مبانی تحول مجازاتهای تعزیری

مبانی تحول مجازاتهای تعزیری عنوان رساله ای است که توسط زینب ریاضت، با راهنمایی محمدابراهیم شمس ناتری و با مشاوره علی حسین نجفی ابرند آبادی و سید محمود میرخلیلی در سال ۱۳۹۶ و در مقطع دکتری دانشگاه تهران دفاع گردید.

عنوان	مبانی تحول مجازاتهای تعزیری
رشته	حقوق جزا و جرم شناسی
دانشجو	زینب ریاضت
استاد راهنما	محمدابراهیم شمس ناتری
استاد مشاور	علی حسین نجفی ابرند آبادی، سید محمود میرخلیلی
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۶
دانشگاه	دانشگاه تهران

چکیده

مجازاتهای تعزیری در سیاست کیفری اسلامی جایگاهی مهم و قابل توجه دارند و در واقع از رهگذر مجازاتهای تعزیری است که کیفرها در نظام کیفری ایران می توانند متناسب با ضوابط و شرایط حاکم بر جامعه متحول شوند. از سویی با توجه به محدودیتهای اعمال مجازاتهای حبس، سیاست حبس زدایی دستگاه قضا و همچنین متناسب سازی مجازاتها که اخیرا در ماده ۱۱۳ قانون برنامه پنج ساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز مورد تاکید قرار گرفته است تحول نوع و میزان مجازاتهای تعزیری ضرورتی انکارناپذیر و نیازمند توجه جدی است. در عین حال تغییر و تحول مجازات های تعزیری با گذشت بیش از سه دهه از انقلاب اسلامی محل تردید نیست؛ اما مبانی آن محل ابهام و توجیه و مشروعیت آن نیازمند تامل است. نظر به اینکه بررسی ابعاد این تحولات صرفا از بعد یا منظر خاص، ما را به بیراهه می کشاند، بررسی ابعاد مختلف موضوع، علی رغم نزدیکی مبانی و درهم آمیختگی با یکدیگر و دشواری در تفکیک این مبانی از هم، دلالت بر شناسایی دو حوزه مهم فقه و کیفرشناسی و ضرورت بررسی تاثیرگذاری این دو حوزه بر تحول کیفیت و کمیت مجازاتهای تعزیری دارد. در همین راستا و با توجه به اصل چهارم قانون اساسی و مبانی تشکیل حکومت اسلامی علی رغم اینکه به نظر می رسد مجازاتها در مسیر عرفی شدن گام برداشته است؛ اما تحولات مجازاتهای تعزیری نه تنها با مبانی فقهی همنواست؛ بلکه تاثیرگذاری مبانی فقهی موثرتر از سایر مبانی است و مبانی فقهی همچون تحول گفتمان فقها راجع به عمومیت و انحصار تعزیر و همچنین قواعد حاکم بر تعزیر در دگردیسی تدریجی مجازاتهای تعزیری پس از سه دهه از انقلاب مهم ترین نقش را ایفا نموده است که مصداق بارز آن کاهش تمسک به مجازاتهای بدنی و از جمله شلاق در قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ در مقایسه قانون تعزیرات مصوب ۱۳۶۲ است. مبانی کیفرشناختی نیز در تحول مجازاتهای تعزیری و گرایش قانونگذار به توسعه انواع خاصی از مجازات نیز موثر بوده است و تحول کارکردهای کیفر از سزاگرایی به سمت فایده مندی، و همچنین اسناد بین المللی و حقوق بشری درکنار عوامل سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی بر تحول مجازاتهای تعزیری اثرگذاری غیرقابل انکار داشته است.

کلیدواژه ها

• مبانی
• تحول مجازات
• مجازات تعزیری
• کیفر
• مبانی فقهی
• مبانی کیفرشناختی