رابطه استناد در قتل در حقوق کیفری ایران با نگاهی به حقوق انگلستان

رابطه استناد در قتل در حقوق کیفری ایران با نگاهی به حقوق انگلستان عنوان رساله ای است که توسط بهروز قلیزاده، با راهنمایی کیومرث کلانتری و با مشاوره اسماعیل هادی تبار و حسن عالی پور در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری دانشگاه مازندران دفاع گردید.

عنوان	رابطه استناد در قتل در حقوق کیفری ایران با نگاهی به حقوق انگلستان
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	بهروز قلیزاده
استاد راهنما	کیومرث کلانتری
استاد مشاور	اسماعیل هادی تبار، حسن عالی پور
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۰
دانشگاه	دانشگاه مازندران

چکیده

بر اساس ماده ۴۹۲ قانون مجازات اسلامی، جنایت در صورتی موجب قصاص یا دیه است که نتیجه ی حاصله مستند به رفتار مرتکب باشد. رفتار مرتکب ممکن است سبب یا علت تحقق جنایت باشد. در هر دو صورت احراز رابطه ی استناد برای مسیول دانستن مرتکب، ضروری است. تحقق یک جنایت ممکن است با دخالت سبب یا علت واحد، یا اجتماع چند سبب یا چند علت و یا اسباب و علت های مختلف باهم باشد. سبب در واقع عامل غیر مستقیم تحقق یک جنایت است، به نحوی که از وجود سبب الزاما وجود جنایت لازم نمی آید ولی مباشر عامل مستقیم تحقق جنایت است، به نحوی که از نبود یکی نبود آن دیگری نیز قطعی می شود. علت همواره متصل به مباشر است و تحقق قتل بدون دخالت مباشر امکان پذیر نیست. در حقوق کیفری ایران ضابطه و معیار مشخصی برای تشخیص عامل مسیول وجود ندارد. هرچند بر اساس قانون در اجتماع طولی اسباب، کسی که تاثیر کار او در وقوع جنایت قبل از تاثیر سبب یا اسباب دیگر باشد، ضامن است. در اغلب موارد، تشخیص رابطه استناد با تکیه بر عرف و بر عهده ی دادرسان خواهد بود. در حقوق انگلستان و به صورت کلی در حقوق کامن لا از معیارهایی مانند اگر...نبود برای تشخیص علت واقعی و مادی قتل و با معیارهای علت اصلی ، قاعده پوست تخم مرغی ، معیار یک سال و یک روز ، سبب نزدیک به نتیجه و غیره علت قانونی وقوع قتل را تشخیص می دهند. مسیولیت کیفری منتسب به سبب قانونی خواهد بود و صرف احراز سبب واقعی برای انتساب جنایت کافی نخواهد بود. هر یک از معیارهای فوق متناسب با مصادیق اعمال می شوند. در این پژوهش با روش توصیفی–تحلیلی چالش های احراز رابطه ی استناد از جمله جایگاه عرف در احراز رابطه ی استناد، جایگاه سوء یا حسن نیت مرتکب در رابطه ی استناد، ضوابط مسیول دانستن اسباب و علت ها در فروض اجتماع طولی و عرضی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

ساختار و فهرست رساله

مقدمه

۱– بیان مساله

۲– اهمیت و ضرورت پژوهش

۳– سوالات پژوهش

۴– فرضیه های پژوهش

۵– اهداف پژوهش

۶– روش پژوهش

۷– مروری بر پیشینه پژوهش

فصل اول: تبیین مفاهیم، ساختار رابطه استناد و جایگاه آن در ارکان جرم

۱–۱–مفهوم رابطه استناد و مفاهیم مشابه

۱–۱–۱– مفهوم رابطه استناد

۱–۱–۲– مفهوم قابلیت انتساب

۱–۱–۳– مفهوم سببیت

۱–۱–۴– تمییز مفهوم رابطه استناد از انتساب

۱–۲– ساختار رابطه استناد و جایگاه آن در ارکان جرم

۱–۲–۱– جایگاه رابطه استناد در ارکان جرم

۱–۲–۲– ساختار رابطه استناد

۱–۲–۲–۱– رفتار مجرمانه

۱–۲–۲–۲– نتیجه مجرمانه

۱–۳– نظریههای مسیولیت

۱–۳–۱– سبب ضروری ۵۰ ۱–۳–۲– برابری شرایط و اسباب

۱–۳–۳– سبب مستقیم و بی واسطه

۱–۳–۴– شرط پویای نتیجه

۱–۳–۵– سبب متعارف و اصلی

۱–۳–۶– سبب مقدم در تاثیر

۱–۳–۷– ضمان سبب متاخر در حدوث

۱–۳–۸– مسیولیت سبب اقوا

۱–۴– مفهوم جنایت و قتل

۱–۴–۱– جنایت

۱–۴–۲– قتل در حقوق ایران

۱–۴–۲–۱– قتل عمدی در حقوق ایران

۱–۴–۲–۲– قتل غیر عمدی در حقوق ایران

۱–۴–۲–۳– ارکان قتل

۱–۴–۲–۴– رکن روانی قتل

۱–۴–۳– انواع قتل از منظر حقوق کامن لا

۱–۴–۳–۱–قتل عمدی و غیرعمدی

فصل دوم: معیارها و موازین احراز رابطه استناد در قتل

۲–۱– موازین احراز رابطه استناد در ایران

۲–۱–۱– عوامل دخیل در قتل و صور مداخله آن

۲–۱–۱–۱– عوامل دخیل در قتل

۲–۱–۲– صور دخالت و مسیولیت کیفری عوامل مختلف در قتل

۲–۱–۲–۱– مسیولیت عامل واحد

۲–۱–۲–۲– مسیولیت عوامل متعدد

۲–۲– موازین احراز رابطه استناد در حقوق کامنلا

۲–۲–۱– سبب واقعی

۲–۲–۱–۱– معیار اگر نبود

۲–۲–۱–۲– نقد معیار اگر نبود

۲–۲–۱–۳– معیار حداقلی

۲–۲–۲– سبب قانونی

۲–۲–۲–۱– معیارهای احراز سبب قانونی

۲–۳– محدوده موضوعی قاعده پوسته تخم مرغی

۲–۴– رابطه استناد در رویه قضایی ایران

فصل سوم: چالش ها و موانع احراز رابطه استناد در قتل

۳–۱– چالش های احراز رابطه استناد در قتل

۳–۱–۱– نقش عرف در احراز رابطه استناد در قتل

۳–۱–۱–۱– جایگاه عرف در حقوق کیفری ایران

۳–۱–۱–۲– جایگاه عرف در حقوق کیفری کامن لا

۳–۱–۱–۳– کاربرد عرف در کشف رابطه استناد

۳–۱–۲– نقش قرارداد در رابطه استناد

۳–۱–۳– نقش انگیزه و سوء نیت مرتکب بر رابطه استناد

۳–۱–۳–۱– قابلیت سرزنش پذیری

۳–۱–۳–۲– سوءنیت موسع مرتکب

۳–۱–۳–۳– فعل عدوانی

۳–۳–۱–۴– رفتار محسنانه

۳–۱–۴– احراز استناد با قسامه

۳–۲– عوامل قطع کننده رابطه استناد در قتل

۳–۲–۱–مداخله مقتول

۳–۲–۱–۱– قاعده اقدام

۳–۲–۱–۲–مداخله مقتول در قالب فعل

۳–۲–۱–۳– مداخله مقتول در قالب ترک فعل

۳–۲–۱–۴– تقصیر مقتول

۳–۲–۲– مداخله قوه قاهره

۳–۲–۳– مداخله شخص ثالث

نتیجه گیری

پیشنهادها

منابع

منابع فارسی

Abstract

کلیدواژه ها

• قتل
• رابطه ی استناد
• رابطه ی انتساب
• اجتماع عوامل
• قطع رابطه ی استناد