نقش رویکرد تفسیری دیوان عالی در صیانت از حق ها و آزادی ها با تاکید بر دیوان عالی ایران و انگلستان
نقش رویکرد تفسیری دیوان عالی در صیانت از حق ها و آزادی ها با تاکید بر دیوان عالی ایران و انگلستان عنوان رساله ای است که توسط رضا نجفی، با راهنمایی علی اکبر گرجی ازندریانی 11 در سال ۱۳۹۸ و در مقطع دکتری دانشگاه شهید بهشتی دفاع گردید.
 | |
| عنوان | نقش رویکرد تفسیری دیوان عالی در صیانت از حق ها و آزادی ها با تاکید بر دیوان عالی ایران و انگلستان |
|---|---|
| رشته | حقوق عمومی |
| دانشجو | رضا نجفی |
| استاد راهنما | علی اکبر گرجی ازندریانی11 |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۳۹۸ |
| دانشگاه | دانشگاه شهید بهشتی |
چکیده
دادرس باید قوانین را اعمال کند و در صورت لزوم به تفسیر آنها بپردازد. توجیه بازیگری دادرس در فرآیند تفسیر قانون را میتوان به محدودیتهای مربوط به پدیدآوردن قانون از سوی قانونگذار، به نقش و جایگاه نظارتی–حمایتی دادرسان در فرآیند تفسیر و به گریزناپذیری بازیگری دادرس برای روزآمدسازی معنای قانون مربوط دانست. این پژوهش به دنبال یافتن ضرورت تفسیری است که دیوان عالی کشور به خاظر جایگاه تظارتی و حمایتی در فرایند تفسیر آن را احراز نموده است. اما سوال این است که رویکرد و روش تفسیری دیوان عالی کشور چگونه منتج به احقاق حق شده یا صرفا به فصل خصومت بسنده کرده است؟ باتوجه به اهمیت وحدت تفسیر و جایگاه رویه قضایی دیوان عالی کشور در نظام قضایی، به نظر میرسد دیوان عالی کشور هنوز نتوانسته است به خوبی بین گرانیگاه تفسیر و حمایت از حق ها و آزادی ها به ایفای نقش بپردازد. اما رویه قضایی دیوان عالی نشان میدهد که فرمالیسم حقوقی و اتکای صرف به متنگرایی و تفسیر لفظی رویکرد کاملا مسلط و همیشه غالب دیوان نبوده و تفسیر هدفگرا و پویا باتوجه به شرایط پرونده در برخی موارد توسط دیوان عالی مورد توجه است. این هدفگرایی در آرای قضات شعب دیوان عالی بیشتر از هییت عمومی و در آرای حقوقی بیشتر از آرای فرجامی کیفری دیده میشود. نکته قابل توجه این که هرگاه دیوان عالی دست به تفسیرهای پویا و هدفگرا زده است بیشتر منتج به احقاق حق شده است. درمقایسه با رویکرد تفسیری دیوان عالی انگلیس میتوان گفت که آنچه برای دیوان عالی انگلیس معیار است، تضمین قضایی حقوق و آزادیها است به هر روش تفسیری که در چارچوب نظام حقوقی ممکن باشد. بنابراین، رویه دیوان عالی انگلیس نشانگر یک رویکرد تفسیری ترکیبی از روشهای مختلف تفسیر است که هدف آن تضمین حق ها و آزادی ها است.
ساختار فهرست رساله
فهرست تفصیلی مقدمه۱۱ ۱.تعریف مسیله و طرح موضوع۱۱ ۲.اهمیت و ضرورت طرح موضوع۱۳ ۳. سوالات تحقیق۱۴ ۴.سابقه و نوآوری تحقیق۱۴ ۵.اهداف تحقیق۱۵ ۶. روش تحقیق۱۶ ۷.سازماندهی تحقیق۱۶ فصل اول– مبانی نظری تفسیر قضایی با تاکید بر دیوان عالی ایران و انگلیس۱۷ گفتار اول–هرمنوتیک و تفسیر حقوقی۱۷ بند اول–معناشناسی تفسیر۱۷ بند دوم– فلسفه زبان، رویه قضایی و هرمنوتیک۲۰ گفتار دوم– اهمیت تفسیر قضایی و نقش دادرس در تفسیر آزادی گرا۲۲ بند اول– ضرورت و اهمیت تفسیر قضایی۲۲ الف–سیالیت و تفسیر دادرس۲۵ ب–موضوعیت یا طریقیت قانون: نقش سازنده دادرس۲۷ پ– مفهوم بافت باز متن۲۸ بند دوم– عدالت در آینه تفسیر قضایی۲۹ بند سوم–نقش تفسیر قضایی در حمایت از حقوق و آزادیها۳۰ گفتار سوم–نقش مکاتب تفسیری در صیانت از حقها و آزادیها۳۴ بند اول–قانون و قضاوت۳۴ بند دوم–نظریه حقوق طبیعی و تاثیر آن بر تفسیر قضایی۳۶ بند سوم– پوزیتویسم حقوقی: رویکرد فرمالیسم و ویژگی های آن۳۷ بند پنجم–دیدگاه متفاوت واقعگرایی و مصلحت گرایی حقوقی به تفسیر و روششناسی آن۴۹ گفتار چهارم–دورکین و نظریه تفسیری حقوق۵۳ بند اول–اعتبار حقوقی و تفسیر۵۳ بند دوم– نقش دادگاه در دعاوی سخت۵۵ بند سوم–تحلیل دعوی ریگس–پالمر۵۷ گفتار پنجم– جایگاه تفسیر قضایی در نظام حقوقی ایران و انگلستان با تاکید بر دیوان عالی دو کشور۶۲ بند اول–نقش فقاهت و نظام فقهی–حقوقی ایران در تفسیر قضایی۶۷ بند دوم–جایگاه قضات انگلیسی در تفسیر قضایی: بررسی پیشزمینهها۷۳ بند سوم–تصویب قانون حقوق بشر ۱۹۹۸ و تاسیس دیوان عالی انگلیس۸۱ فصل دوم– رویکرد فرمالیسم حقوقی در آرای دیوان عالی ایران و انگلیس۱۰۱ گفتار اول– فرمالیسم حقوقی: تضمین حق ها۱۰۱ بند اول– دیوان عالی ایران: تضمین حقها از طریق تفسیر لفظی۱۰۲ ۱–شکل گرایی و تضمین حق در آرای کیفری دیوان عالی۱۰۲ الف–میزان صلاحیت وکیل تسخیری۱۰۲ ب–قیاس قرار اناطه به سایر قرارها۱۰۴ ۲–نقش تفسیر لفظی در حمایت از حقها در آرای حقوقی دیوان عالی کشور۱۰۵ الف–قابلیت فرجام خواهی کلیه دعاوی مربوط به طلاق۱۰۶ ب– تضمین حق بر دسترسی آسان به مراجع صالح با تفسیر متن گرا از قانون۱۰۷ بند دوم–تضمین حق برمبنای رویکرد متن گرای دیوان عالی انگلیس۱۰۸ ۱– نقش تفسیر در چارچوب قانون در تضمین حق بر دادرسی علنی۱۰۸ ۲–نقش عدم تفسیر موسع از عبارات قانونی در تضمین حق بر اموال حاصل از ازدواج۱۱۳ گفتار دوم– فرمالیسم حقوقی: نقض حق ها۱۱۸ بند اول– نقش تفسیر لفظی در آرای کیفری دیوان عالی ایران در ایجاد محدودیت برای حق ها۱۱۸ ۱–محدودیت آزادی مشروط۱۱۸ ۲–نقش قیاس در ایجاد نابرابری جنسیتی در مصداق ارش به دیه۱۲۲ بند دوم–نقش رویکرد فرمالیستی قضات دیوان عالی ایران در صدور آرای حقوقی مغایر تضمین حقها۱۲۳ فصل سوم– رویکرد غایتگرا در آرای دیوان عالی ایران و انگلیس۱۲۸ گفتار اول–نقش تفسیر غایتگرا در تضمین حقها در رویه قضایی دیوان عالی ایران در بخش کیفری۱۲۹ بند اول–تشخیص فلسفه وضع قانون۱۲۹ ۱–اختصاص صلاحیت رسیدگی به تمام جرایم اطفال در دادگاه اطفال۱۲۹ ۲– توجه به هدف قانونگذار در تشخیص مرجع تجدیدنظر۱۳۰ ۳–توجه به قصد قانونگذار معقول در توقف اجرای حکم مورد اعاده دادرسی۱۳۱ ۴–نقش رویکرد تفسیری هدفگرا در حفظ حق بر حریم خصوصی۱۳۲ بند دوم–نقش هدفگرایی در تضمین اصل برایت۱۳۵ ۱– تشکیک در ادله اثبات هدف محاربه۱۳۵ ۲– توجه به قصد متهمان در تجمع برای اخذ مجوز۱۳۶ بند سوم–تفسیر پویا و منعطف دیوان عالی از دفاع مشروع۱۳۷ ۱–دفاع مشروع و حفظ حق بر حیات۱۳۷ ۲–تفسیر دیوان عالی از دفاع نامتناسب و حکم پرداخت دیه۱۳۹ گفتار دوم–نقش تفسیر غایتگرا در صدور آرای حقوقی دیوان عالی کشور: صیانت از حقها۱۴۰ بند اول–نقش غایت گرایی در عمل به اصل رسیدگی در مهلت معقول۱۴۰ بند دوم–پر کردن خلاء قانون مدنی۱۴۱ بند سوم–رویکرد انصاف مدارانه به تعدیل وجه التزام۱۴۳ بند چهارم–عدالت ترمیمی و خسارت ناشی از مستحق الغیر درآمدن مبیع ناشی از تفسیر موسع دیوان عالی کشور۱۴۵ بند پنجم–مصلحتگرایی دیوان عالی در صدور آرا۱۵۱ ۱–مسیله اطفال طبیعی و نظم عمومی۱۵۱ ۲– آثار نسب نامشروع و رای وحدت رویه
مورخ ۳/۴/۱۳۷۶۱۵۶ ۳– احراز رشد کودک پس از بلوغ : تفسیر اجتماعی دیوان عالی۱۵۹ بند ششم–جرایم مواد مخدر و نقش دیوان عالی در ایجاد عدالت رویهای۱۶۲ ۱–رای شماره ۷۴۳ مورخ ۵/۸/۹۴۱۶۲ ۲–رای شماره ۷۴۵ مورخ ۲۶/۸/۱۳۹۴۱۶۳ گفتار سوم–غایتگرایی قضات دیوان عالی انگلیس: اولویت حق بر مصلحت۱۶۴ بند اول–نقش تفسیر موسع در کنترل قضایی دیوان عالی۱۶۵ ۱. دستور پرداخت هزینه دادرسی: نقض حق بر دادخواهی۱۶۶ ۲. توجیه ضرورت پرداخت هزینه دادرسی۱۷۰ ۳. پرداخت هزینه دادرسی: تقلیل حقوق موضوعه۱۷۲ بند دوم–تاکید بر تضمین های رویه ای۱۷۳ بند سوم–تفسیر فراتر از اصل مصونیت کشوری۱۷۷ بند چهارم–ایجاد راهنمای تفسیری در زمینه حقوق بشر۱۸۱ بند پنجم– فراتر از تفسیر لفظی حق انحصار۱۸۳ گفتار چهارم–جایگاه اصول در آرای دیوان عالی۱۸۶ بند اول–استناد به اصول قانون اساسی در آرای دیوان عالی کشور ایران۱۸۷ بند دوم–حل تعارض بین اصول۱۸۹ ۱– تعارض اصل برایت با اصل عدم استماع انکار بلاوجه بعد از اقرار۱۹۰ ۲–برایت و انطباق رای با اوضاع و احوال۱۹۱ ۳–اصل مستند بودن و لوث و قسامه۱۹۱ ۴–علم قاضی و اصل مستند بودن دلایل۱۹۳ ۵–اصل تفسیر به نفع متهم۱۹۴ گفتار پنجم– اختلاف رویه دیوان عالی ناشی از اختلاف در رویکرد تفسیری۲۰۴ بند اول–مطالبه خسارات مازاد بر دیه در آرای دیوان عالی کشور۲۰۵ بند دوم–نقش رویکرد تفسیری در اختلاف رویه با دادگاه اروپایی حقوق بشر۲۰۶ نتیجه گیری۲۱۱ منابع۲۱۶ فارسی۲۱۶ لاتین۲۲۰ آرای دیوان عالی ایران۲۲۲ آرای دیوان عالی انگلیس۲۲۳
کلیدواژه ها
- دیوان عالی کشور
- دیوان عالی انگلیس
- رویکرد تفسیری شکل