۳۴٬۰۸۲
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۱: | خط ۱: | ||
به موجب مقررات [[قانون مدنی ایران|قانون مدنی]]، [[حریم]]، مقداری از [[اراضی]] اطراف ملک و [[قنات]] و نهر و امثال آن است که برای کمال انتفاع از آن ضرورت دارد.<ref>[[ماده ۱۳۶ قانون مدنی]]</ref> بنا به تعریفی دیگر به اماکن نزدیک هر چیز و جایی که بهره‌وری کامل عموم از آن مکان، مورد نیاز باشد، «حریم» گویند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق مدنی (جلد دوم) (اسباب تملک) (عقود- ایقاعات- تعهدات) (قراردادها)|ترجمه=|جلد=|سال=1383|ناشر=پایدار|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=309556|صفحه=|نام۱=سیدجلال الدین|نام خانوادگی۱=مدنی|چاپ=1}}</ref> | |||
به موجب [[ماده ۱۳۸ قانون مدنی]]: «[[حریم چشمه]] و '''قنات''' از هر طرف در [[زمین رخوه]] (۵۰۰) گز و در زمین سخت (۲۵۰) گز است لیکن اگر مقادیر مذکوره در این ماده و ماده‌ی قبل برای جلوگیری از [[ضرر]] کافی نباشد به اندازه‌ای که برای دفع ضرر کافی باشد به آن افزوده می‌شود.» | |||
مقادیر مندرج در این ماده، [[اماره]] ایجاد ضرر بوده و خلاف آن، قابل اثبات است. به موجب [[قانون توزیع عادلانه آب]]، تشخیص [[حریم چاه]]، قنات و مجرا، با [[وزارت نیرو]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲|1=|عنوان=قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=91732|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=26}}</ref> | مقادیر مندرج در این ماده، [[اماره]] ایجاد ضرر بوده و خلاف آن، قابل اثبات است. به موجب [[قانون توزیع عادلانه آب]]، تشخیص [[حریم چاه]]، قنات و مجرا، با [[وزارت نیرو]] است.<ref>{{یادکرد کتاب۲|1=|عنوان=قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=91732|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=26}}</ref> | ||
به نظر برخی از حقوقدانان، در جمع بین قانون توزیع عادلانه آب و | به نظر برخی از حقوقدانان، در جمع بین قانون توزیع عادلانه آب و قانون مدنی، باید متذکر شد که امارات مندرج در این ماده، به قوت خود باقی بوده لیکن اثبات آن با وزارت نیرو است<ref>{{یادکرد کتاب۲|1=|عنوان=قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=91960|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=26}}</ref> و به نظر برخی دیگر، تبصره [[ماده ۳۸ قانون توزیع عادلانه آب]]، [[نسخ قانون|ناسخ]] این ماده از قانون مدنی است؛ و تشخیص حریم چاه با وزارت نیرو است،<ref>{{یادکرد کتاب۲|1=|عنوان=دوره متوسط شرح قانون مدنی (حقوق اموال)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=188220|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=6}}</ref> همچنین به عقیده بعضی از حقوقدانان، با تصویب [[ماده ۱۷ قانون توزیع عادلانه آب]]، دیگر، مقادیر مندرج در قانون مدنی، جهت رعایت حریم چاه دیگران، لازم الرعایه نبوده و [[دادگاه|دادگاه]]<nowiki/>ها باید مطابق [[قانون لاحق]] عمل نمایند.<ref>{{یادکرد کتاب۲|1=|عنوان=دوره مقدماتی حقوق مدنی (جلد اول) (اشخاص و اموال)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=13396|صفحه=|نام۱=سیدحسین|نام خانوادگی۱=صفایی|چاپ=11}}</ref> | ||
مقادیر مندرج در این ماده، [[اماره قانونی]] نسبی بوده و اثبات خلاف آن، ممکن است،<ref>{{یادکرد کتاب۲|1=|عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=83172|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=1}}</ref> بنابراین می‌توان بر مقدار حریم قانونی افزود.<ref>{{یادکرد کتاب۲|1=|عنوان=قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=91740|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=26}}</ref> | مقادیر مندرج در این ماده، [[اماره قانونی]] نسبی بوده و اثبات خلاف آن، ممکن است،<ref>{{یادکرد کتاب۲|1=|عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد اول)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=83172|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=1}}</ref> بنابراین می‌توان بر مقدار حریم قانونی افزود.<ref>{{یادکرد کتاب۲|1=|عنوان=قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=91740|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=26}}</ref> | ||
علاوه بر این به موجب [[ماده ۱۳۹ قانون مدنی]]: « ... کسی نمی‌تواند در حریم چشمه و یا [[قنات]] دیگری چاه یا قنات بِکَند ولی [[تصرف|تصرفاتی]] که موجب تضرر نشود جایز است.» | علاوه بر این به موجب [[ماده ۱۳۹ قانون مدنی]]: «... کسی نمی‌تواند در حریم چشمه و یا [[قنات]] دیگری چاه یا قنات بِکَند ولی [[تصرف|تصرفاتی]] که موجب تضرر نشود جایز است.» | ||
== مواد مرتبط == | == مواد مرتبط == | ||
[[ماده ۱۳۶ قانون مدنی]] | |||
[[ماده ۱۳۸ قانون مدنی]] | [[ماده ۱۳۸ قانون مدنی]] | ||
| خط ۲۰: | خط ۲۴: | ||
بنا بر قول [[مشهور فقها]]، حریم قنات، در زمین سست ۵۰۰ گز و در زمین سخت ۱۰۰۰ گز است.<ref>{{یادکرد کتاب۲|1=|عنوان=شرایط فنی و ضوابط قانونی انواع حریم در حقوق کاربردی ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1322652|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=بشیری|نام۲=علی اکبر|نام خانوادگی۲=براتی دارانی|نام۳=مریم|نام خانوادگی۳=پوررحیم|چاپ=1}}</ref> | بنا بر قول [[مشهور فقها]]، حریم قنات، در زمین سست ۵۰۰ گز و در زمین سخت ۱۰۰۰ گز است.<ref>{{یادکرد کتاب۲|1=|عنوان=شرایط فنی و ضوابط قانونی انواع حریم در حقوق کاربردی ایران|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1322652|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=بشیری|نام۲=علی اکبر|نام خانوادگی۲=براتی دارانی|نام۳=مریم|نام خانوادگی۳=پوررحیم|چاپ=1}}</ref> | ||
احداث بنا در حریم قنات، ممنوع است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ره توشه قضایی (بیش از یک هزار استفتاء قضایی از محضر حضرت امام خمینی (ره))|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=قضا|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=35776|صفحه=|نام۱=آیت اله سیدروح اله|نام خانوادگی۱=خمینی|چاپ=1}}</ref> | |||
==در رویه قضایی== | ==در رویه قضایی== | ||
به موجب [[نظریه مشورتی]] شماره ۷۰۰۶/۷ مورخه ۱۱/۱۱/۱۳۸۲ [[اداره کل حقوقی قوه قضائیه|اداره حقوقی قوه قضاییه]]، بین مواد [[ماده ۱۳۷ قانون مدنی|۱۳۷]] و ۱۳۸ قانون مدنی، با تبصره ماده ۱۷ قانون توزیع عادلانه آب، [[تعارض|تعارضی]] وجود ندارد، چرا که مواد مذکور در قانون مدنی، درصدد تعیین حریم هستند، ولی به موجب تبصره ماده ۱۷ قانون یادشده، در صورت بروز اختلاف بین مالکان املاک مجاور، دادگاه [[صلاحیت|صالح]]، با [[کارشناسی]] وزارت نیرو، حکم قضیه را روشن خواهد نمود.<ref>{{یادکرد کتاب۲|1=|عنوان=مجموعه قانون مدنی (ویرایش ششم)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=264996|صفحه=|نام۱=معاونت حقوقی ریاست جمهوری|نام خانوادگی۱=|چاپ=7}}</ref> | به موجب [[نظریه مشورتی]] شماره ۷۰۰۶/۷ مورخه ۱۱/۱۱/۱۳۸۲ [[اداره کل حقوقی قوه قضائیه|اداره حقوقی قوه قضاییه]]، بین مواد [[ماده ۱۳۷ قانون مدنی|۱۳۷]] و ۱۳۸ قانون مدنی، با تبصره ماده ۱۷ قانون توزیع عادلانه آب، [[تعارض|تعارضی]] وجود ندارد، چرا که مواد مذکور در قانون مدنی، درصدد تعیین حریم هستند، ولی به موجب تبصره ماده ۱۷ قانون یادشده، در صورت بروز اختلاف بین مالکان املاک مجاور، دادگاه [[صلاحیت|صالح]]، با [[کارشناسی]] وزارت نیرو، حکم قضیه را روشن خواهد نمود.<ref>{{یادکرد کتاب۲|1=|عنوان=مجموعه قانون مدنی (ویرایش ششم)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=معاونت تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات معاونت حقوقی ریاست جمهوری|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=264996|صفحه=|نام۱=معاونت حقوقی ریاست جمهوری|نام خانوادگی۱=|چاپ=7}}</ref> | ||
| خط ۲۷: | خط ۳۳: | ||
به موجب دادنامه شماره ۶۳۴ مورخه ۲۲/۳/۱۳۳۳ شعبه ۴ دیوان عالی کشور، قاعده حریم قنات، در مورد [[اراضی مباحه]] قابل اعمال است؛ نه املاک اشخاص.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در رویه قضایی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=166712|صفحه=|نام۱=سیدمحمدرضا|نام خانوادگی۱=حسینی|چاپ=4}}</ref> | به موجب دادنامه شماره ۶۳۴ مورخه ۲۲/۳/۱۳۳۳ شعبه ۴ دیوان عالی کشور، قاعده حریم قنات، در مورد [[اراضی مباحه]] قابل اعمال است؛ نه املاک اشخاص.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در رویه قضایی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=166712|صفحه=|نام۱=سیدمحمدرضا|نام خانوادگی۱=حسینی|چاپ=4}}</ref> | ||
به موجب دادنامه شماره ۱۰۵ مورخه ۲۹/۱/۱۳۲۲ شعبه ۶ دیوان عالی کشور، تصرف در حریم قنات غیر، ممنوع نیست؛ مگر تصرفی که به صاحب حق، زیان رسانَد؛ مانند حفر چاه در حریم قنات.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در رویه قضایی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=166736|صفحه=|نام۱=سیدمحمدرضا|نام خانوادگی۱=حسینی|چاپ=4}}</ref> | |||
به موجب دادنامه شماره ۱۲۶ مورخه ۲۹/۱/۱۳۳۴ شعبه ۴ دیوان عالی کشور، هرچند نظافت و لایروبی قنات، توسط یک از مالکین آن، به جهت رفع اختلال در عبور آب به ملک وی، ممکن است به زیان سایر [[شرکت مدنی|شرکا]] باشد؛ لیکن اشکالی ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در رویه قضایی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=166744|صفحه=|نام۱=سیدمحمدرضا|نام خانوادگی۱=حسینی|چاپ=4}}</ref> | |||
== جستارهای وابسته == | == جستارهای وابسته == | ||
[[حریم]] | [[حریم]] | ||
[[حریم چشمه]] | [[حریم چشمه]] | ||
[[حریم چاه]] | |||
== منابع == | == منابع == | ||