلاق حسنه
۴– شناسایی حمایت ماهوی
بند سوم: مقام صالح اعمال حمایت ماهوی
بند چهارم: حمایت ماهوی و ابطال قهقرایی
مبحث دوم: حمایت ترمیمی
بند اول: حمایت ترمیمی و مسولیت مدنی اداره
بند دوم: مبانی و ارکان حمایت ترمیمی در خصوص انتظارات ناشی از اعمال غیرقانونی
۱– ضرر ناروا
۲– فعل زیانبار
۳– رابطه سببیت
۴– فقدان راه جبران قانونی دیگر
مبحث سوم: ارفاق کیفری
بند اول: انتظار ناشی از تصمیم غیرقانونی
بند دوم: انتظار ناشی از عدم اجرای قانون (قانون متروک)
گفتار دوم: اوضاع و احوال موثر در حمایت خاص از انتظارات ناشی از اعمال غیرقانونی
مبحث اول: جهات مغایرت تصمیم با قانون
مبحث دوم: عمد و غیرعمد بودن اتخاذ تصمیم غیرقانونی
مبحث سوم: تحت تاثیر قرار گرفتن اشخاص ثالث
مبحث چهارم: گذشت مدت زمان طولانی
گفتار سوم: مسولیت اتخاذکنندگان تصمیم غیرقانونی
مبحث اول: چالش های اعمال ضمانت اجرای قهری
مبحث دوم: مدل مطلوب مجازات
برآیند بخش دوم
نتیجه گیری و پیشنهادات
منابع
کلیدواژه ها
- حمایت
- تصمیم غیرقانونی
- ابطال قهقرایی
- اتکای زیان بار