نظام حقوقی حاکم بر رودخانه مرزی ارس

نظام حقوقی حاکم بر رودخانه مرزی ارس عنوان پایان نامه ای است که توسط کاظم عباسی کامران، در سال ۱۳۷۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تهران دفاع گردید.

عنوان	نظام حقوقی حاکم بر رودخانه مرزی ارس
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	کاظم عباسی کامران
استاد راهنما	[[]]
استاد مشاور	[[]]
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۷۳
دانشگاه	دانشگاه تهران

چکیده

با اینکه مذاکرات دو کشور شوروی سابق و ایران در خصوص تثبت مرزها مدتهای مدیدی بطول انجامید، لکن نتیجهء مثبت از کار درآمد و نهایتا توافق طرفین، منجر به تشکیل کمیسیون مختلط تعیین و تحدید حدود سال ۱۳۳۴ و ۱۳۳۵ گردید. این کمیسیون با تحمل مشکلات زیادی بالاخره موفق به تثبیت مرزهای ایران و شوروی در سرتاسر آن گردید و اصول و روشهای نوین تعیین و تحدید حدود را بکار گرفت . در شمال باختری ایران رودخانه ارس بطول ۴۳۰ کیلومتر نیز تعیین و تحدید حدود دقیق گردید خط مرزی مشخصی را از وسط مهمترین شعبه رودخانه مورد توافق قرار دادند. وضعیت جزایر و پلها تعیین شد. و بدین ترتیب اصول حقوق بین الملل نوین و اصطلاح خاص شیوه تعیین مرز در رودخانه های مرزی بین المللی غیرقابل کشتیرانی، یعنی خط منصف مورد توافق طرفین قرار گرفت و علامت گذاری در سرتاسر مرز ایران و شوروی بعمل آمد و علایم مرزی بسیار دقیقی نیز برکرانه های ارس نصب گردید. در همین زمینه شاید به جرات بتوان گفت که هیچ یک از مرزهای ایران، در حال حاضر، به آن دقت و کیفیتی که در مورد تحدید حدود مرزهای ایران و شوروی بعمل آمده، تحدید حدود نگردیده است . در بیان کیفیت عالی علامت گذاری مرز در ارس همان بس ، که برای هر یک از علایم مرزی واقع در کرانه های رودخانه یک پروتکل تنظیم و نقشه ها و مختصات دقیق هر علامت ضمیمه آن گردیده است . جالب است به آماری اجمالی در خصوص تعداد اسناد تحدید حدود سرتاسر مرز ایران و شوروی توجه نماییم : در زمان تحدید حدود مرز دو کشور مجموعا ۲۰۲ نقشه بالغ بر ۴۳۲۰ برگ مربوط به پروتکلهای شرح علایم مرزی، دو جلد شرح تفصیلی مرز، همچنین سایر اسناد مربوطه، تعیین مختصات جغرافیایی و غیره به امضاء طرفین رسید که جمعا بالغ بر ۴۶۵۴ سند گردید. و چون هر سند را شش نماینده از هر طرف امضاء نموده است تعداد ۵۵۸۴۸ امضاء به پای اسناد مربوط به تعیین و تحدید حدود مرز گذاشته شده است . علیهذا در خصوص رودخانه های سرحدی این پایان کار نبود. تثبیت مرز در این مناطق مرحله تازه ای از همکاریهای فنی و اقتصادی را بدنبال خود آورد. موضوع، بهره برداری مشترک و متساوی از رودخانه ها، پیشرفت فنون و تکنولوژی بهره برداری از رودخانه، افزایش جمعیت و رفع نیازهای اساسی طرفین از طریق بهره برداری بیشتر و سریع از رودخانه مجاور، مسایل جدیدی در پیش روی طرفین قرار داد. احداث سدهای ارس و میل و مغان همکاریهای متقابلی را در مناطق مشترک مرزی رودخانه ارس طلبید. تحدید حدود مجدد مرز در دریاچه های پشت سدها ضرورت یافت . تنظیم امور مربوط به بهره برداری متساوی و مشترک از رودخانه و ادارهء آن و به منظور ایجاد یک همکاری مشترک دایمی و حل بسیاری مسایل فنی امر بهره برداری و امور مربوط به ادارهء امور فن سدها، کمیسیون مشترک بهره برداری را بوجود آورد. تاکنون این کمیسیون با تشکیل جلسات متعدد و معمولا منظم توانسته است امر بهره برداری طرفین از رودخانه را سروسامان بخشد. احداث سدهای جدید خداآفرین و قیز قلعه سی نیز بنوبه خود تحدید حدود مجددی را لازم دارد و یکبار دیگر نمایندگان طرفین ضرورت خواهد داشت که بر سر میز مذاکره بروند. فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و تولد کشورهای آذربایجان و ارمنستان از ویرانه های از هم پاشیده ابر قدرت شرق، در آنسوی ارس و در مقابل سواحل ایران نیز خود مسایل تازه ای را بدنبال خود آورده است . هنوز عضویت ارمنستان در کمیسیون مشترک بهره برداری معین نیست . کلیه جلسات این کمیسیون فقط با حضور هییت های جمهوری آذربایجان و جمهوری اسلامی ایران تشکیل می شود. در زمینهء بهره برداری از ودخانه ارس و در خصوص ارتباط کشورهای علیا و سفلی رودخانه، بهره برداریهای کشورهای بالا دست (ارمنستان و ترکیه) از مسایل بسیار مهمی است که در آینده ای نه چندان دور، پیش روی کشورهای قسمت سفلی رودخانه، قرار خواهد داشت . دورنمای اقدامات آتی کشورهای ارمنستان و ترکیه، در بالا دست رودخانه، از هم اکنون باید مدنظر قرار گیرد. مذاکرات و ترتیبات لازم پیش بینی گردد تا حداقل از سوی جمهوری اسلامی ایران در مرحلهء جدید سازندگی کشور و توسعه امر کشاورزی منطقه آذربایجان، اجرای طرحهای مشترک فعلی و آتی دچار مشکل نگردد. و در مقابل کار انجام شده و یا اهرمهای فشار سیاسی که در نتیجه اعمال حاکمیت کامل و مطلق کشورهای علیای رودخانه، ممکن است بوجود آید قرار نگیریم.

کلیدواژه ها

• شامپوی پیتروسپوروم اووال