لیسانس اجباری در حوزه غیر اختراعات

لیسانس اجباری در حوزه غیر اختراعات عنوان پایان نامه ای است که توسط نیکتا روزبهانی، با راهنمایی ابراهیم رهبری و با مشاوره میرقاسم جعفرزاده در سال ۱۳۹۹ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.

عنوان	لیسانس اجباری در حوزه غیر اختراعات
رشته	حقوق مالکیت فکری
دانشجو	نیکتا روزبهانی
استاد راهنما	ابراهیم رهبری
استاد مشاور	میرقاسم جعفرزاده
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

لیسانس اجباری، به عنوان ابزاری استثنایی در جهت تعدیل اعمال حقوق انحصاری از سوی دارنده حق اختراع، در مواقع سوءاستفاده از موقعیت مسلط، منفعت یا سلامت عموم، امنیت ملی، اختراعات وابسته و... توسط دولت ها صادر می گردد. با تکیه بر موازین بین المللی، دکترین و رویه قضایی محاکم کشورهای آمریکا و اتحادیه اروپا و همچنین قوانین حقوق ایران، جای تردید در صدور لیسانس اجباری در حقوق اختراعات تحت شرایط ویژه ای وجود ندارد. با توجه به منع موافقت نامه تریپس از صدور لیسانس اجباری علامت تجاری و اشاره کلی به صدور لیسانس اجباری در برخی مصادیق کپی رایت در معاهدات بین المللی و قوانین داخلی کشورها و صدور آرایی در این موضوعات از سوی محاکم قضایی، ما را بر آن داشت تا با نگرشی تطبیقی و روشی توصیفی– تحلیلی، امکان یا عدم امکان صدور لیسانس اجباری را در سایر حوزه های مالکیت فکری از قبیل حقوق علایم تجاری و کپی رایت با دقت بیشتری بررسی کنیم. لذا در این پژوهش، با انتخاب دو مبنای مهم از مبانی صدور لیسانس اجباری در حقوق اختراعات، سوءاستفاده از موقعیت مسلط و منفعت عموم و بررسی این دو مبنا و نظریه های مطرح در آن ها از منظر قوانین بین المللی، دکترین و رویه قضایی، تعمیم یا عدم تعمیم مبانی مذکور را به سایر حوزه های مالکیت فکری بحث می کنیم. با توجه به اینکه کشور ایران، در قراردادهای لیسانس فناوری محور در حوزه پتنت، در غالب موارد در جایگاه لیسانس گیرنده قرار می گیرد و صدور لیسانس اجباری در حوزه مذکور موجبات انتقال فناوری و تکنولوژی را فراهم می آورد، درنهایت با تحلیل موضع حقوق ایران، تاثیر صدور یا عدم صدور این نوع لیسانس را در سایر حوزه های مالکیت فکری، بر پیشرفت و ارتقای اقتصادی، علمی و فرهنگی کشورمان بررسی می کنیم. با تحلیل ویژگی های خاص حقوق علایم تجاری و کپی رایت و تمایز آن ها با نظام اختراعات، صدور لیسانس اجباری در علامت تجاری را از منظر دو مبنای سوءاستفاده از موقعیت مسلط و منفعت عموم قابل توجیه و شدنی ندانستیم. لیکن در حقوق کپی رایت با توجه به نزدیک شدن مبنای حمایتی آن با حقوق اختراعات و اهداف منحصر به فرد آن و همچنین استثناهای این نظام حقوقی از قبیل استفاده های آموزشی و دکترین استفاده منصفانه، صدور لیسانس اجباری را از دریچه مبنای مذکور قابل تامل بیشتر یافتیم و به سمت امکان صدور این نوع لیسانس در این حوزه گام برداشتیم.

ساختار و فهرست پایان نامه

مقدمه طرح مسیله و بیان موضوع ۱اهمیت پژوهش ۳سوالات پژوهش ۴فرضیه های پژوهش ۴سابقه پژوهش ۵ضرورت انجام پژوهش ۶اهداف و کاربردهای پژوهش ۶روش پژوهش ۷ساختار پژوهش ۷بخش نخست: پیشینه لیسانس اجباری و مبانی صدور آن در انواع دارایی های فکریفصل نخست: مفهوم و پیشینه لیسانس اجباری ۱۱مبحث نخست: مفهوم ۱۱مبحث دوم: پیشینه ۱۳گفتار نخست: لیسانس اجباری قبل از سازمان تجارت جهانی

بند نخست: کنگره وین به منظور اصلاح پتنت

بند دوم: کنوانسیون پاریس به منظور حمایت مالکیت صنعتی

بند سوم: کنوانسیون برن به منظور حمایت از آثار ادبی هنری

بند چهارم: کنوانسیون رم به منظور حمایت از مجریان، تولیدکنندگان فنوگرام ها و سازمان های پخش ۱۵گفتار دوم: لیسانس اجباری بعد از تاسیس سازمان تجارت جهانی

بند نخست: موافقت نامه تریپس (جنبه های تجاری مربوط به حقوق مالکیت فکری)

بند دوم: اعلامیه دوحه درخصوص موافقت نامه تریپس و سلامت عمومی

بند سوم: تصمیم شورای عمومی تجارت جهانی WTO ۱۹مبحث سوم: جایگاه لیسانس اجباری در حقوق اختراعات ۲۰گفتار نخست: زمینه های صدور لیسانس اجباری پتنت اختراع در قوانین آمریکا

بند نخست: نیاز بازار داخلی

بند دوم: منفعت عمومی

بند سوم: استفاده از محصول پتنت شده در کشور ۲۲گفتار دوم: زمینه های صدور لیسانس اجباری پتنت اختراع در قوانین اتحادیه اروپا ۲۲گفتار سوم: زمینه های صدور لیسانس اجباری پتنت اختراع در موافقت نامه تریپس ۲۴گفتار چهارم: زمینه های صدور لیسانس اجباری پتنت اختراع در قوانین ایران ۲۵فصل دوم: جایگاه لیسانس اجباری در سایر رژیم های حقوق مالکیت فکری ۲۶مبحث نخست: لیسانس اجباری در حوزه علامت تجاری ۲۷گفتار نخست: شاخصه های اصلی علامت تجاری

بند نخست: تعریف علامت تجاری در قانون آمریکا

بند دوم: تعریف علامت تجاری از منظر موافقت نامه تریپس

بند سوم: تعریف علامت تجاری از منظر قانون ایران ۲۹گفتار دوم: وجود تفاوت های قانونی در پتنت و علامت تجاری؛ دشواری صدور لیسانس اجباری در علامت تجاری ۳۱گفتار سوم: صدور لیسانس اجباری در علامت تجاری از منظر حقوق رقابت ۳۵مبحث دوم: لیسانس اجباری در حقوق کپی رایت ۳۸گفتار نخست: شاخصه های اصلی کپی رایت

بند نخست: مفهوم کپی رایت

بند دوم: مصادیق کپی رایت در قانون کپی رایت آمریکا

بند سوم: لیسانس اجباری در حقوق کپی رایت در قوانین کشور ایران

بند چهارم: صدور لیسانس اجباری در انواع مصادیق کپی رایت

بند پنجم: لیسانس اجباری در حوزه کپی رایت در سایه منابع بین المللی

بند ششم: لیسانس اجباری کپی رایت در قانون داخلی کشور هند ۴۵گفتار دوم: انواع صدور لیسانس اجباری کپی رایت در پرتو "قانون مدرن سازی موسیقی"

بند نخست: لیسانس محافظ

بند دوم: لیسانس اجباری مکانیکی ۵۳گفتار سوم: صدور لیسانس اجباری در کپی رایت از منظر حقوق رقابت

بند نخست: صدور لیسانس اجباری در حوزه کپی رایت در اتحادیه اروپا

بند دوم: صدور لیسانس اجباری در حوزه کپی رایت در ایالات متحده آمریکا ۶۱بخش دوم: قابلیت یا عدم قابلیت تعمیم مبانی صدور لیسانس اجباری در حقوق اختراعات به سایر حوزه های مالکیت فکری فصل نخست: ممنوعیت سوءاستفاده از موقعیت مسلط به عنوان یکی از مبانی صدور لیسانس اجباری در حقوق اختراعات ۶۵مبحث نخست: مفاهیم ۶۵گفتار نخست: تعریف مفهوم "موقعیت مسلط" ۶۵گفتار دوم: تعریف مفهوم "سوءاستفاده" ۶۷مبحث دوم: سوءاستفاده از موقعیت مسلط در حقوق پتنت از منظر منابع بین المللی، قوانین داخلی کشورها، قوانین اتحادیه اروپا و آمریکا و قوانین کشور ایران ۶۹گفتار نخست: سوءاستفاده از موقعیت مسلط در "کنوانسیون پاریس" ۶۹گفتار دوم: سوءاستفاده از موقعیت مسلط در "موافقت نامه تریپس" ۷۰گفتار سوم: سوءاستفاده از موقعیت مسلط در "قوانین داخلی کشورها" ۷۱گفتار چهارم: سوءاستفاده از موقعیت مسلط در قوانین اتحادیه اروپا

بند نخست: تعریف دکترین تسهیلات ضروری

بند دوم: شرایط اعمال دکترین تسهیلات ضروری ۷۶گفتار پنجم: سوءاستفاده از موقعیت مسلط در قوانین آمریکا ۷۹گفتار ششم: سوءاستفاده از موقعیت مسلط در قوانین ایران ۸۴مبحث سوم: تعمیم یا عدم تعمیم مبنای سوءاستفاده از موقعیت مسلط به حوزه علامت تجاری ۸۶گفتار نخست: موقعیت مسلط در حقوق علامت تجاری ۸۷گفتار دوم: عدم صدور لیسانس اجباری علامت تجاری در شرایط سوء استفاده از موقعیت مسلط؛ نگاهی به رویه قضایی اتحادیه اروپا ۹۰مبحث چهارم: تعمیم یا عدم تعمیم مبنای سوءاستفاده از موقعیت مسلط به حوزه کپی رایت ۹۳گفتار نخست: سوء استفاده از موقعیت مسلط از سوی ناشران آثار علمی به عنوان یکی از مصادیق حقوق کپی رایت ۹۴گفتار دوم: صدور لیسانس اجباری کپی رایت در شرایط سوء استفاده از موقعیت مسلط؛ نگاهی به رویه قضایی اتحادیه اروپا ۹۶فصل دوم: لزوم حراست از منفعت عمومی به عنوان یکی از مبانی صدور لیسانس اجباری در حقوق اختراعات ۱۰۳مبحث نخست: منفعت عمومی از منظر منابع بین المللی ۱۰۳گفتار نخست: منفعت عمومی در اعلامیه دوحه ۱۰۴گفتار دوم: منفعت عمومی در موافقت نامه تریپس ۱۰۵مبحث دوم: سلامت عموم به عنوان یکی از مصادیق منفعت عمومی ۱۰۵گفتار نخست: صدور لیسانس اجباری در مواقع ضرورت ملی و سلامت عموم ۱۰۶گفتار دوم: تجربه کشورها در زمینه صدور لیسانس اجباری در مواجهه با COVID–۱۹ ۱۰۷مبحث سوم: تعارض حقوق مالکیت فکری و منفعت عمومی ۱۰۸مبحث چهارم: تعمیم یا عدم تعمیم مبنای منفعت عمومی به حوزه علامت تجاری ۱۰۹مبحث پنجم: تعمیم یا عدم تعمیم مبنای منفعت عمومی به حوزه کپی رایت

گفتار نخست: دکترین استفاده منصفانه به عنوان یکی از مبانی دسترسی به آثار حمایت شده تحت حقوق کپی رایت در قوانین آمریکا

بند نخست: معیار هدف و ویژگی استفاده

بند دوم: معیار ماهیت اثر دارای حق کپی رایت

بند سوم: معیار میزان استفاده از اثر دارای حق کپی رایت

بند چهارم: معیار تاثیر استفاده بر ارزش و اصالت اثر دارای حق کپی رایت و بازار مربوطه ۱۱۵گفتار دوم: بررسی رویه قضایی آمریکا در خصوص دکترین استفاده منصفانه ۱۱۶گفتار سوم: تفسیر گسترده منفعت عمومی؛ خطری در راه اعمال حقوق انحصاری دارنده حقوق مالکیت فکری ۱۱۸نتیجه گیری و پیشنهادات ۱۲۱منابع ۱۲۷Abstract

کلیدواژه ها

• پروانه اجباری
• علامت تجاری
• حق تالیف
• نشان های تجاری
• مصالح عمومی
• دکترین
• حقوق قانونی
• سوء استفاده
• تسهیلات
• لیسانس اجباری
• علامت تجاری
• کپی رایت
• سوءاستفاده از موقعیت مسلط
• منفعت عمومی
• دکترین تسهیلات ضروری
• دکترین استفاده منصفانه