نظریه شماره 7/99/186 مورخ 1399/03/07 اداره کل حقوقی قوه قضاییه

استعلام: با توجه به ماده ۷ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴ که محکومیت محکوم علیه ناشی از ضمان غیر معاوضی است برای رهایی از حبس آیا وی باید دادخواست اعسار مطرح کند؟ با توجه به اینکه اثبات تمکن بر عهده محکوم له است و اصل بر اعسار است محکوم له چه دعوایی باید مطرح کند؟ چنانچه شرط حبس نشدن مدیون را اثبات اعسار بدانیم تفاوت ضمان معاوضی و غیرمعاوضی در چیست؟

شماره نظریه	۷/۹۹/۱۸۶
شماره پرونده	۹۹-۲۶-۱۸۶ح
تاریخ نظریه	۱۳۹۹/۰۳/۰۷

نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه

۱- اولا، ماده ۷ قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی مصوب ۱۳۹۴ ناظر بر نحوه تشخیص و بار اثبات اعسار یا ایسار خواهان دعوای اعسار است و با توجه به استفاده از عبارت خوانده دعوای اعسار در این ماده طرح دعوای اعسار از سوی محکوم علیه جهت اثبات اعسار یا ایسار او ضروری به نظر می رسد. ثانیا، با عنایت به ماده ۳ این قانون، چنانچه محکومعلیه تا سی روز پس از ابلاغ اجراییه ضمن ارائه صورت کلیه اموال خود دعوای اعسار خویش را اقامه کرده باشد، حبس نمی شود؛ بنابراین هرگاه محکومعلیه به تکلیف قانونی خود عمل نکند و از فرصت و امتیاز قانونی نیز برای تقدیم دادخواست اعسار استفاده نکند، امکان بازداشت وی برابر ماده ۳ قانون اخیرالذکر فراهم است.

۲- تفاوت دیون معاوضی و غیرمعاوضی همانگونه که در ماده ۷ قانون مذکور بیان شده است، به بار اثبات ادعای اعسار یا ایسار مربوط می شود؛ بدین نحو که چنان چه محکومیت محکوم علیه به اعتبار دیون معاوضی باشد، اثبات اعسار برعهده اوست و باید ثابت کند مال دریافت شده تلف حقیقی یا حکمی شده است، لیکن در دیون غیرمعاوضی هرگاه خوانده دعوای اعسار نتواند ملائت فعلی یا سابق محکوم علیه را ثابت کند یا ملائت فعلی یا سابق او نزد قاضی محرز نباشد، ادعای اعسار با سوگند مدیون مطابق تشریفات مقرر در قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی پذیرفته میشود.