صلاحیت دادگاه های کشور عراق در رسیدگی به جنایات بین المللی گروه های تروریستی
صلاحیت دادگاه های کشور عراق در رسیدگی به جنایات بین المللی گروه های تروریستی عنوان رساله ای است که توسط حیدر الشیخ، با راهنمایی مهدی صبوری پور و محمدعلی اردبیلی و با مشاوره حسین میرمحمدصادقی و باقر شاملو در سال ۱۴۰۱ و در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.
 | |
| عنوان | صلاحیت دادگاه های کشور عراق در رسیدگی به جنایات بین المللی گروه های تروریستی |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | حیدر الشیخ |
| استاد راهنما | مهدی صبوری پور، محمدعلی اردبیلی |
| استاد مشاور | حسین میرمحمدصادقی، باقر شاملو |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۱ |
| دانشگاه | دانشگاه شهید بهشتی |
چکیده
گستردگی اقدامات گروه های تروریستی در قالب جنایات ملی و بین المللی و تعداد زیاد اعضای این گروه ها در عراق، دادرسی کیفریِ متناسب و در عین حال همسو با اصول بین المللیِ حقوق شکلی را در این کشور ضروری می سازد. در این راستا، در پژوهش حاضر با روش تحلیلی–توصیفی تلاش می شود که به دو سوال پاسخ داده شود: نخست آنکه، برمبنای کدام اصول صلاحیتی دادگاه های کشور عراق می تواند به جنایات اعضای گروه ها و سازمان های تروریستی رسیدگی کند؟ دوم، آیا ساختار حقوقی و قضایی کنونی کشور عراق تکافوی رسیدگی به این جرایم را دارد یا خیر؟. در این راستا، نگرش آسیب شناختی نسبت به محاکمه اعضای این گروه ها در تعامل با قوانین عام و خاص مبارزه با تروریسم، و اشاره به پرونده های موضوع رسیدگی اعضای گروه های تروریستی نشان می دهد، بیشتر دادرسی های کیفری این جرایم چه از لحاظ نوع دادگاه های رسیدگی کننده و چه به لحاظ قانون آیین دادرسی کیفری از سایر جرایم تبعیت می کند و از فرآیند رسیدگی کیفری متفاوتی برخوردار نیست. به علاوه شیوه ارتکاب جرایم اعضای گروه های تروریستی باعث می شود که در عین فقدان ادله، انتساب جرایمی که عموما به شکل گروهی ارتکاب یافته اند دشوار شود، که این امر نیز خود باعث اطاله دادرسی می گردد. به همین دلیل، اجرای فرآیند دادرسی به صورت صلاحدیدی دستخوش سیاست زدگی و زیرسوال رفتن امکان تبعیت از فرآیند رسیدگیِ مورد اشاره در قانون آیین دادرسی کیفری عراق شده است. به علاوه، با توجه به اهداف اصلی نظام قضایی مانند ایجاد امنیت، موجب نادیده گرفتن حقوق متهمان، حذف و ساده سازی فرآیند دادرسی کیفری و همچنین تفسیر موسع بسیاری از تشریفات قضایی ناظر به رسیدگی این متهمان، در جهت سرعت در محکومیت و اجرای کیفرهای سنگین شود.
ساختار و فهرست رساله
فهرست اجمالی مطالب مقدمه
بخش اول: فرایند ایجاد صلاحیت در جنایات بین المللی گروه های تروریستی
فصل اول: فرایند تحولات مفهومی–تقنینی
مبحث اول: مولفه های مفهوم تروریسم و تفاوت آن با عناوین مشابه
مبحث دوم: سیاست تقنینی: از مبارزه عمومی تا سیاست گذاری خاص
مبحث سوم: رویکرد و مصادیق جنایات بین المللی گروه های تروریستی
فصل دوم:شناسایی جنایات بین المللی گروه های تروریستی در پرتو قوانین مصوب
مبحث اول: جنایات به اعتبار موضوع
مبحث دوم: جنایات به اعتبار طرفین جرم
مبحث سوم: جنایات به اعتبار محل وقوع
بخش دوم: ساختار و فرایند رسیدگی به جنایات بین المللی گروه های تروریستی
فصل اول: ساختار رسیدگی به جرایم گروه های تروریستی در عراق
مبحث اول: مراجع صلاحیت دار
مبحث دوم: اصول حاکم بر صلاحیت رسیدگی در دادگاه ها
فصل دوم: فرآیند دادرسی جرایم گروه های تروریستی در عراق
مبحث اول: تعقیب و تحقیقات مقدماتی
مبحث دوم: دادرسی و تعیین مجازات در مراجع قضایی
نتیجه گیری
پیوست ها ۲۰۱ فهرست منابع
فهرست مطالب مقدمه
الف: بیان مسیله
ب: ضرورت و اهمیت پژوهش
پ: نوآوری پژوهش
ت: پیشینه پژوهش ۱۰ ث: اهداف پژوهش
ج: سوالات پژوهش
چ: فرضیه های پژوهش
ح: روش پژوهش
خ: تعریف واژه های پژوهش
د:ساماندهی پژوهش ۱۴ بخش اول: فرایند ایجاد صلاحیت در جنایات بین المللی گروه های تروریستی
فصل اول: فرایند تحولات مفهومی–تقنینی
مبحث اول: مولفه های مفهوم تروریسم و تفاوت آن با عناوین مشابه
گفتار اول: مولفه های مفهوم تروریسم
الف: رفتارهای خشن مبتنی بر نژادپرستی
ب) اقدامات تکفیری
پ: پاکسازی قومی
گفتار دوم: تفاوت جرایم تروریستی از جرایم مشابه
الف: تفاوت با جرایم علیه امنیت
ب: تفاوت با جرایم سیاسی
مبحث دوم: سیاست تقنینی: از مبارزه عمومی تا سیاست گذاری خاص
گفتار اول: مبارزه با استناد به قواعد عمومی
الف: قانون مجازات عراق و توسل به اصول صلاحیت عام
ب: قوانین خاصِ مبارزه با تروریسم
گفتار دوم: آیین نامه ای شدن مبارزه با تروریسم
الف: کنترل سلاح و بازگرداندن نظم عمومی در عراق
ب: فعالیت رسانه ای و اشاعه تروریسم
پ: مصادره املاک استفاده شده در جهت ارتکاب جرایم معین
گفتار سوم: سیاست گذاری اختصاصی
الف: اصلاح قانون اساسی و جرم انگاری تروریسم
ب: تعریف و مصادیق فعالیت های تروریستی
۱: جرم تروریستی سازمان یافته
۲: شروع به جرم
۳: جرایم تروریستی غیر مستقیم
۴: تامین مالی تروریسم
پ: چیستیِ مجازات ها
مبحث سوم: رویکرد و مصادیق جنایات بین المللی گروه های تروریستی
گفتار اول: دسته بندی بر اساس موضوع ۵۰ الف: جرایم علیه نظام سیاسی ۵۰ ۱: جرایم علیه نظامیان
۲: جرایم علیه ارگان های دولتی
ب: جرایم علیه اشخاص
پ: جرایم علیه اموال
ت: جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی
۱: ایجاد رعب و وحشت میان مردم
۲: مسلح کردن شهروندان
ث: جرایم علیه سفارت و کنسولگری های خارجی در عراق
گفتار دوم: دسته بندی بر اساس شیوه ارتکاب
الف: ارتکاب توام با تهدید
ب: ارتکاب توام با بکارگیری سلاح
۱: بکارگیری سلاحهای سنتی
۲: بکارگیری سلاح های نوین شیمیایی، بیولوژیکی و مواد سمی
پ: ارتکاب به شکل فردی یا گروهی
ت: نقض حقوق و آزادی های افراد
فصل دوم: شناسایی جنایات بین المللی گروه های تروریستی در پرتو قوانین مصوب
مبحث اول: جنایات به اعتبار موضوع
گفتار اول: مصادیق قانونی توسعه صلاحیت رسیدگی
الف: جرم تروریستی محض
۱: سازمان یافته
۲: فردی
ب: شروع به جرایم تروریستی
پ: معاونت در جرایم تروریستی
ت: جرایم تامین مالی تروریسم
گفتار دوم: عنصر مادی
الف: رفتارهای موضوع صلاحیت
۱: رفتار خشونت آمیز
۲: رفتار تحریک آمیز
۳: رفتار تهدیدآمیز
۴: مسلح کردن شهروندان برای ایجاد درگیری های فرقه ای و جنگ های داخلی
ب: شرایط و اوضاع و احوال لازم برای شمول صلاحیت
۱: ویژگی های اعمال تروریستی
۱–۱– سازمان یافتگی
۲–۱– فردی بودن
۱–۳– غیر سازمان یافته بودن
۲: دسته بندی گروه های تروریستی
۲–۱– گروه های تروریستی بر اساس هدف
۲–۲– گروه های تروریستی با حمایت های خارجی
۲–۳– گروه های تروریستی با حمایت های داخلی
۳: حوزه عملیات گروههای تروریستی و نوع سیاست ناظر به رسیدگی
۳–۱– فعالیت های تروریستی تبلیغاتی–رسانه ای
۳–۲– فعالیت های تروریستی خشونت محور
پ: نتیجه مورد نیاز برای شمول صلاحیت
۱: مطلق بودن جرایم تروریستی
۲: تشدید مجازات در صورت وقوع نتیجه قتل
گفتار سوم: عنصر روانی
مبحث دوم: جنایات به اعتبار طرفین جرم
گفتار اول: تابعیت مختلف بزه دیدگان و بزهکاران
گفتار دوم: شرایط راجع به گروههای سازمان یافته
الف: تعداد و عناصر گروهها
ب: ساختار گروهها
پ: اهداف گروه ها
مبحث سوم: جنایات به اعتبار محل وقوع
گفتار اول: فراملی بودن مکان ارتکاب و تسری نتایج مجرمانه به کشور عراق
گفتار دوم: شرایط مربوط به صلاحیت جهانی
بخش دوم: ساختار و فرایند رسیدگی به جنایات بین المللی گروه های تروریستی
فصل اول: ساختار رسیدگی به جرایم گروه های تروریستی در عراق
مبحث اول: مراجع صلاحیت دار
گفتار اول: دادگاه های جنایی
الف: وظایف و اختیارات در جرایم گروه های تروریستی
ب: مصادیق پرونده های رسیدگی شده
گفتار دوم: دادگاه جنایی مرکزی
الف: وظایف و اختیارات در جرایم گروه های تروریستی
پ: مصادیق پرونده های رسیدگی شده
گفتار سوم: دادگاه تجدیدنظر فدرال
مبحث دوم: اصول حاکم بر صلاحیت رسیدگی در دادگاه ها
گفتار اول: صلاحیت ذاتی
الف: صلاحیت شخصی
ب: صلاحیت جرم محور
گفتار دوم: صلاحیت محلی
الف: صلاحیت محلی طبقه بندی شده
ب: صلاحیت فراملی به خارج از قلمرو عراق
پ: مصادیق صلاحیت جهانی تعقیب گروه های تروریستی
گفتار سوم: صلاحیت اضافی
الف: رسیدگی به جرایم حمایت از فعالیت گروه های تروریستی
۱: در قالب معاونت
۲:در قالب جرم مستقل
ب: سردستگی گروه های تروریستی
فصل دوم: فرآیند دادرسی جرایم گروه های تروریستی در عراق
مبحث اول: تعقیب و تحقیقات مقدماتی
گفتار اول: تعقیب جرایم
الف: کنشگران تعقیب
۱: تعقیب توسط نهادهای قضایی
۲: تعقیب توسط نهادهای غیر قضایی
۲–۱– دستگاه مبارزه با تروریسم
۲–۲– نیروی بسیج مردمی
ب: جهات قانونی شروع به تعقیب
۱: شکایت شاکی
۲: وقوع جرم مشهود
۳: اعلام جرم توسط اشخاص ثالث
پ: جرایم واجد جنبه عمومی و خصوصی
ت: تعقیب ویژه مرتکبان خطرناک
۱: تعقیب مرتکبان غیردولتی
۲: تعقیب ماموران دولتی و حکومتی
گفتار دوم: تحقیقات مقدماتی
الف: مقام تحقیق
۱: دادگاه تحقیق
۲: قاضی تحقیق
ب: ابزار و شیوه تحقیق
۱: اقدامات راجع به جمع آوری ادله ارتکاب جرم
۲: اقدامات به منظور جلوگیری از فرار متهم و امحای آثار و ادله جرم
مبحث دوم: دادرسی و تعیین مجازات در مراجع قضایی
گفتار اول: پاسخ های کیفری
الف: اعدام
ب: مجازات حبس
پ: مجازات های مالی
ت: پاسخ های محرومیت زا
گفتار دوم: پاسخ های غیر کیفری: جبران خسارت قربانیان
الف: مسیولیت دولت برای جبران خسارت
۱: مسیولیت دولت از دیدگاه نظری
۱–۱– پذیرش مسیولیت دولت
۲–۱– عدم پذیرش مسیولیت دولت
۲: مبانی مسیولیت دولت برای جبران خسارت
۱–۲– مبنای قانونی
۲–۲– مبنای اجتماعی
ب: قلمرو مسیولیت دولت برای جبران خسارت
۱: بزه دیدگان تروریسم
۲: ناکارآمدی قوانین ماهوی
۱–۲– جبران خسارت
۲–۲– جبران خسارت در اشخاص
۳–۲– میزان جبران خسارت
۳: ناکارآمدی قوانین شکلی
۱–۳– مرجع صالح برای جبران خسارت
۲–۳– شیوه جبران خسارت
گفتار سوم: ارفاق و تشدید در پاسخ کیفری
الف: پاسخ های ارفاق آمیز
۱: معافیت از کیفر
۲: علل تخفیف مجازات
ب: تشدید و سختگیری در پاسخ کیفری
۱: در قلمروی علل عام مشدد
۲: در قلمروی علل خاص مشدد
۱–۲ تکرار جرم
۲–۲ تعدد جرم
نتیجه گیری
پیوست ها ۲۰۱ فهرست منابع
کلیدواژه ها
- صلاحیت
- دادگاه های عراق