مسیولیت دولت ها در چارچوب رژیم های امنیت بین الملل با تاکید بر منافع جمعی

مسیولیت دولت ها در چارچوب رژیم های امنیت بین الملل با تاکید بر منافع جمعی عنوان رساله ای است که توسط حسن علیزاده شیلسر، با راهنمایی عسکر جلالیان و با مشاوره حسین آل کجباف در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری مرکز تحصیلات تکمیلی دفاع گردید.

عنوان	مسیولیت دولت ها در چارچوب رژیم های امنیت بین الملل با تاکید بر منافع جمعی
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	حسن علیزاده شیلسر
استاد راهنما	عسکر جلالیان
استاد مشاور	حسین آل کجباف
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۴۰۰
دانشگاه	مرکز تحصیلات تکمیلی

چکیده

جامعه ی بین المللی عرصه ی منافع جمعی دولت هاست که از دوجانبه گرایی به سوی چندجانبه گرایی با تاکید بر ارزش های مشترک حرکت کرده است. منفعت همگانیْ اجماعی است که بر اساس آن، احترام و رعایت برخی ارزش های بنیادین، نمی بایست به میل و اراده ی آزاد دولت ها واگذاشته شود؛ بلکه به عنوان دغدغه ی تمامی دولت ها شناسایی و برای آن ضمانت اجرا مقرر می گردد. برای شکل گیری چنین جامعه ای میزانی از هم بستگی و تعامل سیستمی لازم است. سیستم حقوق بین الملل مجموعه ای مرکب از هنجارها، آیین ها و رژیم های حقوقی است که تعامل و کنش متقابل میان اجزا را برآورده ساخته و آن ها را در قالبی منسجم گرد می آورد. هم زمان که با یک سیستم عام حقوق بین الملل مواجهیم، وجود چندین زیرسیستم در این گستره ی سیستمیک، امکان پذیر است. پژوهش حاضر از نوع تلفیقی و با روش اسنادی و کتابخانه ای صورت پذیرفته و در پی پاسخ به این پرسش است که چرا دولت ها باید نسبت به رژیم های امنیت بین الملل که منافع جامعه بین المللی را لحاظ کرده اند، مسیولیت داشته باشند؟ هدف از پژوهش حاضر بررسی لزوم مسیولیت دولت ها در چارچوب رژیم های امنیت بین الملل است. بر اساس این پژوهش نتیجه گرفته می شود که منافع دولت ها چنانچه به مثابه خیر مشترک عرضه شود، به پشتوانه ی ساختار سیستمی می توانند هزینه های نقض هنجاری را بالا ببرند. این امر تنها با تعهد به پاسخگویی به عنوان یک قاعده ی هنجاری که به افزایش کارکرد و ثبات سیستم منجر می شود، میسر خواهد شد.

ساختار و فهرست رساله

فصل اول: کلیات پژوهش

۱–۱ مقدمه

۱–۲ بیان مسیله

۱–۳ اهمیت و ضرورت پژوهش

۱–۴ اهداف پژوهش

۱–۵ سوالات پژوهش

۱–۶ فرضیه های پژوهش

۱–۷ روش پژوهش

۱–۸ کاربردهای متصور از پژوهش

۱–۹ مروری بر ادبیات موجود

۱–۱۰ مشکلات پژوهش

۱–۱۱ ساختار پژوهش

فصل دوم: چارچوب مسیولیت و توسعه ی تاریخی آن در تحول نظام حقوق بین الملل

۲–۱ مقدمه

۲–۲ مبانی و مفاهیم

۲–۲–۱ رژیم های بین المللی

۲–۲–۱–۱ رژیم های امنیت بین الملل

۲–۲–۱–۲ نظام مبتنی بر رژیم های امنیتی

۲–۲–۲ سیستم

۲–۲–۲–۱ متغیرهای سیستمی

۲–۲–۲–۲ نظریه سیستم ها

۲–۲–۲–۳ وابستگی متقابل و همگرایی

۲–۲–۲–۴ ساختارها و استراتژی ها

۲–۲–۳ سیستم حقوق بین الملل

۲–۲–۳–۱ عناصر سیستمی حقوق بین الملل

۲–۲–۳–۲ کارکردهای سیستم حقوق بین الملل

۲–۲–۳–۳ تحلیل سیستمی حقوق بین الملل

۲–۲–۳–۴ نظام حقوقی حاکم بر سیستم حقوق بین الملل

۲–۲–۴ روش شناسی در حقوق بین الملل

۲–۲–۴–۱ متد حقوق بین الملل و روابط بین الملل

۲–۲–۴–۲ رویکرد نهادگرایی در متد حقوق بین الملل و روابط بین الملل

۲–۲–۴–۳ متد فرآیند حقوقی بین المللی

۲–۲–۴–۴ متد فرآیند حقوقی بین المللی جدید

۲–۲–۵ تعهدات بین المللی

۲–۲–۶ تعهدات بین المللی دولت ها

۲–۲–۷ منافع جمعی

۲–۳ سیر تحول مکاتب حقوقی بین الملل

۲–۳–۱ نظریه حقوق طبیعی

۲–۳–۱–۱ نظریه سنتی حقوق طبیعی

۲–۳–۱–۲ حقوق طبیعی در اوایل دوران مدرن اروپا

۲–۳–۱–۳ نظریه مدرن حقوق طبیعی

۲–۳–۲ اثبات گرایی حقوقی

۲–۳–۳ واقع گرایی حقوقی

۲–۳–۴ مطالعات حقوقی انتقادی

۲–۳–۵ ساختارشکنی

۲–۳–۶ فلسفه سیاست محور

۲–۴ رهیافت ایدیالیستی و رهیافت ریالیستی

۲–۴–۱ رهیافت ایدیالیستی

۲–۴–۲ روش ایدیالیستی – روش ریالیستی

۲–۵ چارچوب مسیولیت و سیر تحول تاریخی آن ۵۰ ۲–۵–۱ مکتب رم متقدم بر گروسیوس

۲–۵–۲ گروسیوس: تعهدات حقوق مدنی

۲–۵–۳ زوچ، نقض معاهدات

۲–۵–۴ پوفندرف؛ سیستم تمام عیار حقوقی

۲–۵–۵ بینکر شوک، شرافت هنجارساز

۲–۵–۶ ولف و واتل؛ عناصری از حقوق مسیولیت

۲–۵–۷ توسعه حقوق مسیولیت در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم

۲–۵–۷–۱ مولفان قرن نوزدهم

۲–۵–۷–۲ اوایل قرن بیستم؛ تریپل و آنزیلوتی

۲–۵–۷–۳ کنفرانس ۱۹۳۰ تدوین حقوق بین الملل لاهه

۲–۵–۷–۴ پیش نویس پژوهشی دانشگاه هاروارد

۲–۵–۸ کار کمیسیون حقوق بین الملل

۲–۵–۸–۱ شور نخست (۱۹۹۶–۱۹۴۹)

۲–۵–۸–۲ شور دوم (۲۰۰۱ – ۱۹۹۸)

۲–۶ برآیند سخن

فصل سوم: جایگاه حقوقی و کارکردی رژیم های امنیت بین الملل در سیستم بین الملل

۳–۱ مقدمه

۳–۲ مفهوم امنیت

۳–۲–۱ امنیت بین المللی صورت موزون جامعه دولت ها

۳–۲–۱–۱ فضای ناامن بین المللی: نبود الزامات صرف حقوقی

۳–۲–۱–۲ امنیت بین المللی: آرمان انتزاعی

۳–۲–۱–۳ انعطاف پذیری قالب های دستوری در حقوق بین الملل

۳–۲–۱–۴ نامعین بودن آثار قواعد حقوقی در حقوق بین الملل

۳–۲–۲ دیدگاه های نظری در خصوص امنیت

۳–۲–۲–۱ مطالعات امنیتی واقع گرایی

۳–۲–۲–۲ مطالعات امنیتی نوواقع گرایی

۳–۲–۲–۳ مطالعات امنیتی لیبرالیستی

۳–۲–۲–۴ مطالعات امنیتی نولیبرالیسم

۳–۲–۲–۵ مطالعات امنیتی سازه انگاری

۳–۲–۲–۶ مطالعات امنیتی فراساختارگرایی

۳–۲–۳ ناامنی ساختاری در حقوق بین الملل

۳–۲–۳–۱ ناامنی ارگانیک

۳–۲–۳–۲ ناامنی در روابط دولت ها

۳–۲–۴ مبنا و تعریف رژیم های بین المللی

۳–۲–۴–۱ اصول

۳–۲–۴–۲ هنجار

۳–۲–۴–۳ قواعد

۳–۲–۴–۴ رویه های تصمیم گیری

۳–۲–۴–۵ نظارت

۳–۲–۴–۶ شفافیت

۳–۲–۴–۷ نظم و ثبات

۳–۲–۴–۸ عرف و عادت

۳–۲–۴–۹ دانش

۳–۲–۴–۱۰ الگوهای امنیتی رژیم های بین المللی

۳–۲–۵–۱ الگوی امنیت دسته جمعی

۳–۲–۵–۱–۱ اهداف و وظایف الگوی امنیت دسته جمعی

۳–۲–۵–۱–۲ منشور ملل متحد و الگوی امنیت دسته جمعی

۳–۲–۵–۱–۳ رژیم امنیتی ناتو

۳–۲–۶ خلع سلاح و کنترل تسلیحات

۳–۲–۶–۱ ابتکار امنیت در برابر گسترش سلاح های کشتارجمعی

۳–۲–۶–۲ رژیم بین المللی کنترل و مهار موشکی

۳–۲–۶–۳ کنوانسیون منع گسترش، تولید و ذخیره سازی سلاح های بیولوژیک

۳–۲–۶–۴ کنوانسیون ممنوعیت کاربرد سلاح های شیمیایی

۳–۲–۶–۵ معاهده ی منع گسترش سلاح های هسته ای

۳–۲–۶–۶ رژیم منع جامع آزمایش های هسته ای

۳–۳ پارادایم های تحلیلی رژیم های بین المللی

۳–۳–۱ ساختارگرایان

۳–۳–۲ پیروان گروسیوس

۳–۳–۳ ساختارگرایان تعدیلی

۳–۴ جایگاه حقوقی و کارکردی رژیم های بین المللی در سیستم حقوق بین الملل

۳–۴–۱ شخصیت حقوقی رژیم های بین المللی

۳–۴–۲ صلاحیت و اختیارات

۳–۴–۳ کارکرد رژیم های امنیت بین الملل

۳–۵ رژیم های بین المللی در مسیولیت دولت ها

۳–۶ برآیند سخن

فصل چهارم: رابطه ی نظام مسیولیت دولت ها با رژیم های امنیت بین الملل

۴–۱ مقدمه

۴–۲ تحقیق فنی و فلسفی درباره مسیولیت دولت ها در چارچوب رژیم های امنیتی

۴–۲–۱ فن حقوقی یا دگماتیک حقوقی

۴–۲–۱–۱ نظریه فردریش موللر: انتخاب معنا بر مبنای الگوها

۴–۲–۱–۲ نظریه ولفگانگ فیکنچر: یافتن و معنایابی زمان گذشته در آینده

۴–۲–۱–۳ نظریه جوزف اسر: توجه به اصول کلی حقوقی

۴–۲–۱–۴ تفسیر در حقوق بین الملل

۴–۲–۲ روش فلسفی

۴–۲–۲–۱ تحلیل نظری آرمان فلسفی و ارتباط آن با قاعده و سیستم حقوقی

۴–۲–۲–۲ تاثیر آرمان ها بر شکل گیری قواعد بین المللی حفظ صلح و امنیت بین المللی

۴–۲–۲–۳ کار آرمان در داخل سیستم حقوقی بین المللی

۴–۲–۲–۴ نقش آرمان ازلحاظ کل سیستم حقوقی بین المللی

۴–۳ تعهد به صلح و امنیت از راه عدالت و اصول کلی

۴–۳–۱ اصل عدالت

۴–۳–۲ اصول کلی حقوقی

۴–۳–۳ شناسایی قواعد کلی از سوی قاضی بین المللی

۴–۳–۳–۱ نسبی بودن رویه دولت ها

۴–۳–۳–۲ تقدم ضرورت عینی بر رویه دولت ها

۴–۳–۳–۳ اولویت انصاف بر رویه دولت ها

۴–۳–۳–۴ بی اثر بودن رویه دولت ها در برابر اصول اولیه بشردوستانه

۴–۴ تعدیل حاکمیت و تاثیر آن بر توسعه ی مسیولیت

۴–۵ تحدید مصونیت دولت

۴–۶ حاکمیت قانون در نظم حقوقی بین المللی

۴–۶–۱ تعهدات یکپارچه در مسیولیت بین المللی

۴–۶–۲ مفهوم پاسخ گویی

۴–۶–۳ مفهوم نقض یک تعهد بین المللی

۴–۷ ضمانت اجرا: واقعیت موضوعی یا قاعده ای حقوقی

۴–۸ جایگاه تعهدات همگانی در سیستم بین الملل

۴–۸–۱ مفهوم منافع جمعی

۴–۸–۲ قواعد مرتبط با منافع جمعی

۴–۸–۳ اجرای تعهدات همگانی

۴–۸–۴ پیوند میان مسوولیت دولت ها و نظریه تعهدات بین المللی

۴–۹ پاسخگویی دولت ها در تحلیل سیستمی

۴–۱۰ برآیند سخن

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

فهرست منابع

کلیدواژه ها

• مسیولیت دولت ها
• رژیم های امنیت بین الملل
• منافع جمعی