مصونیت تشریفاتی اشخاص در حقوق کیفری ایران
مصونیت تشریفاتی اشخاص در حقوق کیفری ایران عنوان رساله ای است که توسط احمد نظری، با راهنمایی مرتضی ناجی زواره و با مشاوره رجب گلدوست جویباری در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه عدالت دفاع گردید.
 | |
| عنوان | مصونیت تشریفاتی اشخاص در حقوق کیفری ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | احمد نظری |
| استاد راهنما | مرتضی ناجی زواره |
| استاد مشاور | رجب گلدوست جویباری |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۸ |
| دانشگاه | دانشگاه عدالت |
چکیده
در حقوق ایران همانند سایر کشورها برای بعضی مشاغل حساس عمومی، مصونیت تشریفاتی در نظر گرفته شده است. هدف از این مصونیت، حفظ استقلال شغلی دارنده مصونیت و تامین حسن اجرای آن است؛ اما به دلیل اسلامی بودن نظام، گاهی این مصونیت با محدودیت هایی روبه رو می شود ؛ لذا با توجه به تاکید شرع مقدس اسلام و قوانین داخلی، از جمله قانون اساسی بر برابری افراد در مقابل قانون، برای مقامات قوه مجریه از جمله رییس جمهور و سایر مقام های حکومتی، مصونیت اداری وجود ندارد؛ یافته های پژوهش حاضر که به صورت توصیفی – تحلیلی و با روش اسنادی و کتابخانه ای تهیه گردیده، حاکی از این است که برای سه گروه از افراد از جمله نمایندگان مجلس، فرماندهان و رییس جمهور، قضات دادگستری و وکلای مدافع، تا حدی مصونیت تشریفاتی پیش بینی شده است؛ بدین توضیح که مصونیت پارلمانی در ایران صرفا به صورت مصونیت در بیان و گفتار یا عدم مسیولیت در نظر گرفته شده و مصونیت از تعقیب جزایی برای نمایندگان وجود ندارد، اما در خصوص قضات دادگستری، استقلال قاضی در رسیدگی و آزادی عمل او، نه به معنای اجازه خودبنیادی قاضی است و نه معافیت یا مصونیت او، بلکه تکلیفی است که تخلف از آن موجب مسیولیت است. در مورد قضات، مصونیت قضایی به صورت منع عزل انتقال و تغییر این افراد بدون رضایت آنان، مگر در موارد مصلحت جامعه وجود دارد. در مورد وکلای مدافع نیز علی رغم عدم تصریح مصونیت آنان، می توان بر اساس تبصره ۳ قانون انتخاب وکیل توسط اصحاب دعوا مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام، آنان را در موضع دفاع، از همان احترام و تامینات قضات برخوردار دانست، زیرا در اسناد بین المللی حقوق بشر و معاهدات بشردوستانه و قطعنامه های سازمان ملل متحد، وکالت رکن اساسی نظام قضایی است و نقش مستقیمی در استقرار حاکمیت قانون و حمایت از حقوق بشر و آزادی های اساسی دارد. حق داشتن وکیل از یک سو، حق مشورت کردن با وکیل بدون نظارت مقام های بازداشتگاه است و باید این حق، هم در مورد ملاقات های شخصی و هم در مورد مکاتبه هایی که میان وکیل و فرد بازداشت شده وجود دارد، اعمال گردد و از سوی دیگر، استقلال وکیل در برابر دادگاه، ارگان ها و مقامات خارج از دادگاه است.
ساختار و فهرست رساله
فهرست مطالب عنوان صفحه مقدمه
الف) طرح و بیان مسیله
ب) اهمیت و ضرورت انتخاب موضوع
پ) اهداف پژوهش
ت) اهداف کاربردی پژوهش
ث) روش تحقیق
ج) ساماندهی تحقیق
فصل اول: مفاهیم مقدماتی
مبحث اول: تعاریف و مفاهیم
گفتار اول: تعریف مصونیت
گفتار دوم: تعریف اشخاص
مبحث دوم: اقسام مصونیت
گفتار اول: مصونیت ماهوی
الف: مصونیت دیپلماتیک (سیاسی)
اول: مفهوم مصونیت دیپلماتیک یا سیاسی
دوم: پیشینه تاریخی مصونیت دیپلماتیک یا سیاسی
سوم: انواع مصونیت ماموران دیپلماتیک یا سیاسی
چهارم: دارندگان مصونیت دیپلماتیک یا سیاسی
پنجم: مزایای مصونیت های سیاسی و کنسولی
ششم: آثار مصونیت دیپلماتیک یا سیاسی
ب: مصونیت پارلمانی
اول: مفهوم و ماهیت نمایندگی
دوم: وظایف نماینده در امر نظارت
سوم: پیشینه، فلسفه و قلمرو مصونیت پارلمانی
چهارم: ارزیابی مصونیت پارلمانی در حقوق اساسی تطبیقی
گفتار دوم: مصونیت تشریفاتی و پیشینه تاریخی آن
الف: مفهوم مصونیت تشریفاتی
ب: پیشینه تاریخی مصونیت تشریفاتی
فصل دوم: مصونیت تشریفاتی قضات دادگستری
مبحث اول: استقلال قضایی قضات دادگستری
گفتار اول: مفهوم استقلال قضایی
گفتار دوم: پیشینه تاریخی اصل استقلال قضایی دادرسان در دستگاه حکومتی اسلام
گفتار سوم: اهمیت اصل استقلال قضایی
گفتار چهارم: صیانت از اصل استقلال قضایی
گفتار پنجم: روش انتخاب قاضی و تاثیر آن بر استقلال قضایی
گفتار ششم: مبانی اصل استقلال قضایی قضات
الف: تامین عدالت
ب: اصلاح جامعه
پ: تامین نظم عمومی
گفتار هفتم: استقلال ساختاری قوه قضاییه ایران و تضمینات آن
الف: استقلال ساختاری قوه قضاییه ایران
ب: تضمینات استقلال ساختاری قوه قضاییه در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
پ: تاثیر تضمین استقلال ساختاری قوه قضاییه بر استقلال قاضی
گفتار هشتم: عوامل تامین کننده استقلال قضایی دادرسان
الف: محدودیت زمینه های عزل قضات
ب: شفافیت روند ارتقاء و نقل و انتقال قضات
پ: عدم دخالت قضات در سیاست
ت: عدم نقض رای قاضی
ث: نظارت بر رفتار حرفه ای قاضی
ج: امنیت مالی قاضی
چ: مصونیت قاضی
مبحث دوم: نظارت انتظامی بر رفتار قضایی قضات
گفتار اول: بازخوانی اهمیت نظارت انتظامی بر رفتار قضایی از گذشته تا به حال
گفتار دوم: نظارت انتظامی بر رفتار قضایی در نظام نوین دادگستری ایران
گفتار سوم: اهداف قانون نظارت بر رفتار قضات مصوب ۱۳۹۰
مبحث سوم: مصونیت قضات دادگستری
گفتار اول: تفاوت های مصونیت با معاذیر قانونی
گفتار دوم: انواع مصونیت قضات
الف: مصونیت شغلی
ب: مصونیت مدنی قاضی
پ: مصونیت از تعقیب کیفری
گفتار سوم: جایگاه مصونیت قضایی قضات در فقه و حقوق ایران
الف: مصونیت قضات از دیدگاه فقه اسلامی
ب: مصونیت قضات در حقوق ایران
اول: مصونیت تشریفاتی کیفری قضات دادگستری در حقوق عمومی
دوم: مصونیت تشریفاتی کیفری قضات دادگستری در حقوق کیفری
گفتار چهارم: مبانی نظری مصونیت تشریفاتی کیفری قضات دادگستری
الف: نظریه مصلحت و ضرورت انجام وظیفه
ب: تضمین استقلال قاضی
پ: امر قانون و ضرورت حفظ حقوق عمومی
ت: جایگاه و مسیولیت خطیر قاضی
ث: فقدان سوء نیت مجرمانه
گفتار پنجم: قلمرو مصونیت قضات
الف: تنوع پاسخ های انتظامی
ب: تحدید موارد تعلیق قاضی
پ: رعایت حریم خصوصی
ت: تعیین ضابطه برای احراز سمت های قضایی
ث: برخورداری از بخشی از حقوق و مزایا در زمان تعلیق
ج: پرداخت مقرری بازنشستگی به قاضی منفصل شده
چ: رعایت قواعد مربوط به تکرار و تعدد
گفتار ششم: تشریفات سلب مصونیت قضایی
مبحث چهارم: مسیولیت قضات دادگستری
گفتار اول: مفهوم مسیولیت و انواع آن
گفتار دوم: مصادیق جرایم مرتبط با وظایف قضات
گفتار سوم: مسیولیت مدنی قضات و اصل اقامه دعوی و مطالبه خسارت از آن ها
مبحث پنجم: ابهامات و اجمالات قانون نظارت بر رفتار قضات در رابطه با مسیولیت و مصونیت قضات دادگستری
گفتار اول: تنقیح و رفع ابهام و اجمال و خلا از مقررات کنونی مربوط به نظارت انتظامی
گفتار دوم: ابهامات و اجمالات قانون نظارت بر رفتار قضات مصوب ۱۳۹۰
گفتار سوم: راهکارهای خروج از ابهام
الف: ارجاع به عرف
اول: عرف عام
دوم: عرف خاص
ب: اصول تفسیری
پ: سلسله مراتب
فصل سوم:مصونیت تشریفاتی وکلای دادگستری
مبحث اول: مستندات قانونی مرتبط با حق استفاده از معاضدت وکیل در اسناد بین المللی و حقوق داخلی
گفتار اول: مستندات قانونی مرتبط با حق استفاده از معاضدت وکیل در اسناد بین المللی و رویه محاکم کیفری
گفتار دوم: مستندات قانونی مرتبط با حق استفاده از معاضدت وکیل در حقوق داخلی
مبحث دوم: مفهوم، پیشینه و اهمیت استقلال وکلای دادگستری
گفتار اول: مفهوم استقلال وکلای دادگستری و وکیل وابسته به دولت
الف: مفهوم استقلال وکلای دادگستری
ب: مفهوم وکیل وابسته به دولت
گفتار دوم: پیشینه تاریخی استقلال وکلای دادگستری
گفتار سوم: اهمیت استقلال وکلای دادگستری
گفتار چهارم: توجیه ضرورت وجود وکیل مستقل در دادرسی ها
مبحث سوم: اهمیت، تبیین فلسفه و مبانی نظری مصونیت تشریفاتی وکلای دادگستری
گفتار اول: اهمیت مصونیت تشریفاتی وکلای دادگستری
گفتار دوم: تبیین فلسفه وجودی مصونیت تشریفاتی وکلای دادگستری
گفتار سوم: مبانی نظری مصونیت قضایی وکلای دادگستری
الف: نظریه مصلحت و ضرورت انجام وظیفه
ب: اهمیت شغل وکالت و رسالت اجتماعی وکیل در تامین حق دفاع و دادخواهی
پ: نقش وکیل در اجرای عدالت و حفظ حقوق عمومی
ت: فقدان سوءنیت
مبحث چهارم: شرایط استفاده از مصونیت قضایی وکلا
مبحث پنجم: دلایل مخالفان مصونیت قضایی
گفتار اول: مغایرت مصونیت قضایی با شریعت اسلام
گفتار دوم: مغایرت مصونیت قضایی با حاکمیت اصل تساوی افراد در برابر قانون
گفتار سوم: مغایرت مصونیت قضایی با نظم عمومی و امکان تظلم در مراجع دادگستری
فصل چهارم: مصونیت فرماندهان و رییس جمهور
مبحث اول: مصونیت تشریفاتی فرماندهان و کارمندان عالی رتبه نیروهای مسلح
گفتار اول: مصونیت تشریفاتی نیروهای مسلح
الف: نحوه احضار و جلب فرماندهان و مسیولان نیروهای مسلح
ب: محاکم صالح برای رسیدگی به جرایم نظامیان
گفتار دوم: مصونیت ماهوی و تشریفاتی نیروهای مسلح
الف: مصونیت ماهوی نیروهای مسلح
ب: مصونیت تشریفاتی نیروهای مسلح
مبحث دوم: مصونیت رییس جمهور و معاونان وی و وزراء
گفتار اول: تاریخچه رسیدگی به جرایم خاص کارکنان دولت در ایران
گفتار دوم: مسیولیت رییس جمهور در امور بین الملل و نظارت مجلس بر عملکرد او
الف: مسیولیت رییس جمهور در امور بین الملل
ب: نظارت مجلس بر عملکرد رییس جمهور
گفتار سوم: ضوابط تعیین نماینده ویژه
گفتار چهارم: رسیدگی به جرایم مقامات دولتی
الف: آیین تطبیقی تعقیب مقامات دولتی
اول: رسیدگی به اتهامات رییس جمهور
دوم: رسیدگی به جرایم سایر مقامات دولتی
ب: دادگاه صالح برای رسیدگی به اتهامات رییس جمهور
فصل پنجم: نتیجه گیری و پیشنهادها
ضمایم و پیوست ها
منابع و مآخذ
کلیدواژه ها
- مصونیت
- تشریفاتی
- پارلمانی
- وکیل
- استقلال
- قضاوت
- اشخاص