نقش حقوق بین الملل دریاها در مواجهه با تغییرات اقلیمی

نقش حقوق بین الملل دریاها در مواجهه با تغییرات اقلیمی عنوان رساله ای است که توسط هاجر راعی دهقی، با راهنمایی همایون حبیبی 11 در سال ۱۳۹۹ و در مقطع دکتری دانشگاه علامه طباطبایی دفاع گردید.

عنوان	نقش حقوق بین الملل دریاها در مواجهه با تغییرات اقلیمی
رشته	حقوق بین الملل عمومی
دانشجو	هاجر راعی دهقی
استاد راهنما	همایون حبیبی11
مقطع	دکتری
سال دفاع	۱۳۹۹
دانشگاه	دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

توانایی بشر برای دگرگون ساختن محیط زیست در تمام کره زمین به نوع متفاوتی از نگرانی های محیط زیستی یعنی تغییرات اقلیمی دامن زده است. یکی از آثار این تغییرات، احتمال محروم شدن کشورهای ساحلی به ویژه کشورهای کوچک جزیره ای از قلمروهای دریایی قبلی شان است. این مطالعه با ارزیابی تاثیر تغییرات اقلیمی بر خطوط مبدا به بررسی واقعی بودن این چالش حقوقی نسبت به انواع خطوط مبدا پرداخته و نتیجه می گیرد که باوجود آن که کنوانسیون حقوق دریاها ۱۹۸۲ به معضل تغییرات احتمالی بعدی در محل نقاط پایه بی توجه بوده و در این رابطه سکوت کامل دارد، بااین حال با تفسیر مواد کنوانسیون در مورد ترسیم خطوط مبدا سواحل ناپایدار و فلات قاره می توان قایل به حق کشورهای ساحلی و مجمع الجزایری به حفظ خطوط مبدا قبلی و منطقه های دریایی موجود به رغم تغییرات سطح دریا شد. امروزه تغییرات اقلیمی به مسیله و نگرانی جامعه ی بین المللی تبدیل شده و همبستگی قابل توجهی برای رویارویی با آن به وجود آمده است. بااین حال، کنوانسیون تغییرات اقلیمی، پروتکل کیوتو و موافقت نامه ی اقلیم پاریس، در جلوگیری از تغییرات اقلیمی و کاهش گازهای گلخانه ای، موفق عمل نکرده اند و کشورها نیز اراده ای جدی برای دستیابی به اهداف اسناد اقلیمی نشان نداده اند. از طرفی، افزایش تولید گازهای گلخانه ای به محیط زیست اقیانوس ها، که به طور طبیعی جاذب این گازها هستند،آسیب جدی وارد کرده است. همین امر واکاوی تعهدات کشورهای منتشرکننده ی گازهای گلخانه ای از منظر کنوانسیون حقوق دریاها را توجیه می کند. این نوشتار، با تفسیر بند ۴ ماده ی یک کنوانسیون، به این نتیجه می رسد که انتشار گازهای گلخانه ای مشمول تعریف آلودگی محیط زیست دریاست و درنتیجه کشورهای عضو، به موجب بخش دوازدهم، تعهدات بی شماری برای حفاظت از محیط زیست دریا در مقابل انتشار گازهای گلخانه ای دارند. درعین حال، مقررات بخش سیزدهم کنوانسیون نیز راهکاری برای اثبات وجود این تعهدات است. همچنین، با اثبات این امر که بسیاری از تعهدات زیست محیطی مندرج در کنوانسیون تدوین عرف بوده اند یا به عرف تبدیل شده اند، می توان از مسیولیت و تعهد کشورهای غیر عضو منتشرکننده ی گازهای گلخانه ای نسبت به کاهش انتشار و جبران خسارت کشورهای ساحلی تحت تاثیر صحبت کرد. اگرچه آثار تغییرات اقلیمی توجه و نگرانی بین المللی را به خود جلب کرده است، تقریبا هیچ دعوایی مربوط به آثار تغییرات اقلیمی در مراجع و نهادهای قضایی و شبه قضایی وجود ندارد. طرح چنین دعاوی به موجب روش های حل و فصل اختلافات مندرج در کنوانسیون حقوق دریاها می تواند آثار ناشی از تغییرات اقلیمی ازجمله انقراض گونه ها، آلودگی دریا و بالا آمدن آب دریاها را اثبات و در آینده از بروز آن ها جلوگیری کند. به موجب کنوانسیون حقوق دریاها فرصت انتخاب مرجع رسیدگی به همراه روش داوری که گزینه پیش فرض است، وجود دارد. اکثر کشورها به طور پیش فرض دیوان داوری موردی را پذیرفته اند. اگرچه دیوان بین المللی دادگستری و دادگاه بین المللی حقوق دریاها گزینه بهتری برای پرونده های مربوط به آثار تغییرات اقلیمی همراه با خواندگان متعدد است، اما احتمال اینکه دیوان داوری موردی به دلیل پیش فرض بودن تنها گزینه واقع بینانه باشد بیشتر است، مگر اینکه طرفین به انتقال دعوا به مرجع دیگری توافق نمایند.

ساختار فهرست رساله

فهرست تفصیلی مقدمه

الف. بیان مسیله

ب. اهمیت و ضرورت انجام تحقیق

ج. مرور ادبیات و پیشینه مربوط

د. جنبه جدید بودن و نوآوری تحقیق

ه. اهداف مشخص تحقیق

و. پرسش های تحقیق:

ز. فرضیههای تحقیق

ح.تعریف واژه ها و اصطلاحات فنی و تخصصی

ط. روششناسی تحقیق:

ی. سازماندهی پژوهش

بخش اول: رابطه میان تغییرات اقلیمی و حقوق بینالملل دریاها

فصل اول. آثار متقابل اقیانوسها و تغییرات اقلیمی بر یکدیگر

گفتار اول. ارتباط متقابل تغییرات اقلیمی و اقیانوسها

گفتار دوم. دلایل ایجاد تغییرات اقلیمی

گفتار سوم .پیامدهای تغییرات اقلیمی بر اقیانوسها

بند اول. گرمایش جهانی

بند دوم. بالا آمدن آب دریاها

بند سوم. اکوسیستمهای دریایی: پیامدهای زیست محیطی

الف. آسیب به اکوسیستمهای دریایی

ب. آسیب به محیط زیست دریایی

ج. پروژههای زمینشناسی

د. قطب جنوب

و. عدالت اقلیمی

فصل دوم. پیامدهای تغییرات اقلیمی بر کشورهای ساحلی و جزیرهای

گفتار اول. خطوط مبدا

گفتار دوم. تغییرات اقلیمی و تغییرات خطوط ساحلی

بند اول.خطوط مبدا عادی و تغییرات اقلیمی

بند دوم.خطوط مبدا مستقیم و تغییرات اقلیمی

الف. تضاریس عمیق در خط ساحل

ب.جزایر حاشیهای در طول ساحل

ج. سواحل ناپایدار ۵۰ د. برآمدگیهای جزری

بند سوم. خطوط محصور کننده رودخانه، بندر و خلیج کوچک و تغییرات اقلیمی

الف. خط محصورکننده رودخانه

ب. خط محصور کننده بندر

بند چهارم.خطوط مبدا مجمع الجزایری و تغییرات اقلیمی

بند پنجم .فلات قاره و تغییرات اقلیمی

گفتار سوم. تغییرات اقلیمی، جزایر و کشورهای جزیرهای

فصل سوم.پاسخهای احتمالی به تغییرات اقلیمی و تغییرات خطوط مبدا

گفتار اول. تغییرات اقلیمی و رویکرد کنوانسیون حقوق دریاها نسبت به تغییرات خطوط ساحلی

گفتار دوم. ارزیابی گزینه های موجود در پاسخ به تغییرات خطوط ساحلی در اثر تغییرات اقلیمی

بند اول. خط مبدا متحرک و پیامدهای عملی آن

بند دوم. خط مبدا ایستا و پیامدهای عملی آن

بند سوم. تثبیت و بازسازی خطوط مبدا و پیامدهای عملی آن

بند چهارم. تثبیت حدود خارجی مناطق دریایی و پیامدهای عملی آن

بند پنجم. ارزیابی نهایی

گفتار سوم. معاهدات مرزی و تحدید حدود مرزهای دریایی در مواجهه با تغییرات اقلیمی

گفتار چهارم.گامهای آینده در مواجهه با تغییرات اقلیمی از منظر کنوانسیون حقوق دریاها

جمع بندی

بخش دوم. جلوگیری از آثار تغییرات اقلیمی در چارچوب حقوق بین الملل دریاها

فصل اول.تعهدات کلی کشورها برای جلوگیری از خسارت های فرامرزی به محیط زیست در اثر تغییرات اقلیمی

گفتار اول. کنوانسیون چارچوب سازمان ملل متحد برای تغییرات اقلیمی

گفتار دوم.پروتکل کیوتو

گفتار سوم. موافقت نامه اقلیم پاریس

فصل دوم. تفسیر و اجرای مقررات کنوانسیون حقوق دریاها درزمینه ی آثار تغییرات اقلیمی

گفتار اول. قانون موخر و قانون خاص

گفتار دوم.حقوق تغییرات اقلیمی و دکترین رژیم های خودبسنده

بند اول. رژیمهای خودبسنده

بند دوم. حقوق تغییرات اقلیمی و معیار رژیم خودبسنده

فصل سوم. ارزیابی تعهدات کشورها به کاهش و جلوگیری از آثار تغییرات اقلیمی از منظر کنوانسیون حقوق دریاها

گفتار اول. تعهدات مندرج در کنوانسیون حقوق دریاها برای حفاظت از محیط زیست دریا

بند اول.تعهد به حمایت و حفاظت از محیط زیست دریا

بند دوم. قاعده عدم آسیب رسانی

بند سوم. تعهد به رویکرد احتیاطی برای حفاظت و حمایت از محیط زیست دریا

گفتار دوم. رژیم کنوانسیون حقوق دریاها و مواجهه با آثار تغییرات اقلیمی

بند اول.تفسیر تعریف آلودگی محیط زیست دریا در زمینه ی آثار تغییرات اقلیمی

الف. منابع آلودگی محیط زیست دریا

۱. دی اکسید کربن

۲. انرژی حرارتی

ب. آثار آلودگی بر محیط زیست دریا

ج.تعریف آلودگی در کنوانسیون حقوق دریاها و شمول انتشار گازهای گلخانه ای

بند دوم. بخش دوازدهم کنوانسیون حقوق دریاها، حفاظت از محیط زیست دریا و مقابله با آثار تغییرات اقلیمی

الف. بخش دوازدهم کنوانسیون حقوق دریاها، حفاظت از محیط زیست دریا و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای

ب. بخش دوازدهم کنوانسیون حقوق دریاها و تعهد به همکاری در حمایت از محیط زیست دریا

ج. بخش دوازدهم کنوانسیون حقوق دریاها و تعهد به مقابله با آثار تغییرات اقلیمی

د. صلاحیت دولت ها در حفاظت از محیط زیست دریا

بند سوم. بخش سیزدهم کنوانسیون حقوق دریاها و ارزیابی آثار تغییرات اقلیمی بر دریاها

بند چهارم. کنوانسیون حقوق بین الملل دریاها و حقوق بین الملل عرفی

فصل چهارم. چارچوب ابزارهای قانونی دریایی برای کاهش، جلوگیری و کنترل انتشار گازهای گلخانهای ناشی از کشتی رانی

گفتار اول. سازمان دریانوردی بین المللی و کنوانسیون بین المللی برای جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی ها

بند اول. تاریخچه، ساختار و عملکرد سازمان دریانوردی بین المللی

بند دوم. کنوانسیون بین المللی برای جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی ها و تکامل ضمیمه ششم

بند سوم. همکاری و تعارض متقابل میان ابزارهای قانونی دریایی و رژیم تغییرات اقلیمی

گفتار دوم. حوزه کنوانسیون حقوق دریاها در رابطه با انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از کشتیرانی

بند اول. کنوانسیون حقوق دریاها و ارتباط قانونی با سازمان دریانوردی بین المللی

بند دوم. محدوده صلاحیت کشورهای صاحب پرچم، کشورهای ساحلی و بندری در تنظیم آلودگی به موجب کنوانسیون حقوق دریاها

بند سوم. مسیولیت تغییرات اقلیمی ناشی از فعالیت کشتی ها از منظر کنوانسیون حقوق دریاها

گفتار سوم. اقدامات قانونی سازمان دریانوردی بین المللی برای کاهش، جلوگیری و کنترل انتشار گازهای گلخانهای ناشی از کشتیها

بند اول. کمیته حفاظت از محیط زیست دریا

بند دوم. مفهوم شاخص طراحی بهره وری انرژی و طرح مدیریت کارآمد انرژی کشتی به موجب ضمیمه ششم کنوانسیون جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتی ها

بند سوم. اقدامات مبتنی بر بازار برای بهبود بهره وری سوخت حمل ونقل

بند چهارم. اصل کنترل کشور بندری و اثربخشی بالقوه آن در خصوص ضمیمه ششم کنوانسیون بین المللی برای جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتیها

بند پنجم. رویکرد اسناد قانونی دریایی برای ارجاع به انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از کشتیها

الف. هماهنگی و همکاری میان نهادها و مقررات قانونی برای ارجاع به انتشار گازهای گلخانهای ناشی از کشتیها

ب. حوزه کنوانسیون حقوق دریاها با توجه به انتشار گازهای گلخانهای ناشی از کشتیها

ج. پیشرفت های اخیر در ضمیمه ششم کنوانسیون بین المللی برای جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتیها مربوط به انتشار گازهای گلخانه ای

د. اصل کنترل توسط دولت بندری برای تضمین مطابقت با ضمیمه ششم کنوانسیون جلوگیری از آلودگی ناشی از کشتیها

گفتار چهارم.دیگر ابزارهای قانونی برای ارجاع به انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از کشتیها

بند اول. نقش دستورالعمل های قانونی اتحادیه اروپا برای تنظیم مقررات دریایی و ابزارهای قانونی برای ارجاع به انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از کشتیها

بند دوم. تلاش ها و اقدامات قانونی اتحادیه اروپا در خصوص انتشار گازهای گلخانه ای ناشی از کشتیها

بند سوم. ارزیابی تلاش های قانونی سازمان هوانوردی کشوری درزمینه ی انتشار گازهای گلخانه ای

فصل پنجم. ارتباط میان کنوانسیون حقوق دریاها سازمان ملل متحد و موافقت نامه ماهیان دو کاشانه ای درزمینه ی تغییرات اقلیمی

فصل ششم. سازگاری حقوق بین الملل دریاها برای مقابله با آثار تغییرات اقلیمی

جمع بندی

بخش سوم. حل وفصل اختلافات ناشی از تغییرات اقلیمی در بستر حقوق بینالملل دریاها

فصل اول. روش های حقوقی جبران خسارت در دسترس کشورهای ساحلی در برابر تغییرات اقلیمی

گفتار اول. مشکلات کشورهای ساحلی تحت تاثیر تغییرات اقلیمی

گفتار دوم. جبران خسارت های حقوقی و راهبرد طرح دعوا برای آثار تغییرات اقلیمی

گفتار سوم. پرونده های تغییرات اقلیمی در سطح بین المللی

گفتار چهارم. مراجع قضایی و شبهقضایی بین المللی صالح برای دعاوی تغییرات اقلیمی

بند اول. حل وفصل اختلافات ناشی از آثار تغییرات اقلیمی به موجب رژیم اقلیمی

الف. روشهای حلوفصل اختلافات مندرج کنوانسیون تغییرات اقلیمی

ب. پروتکل کیوتو

بند دوم. نهادهای قضایی و شبه قضایی بین المللی برای حلوفصل اختلافات ناشی از تغییرات اقلیمی

الف. دادگاه های منطقه ای حقوق بشر

ب. نهادهای حل وفصل اختلاف سازمان تجارت جهانی

ج. دیوان دایمی داوری بین المللی

د. مرکز بین المللی حل وفصل اختلافات سرمایه گذاری

ه. کمیته میراث جهانی یونسکو

فصل دوم.تغییرات اقلیمی و رژیم حل وفصل اختلافات کنوانسیون حقوق دریاها

گفتار اول. رژیم حل وفصل اختلافات به موجب کنوانسیون حقوق دریاها

بند اول.روش های حل و فصل اختلافات از منظر کنوانسیون حقوق دریاها

بند دوم. صلاحیت مراجع حل وفصل اختلاف کنوانسیون حقوق دریاها

گفتار دوم. تغییرات اقلیمی و استفاده از رژیم حل و فصل اختلافات کنوانسیون حقوق دریاها

بند اول. روش ها ی حل وفصل دعوا به موجب کنوانسیون حقوق دریاها از منظر آثار تغییرات اقلیمی

الف. دادگاه بین المللی حقوق دریاها

ب.دیوان بینالمللی دادگستری

ج. دیوان داوری تشکیل شده مطابق با پیوست هفتم

د. دیوان داوری ویژه تشکیل شده مطابق با پیوست هشتم

بند دوم. حل وفصل اجباری دعاوی تغییرات اقلیمی از منظر کنوانسیون حقوق دریاها

بند سوم. بررسی جنبه های زیست محیطی آراء دیوان بین المللی حقوق دریاها

بند چهارم. دستور موقت علیه تغییرات اقلیمی

الف.خواندگان احتمالی

ب. فعالیت ها

ج. معاهدات زیست محیطی

د. صلاحیت

ه. شرایط ماهوی برای صدور دستور موقت

بند پنجم. جبران خسارت دولت های در معرض تغییرات اقلیمی

بند ششم. نقش روش های حل و فصل اختلافات کنوانسیون حقوق دریاها برای دعاوی تغییرات اقلیمی در آینده

جمع بندی

نتیجه گیری

۱.جمع بندی و دستیافتههای رساله

۲.چشم اندازها و پیشنهادهای رساله:

فهرست منابع

الف. فارسی

ب.انگلیسی

کلیدواژه ها

• تغییرات اقلیمی
• کنوانسیون حقوق دریاها
• خط مبدا
• مناطق دریایی
• گازهای گلخانه ای
• آلودگی محیط زیست دریا
• حمایت از محیط زیست دریا