ماده ۸۷۳ قانون مدنی: تفاوت میان نسخه‌ها

'''ماده ۸۷۳ قانون مدنی''': اگر تاریخ فوت اشخاصی که از یکدیگر [[ارث]] می‌برند مجهول و تقدم و تأخر هیچ یک معلوم نباشد اشخاص مزبور از یکدیگر ارث نمی‌برند مگر آن که موت به سبب غرق یا هدم واقع شود که در این صورت از یکدیگر ارث می‌برند.

*{{زیتونی|[[ماده ۸۷۲ قانون مدنی|مشاهده ماده قبلی]]}}

*{{زیتونی|[[ماده ۸۷۴ قانون مدنی|مشاهده ماده بعدی]]}}

به کسی که تاریخ وفات او معلوم نباشد؛ مجهول الوفات گویند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبسوط در ترمینولوژی حقوق (جلد چهارم)|ترجمه=|جلد=|سال=1388|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=341220|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=4}}</ref>

غرق عبارت است از خفگی در جای عمیق، بر اثر ورود آب به ریه. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرط وجود وارث در تحقق ارث در حقوق ایران و فقه اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=دانشگاه امام صادق(ع)|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4454528|صفحه=|نام۱=محسن|نام خانوادگی۱=جعفری بهزادکلایی|چاپ=1}}</ref>  

ماده 55 آیین نامه زرتشتیان، میزان سهم الارث فرزندانی را که پدر و مادر آن ها براثر یک حادثه از دنیا رفته اند؛ مشخص کرده است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث تطبیقی مقایسه مقررات ارث در حقوق مدنی و اقلیت های دینی ایران (زرتشتی-کلیمی-مسیحی)|ترجمه=|جلد=|سال=1391|ناشر=خرسندی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3070108|صفحه=|نام۱=عزیزاله|نام خانوادگی۱=فهیمی|چاپ=1}}</ref>

هرگاه زمان فوت متوارثین یکسان باشد؛ دراینصورت هیچ یک از آن دو، از هم ارث نمی برند؛ زیرا یکی از شروط ارث بری، زنده بودن وارث به هنگام فوت مورث است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=154480|صفحه=|نام۱=مهدی|نام خانوادگی۱=شهیدی|چاپ=8}}</ref>

هرگاه متوارثین بر اثر غرق یا هدم بمیرند؛ و تاریخ وفات آنان مجهول بوده؛ و تقدم و تأخر هیچ یک از آنان معلوم نباشد؛ دراینصورت هر دو از هم ارث می برند؛ بدین نحو که فرض می شود هریک از آنان، بعد از دیگری فوت شده است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=154436|صفحه=|نام۱=مهدی|نام خانوادگی۱=شهیدی|چاپ=8}}</ref> بنابراین از اموالی که از هم به ارث برده اند؛ سهمی نخواهندداشت. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=154436|صفحه=|نام۱=مهدی|نام خانوادگی۱=شهیدی|چاپ=8}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=100064|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=26}}</ref>  <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبانی حقوق اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1085604|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|چاپ=1}}</ref>  ولی اگر تقارن در تاریخ فوت آنان ثابت گردد؛ بدین ترتیب، هیچ یک از دیگری ارث نخواهدبرد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبانی حقوق اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1085604|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|چاپ=1}}</ref>

درفرضی که تقدم زمان مرگ یکی از متوارثین بر دیگری، معلوم بوده؛ لیکن بعداً فراموش شده باشد؛ و یااینکه مسلم باشد یکی از آن دو زودتر مرده؛ ولی معلوم نباشد آنکه مرگ او مقدم بر دیگری بوده؛ کدامیک از آنها است؛ دراینجا هیچیک از آن دو، از دیگری ارث نمی برد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مباحثی از اصول فقه دفتر سوم (اصول عملیه و تعارض ادله)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مرکز نشر علوم اسلامی|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2214416|صفحه=|نام۱=سیدمصطفی|نام خانوادگی۱=محقق داماد|چاپ=5}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اساس در قوانین مدنی (المدونه)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1445016|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=1}}</ref>

تعارض در اجرای اصل تأخر حادث، نتیجه عدم توارث را، درمورد هریک از امواتی که شرط وراثت او، زنده بودن به هنگام موت دیگری است؛ ممکن می سازد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=100040|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=26}}</ref>

هرگاه دو استصحاب با هم تعارض پیداکنند و ترجیح یکی بر دیگری، ممکن نباشد؛ درنتیجه هر دو دلیل، از اعتبار خواهند افتاد؛ نظیر عدم امکان تعیین تاریخ مرگ یکی از متوارثین، که بقای هریک از آنان، به هنگام مرگ دیگری استصحاب می گردد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه مقالات گامی به سوی عدالت (جلد دوم) (نظریه ها، فلسفه حقوق کیفری، حقوق تطبیقی)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2964492|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=1}}</ref>

یکی از شرایط ارث بری، زنده بودن وارث، به هنگام مرگ مورث است. چنانچه تقدم و تأخر زمان فوت دو شخصی که از یکدیگر ارث می برند؛ مشخص نباشد و یا اینکه در کنار احتمال تقدم و تأخر، تقارن زمان مرگ آن دو نیز محتمل باشد؛ دراینصورت، هیچ یک از آنان، از دیگری ارث نخواهدبرد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مبانی حقوق اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1085604|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|چاپ=1}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=اساس در قوانین مدنی (المدونه)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=گنج دانش|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1445016|صفحه=|نام۱=محمدجعفر|نام خانوادگی۱=جعفری لنگرودی|چاپ=1}}</ref>

از امام صادق روایت شده که درصورت مردن چند نفر بر اثر ویران شدن خانه بر روی سرشان، و معلوم نبودن تقدم و تأخر زمان مرگ هریک از آنان، همگی از هم ارث می برند. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=منابع فقه شیعه ترجمه جامع احادیث الشیعه آیه اله  سیدحسین بروجردی (جلد بیست و نه) (ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=فرهنگ سبز|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5082444|صفحه=|نام۱=احمد|نام خانوادگی۱=اسماعیل تبار|نام۲=سیداحمدرضا|نام خانوادگی۲=حسینی|نام۳=محمدحسین (ترجمه)|نام خانوادگی۳=مهوری|چاپ=1}}</ref>

توارث بین دو شخصی که بر اثر غرق و هدم از دنیا رفته اند؛ و ازطرفی تقدم و تأخر زمان مرگ هیچ یک از آنان، معلوم نیست؛ حکمی استثنایی است؛ چراکه یکی از شرایط ارث بری، زنده بودن وارث به هنگام فوت مورث است. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=ارث            |ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=381008|صفحه=|نام۱=آیت اله خلیل|نام خانوادگی۱=قبله ای خویی|چاپ=2}}</ref>

== رویه های قضایی ==

بنابرنظر کمیسیون نشست های قضایی، مرگ متوارثین براثر سوانح رانندگی و سقوط هواپیما و انهدام کشتی، به دلیل غیرممکن بودن اثبات تقدم و تأخر زمان مرگ هریک از آنان، درحکم هدم می باشد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه نشست های قضایی مسائل قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1009908|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref> <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه نشست های قضایی مسائل قانون مدنی|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5654616|صفحه=|نام۱=معاونت آموزش|تحقیقات قوه قضاییه|نام خانوادگی۱=|چاپ=1}}</ref>

به موجب نظر اکثریت قضات دادگستری استان تهران مورخه 1367/7/21، هرچند تقدم و تأخر زمان فوت هیچ یک از مسافران هواپیمای مسافربری در آسمان خلیج فارس، که براثر اصابت موشک جان باختند؛ معلوم نیست؛ لیکن مورد مطروحه نیز از مصادیق غرق و هدم نمی باشد تا حکم به توارث، برخی از مسافران از یکدیگر داده شود. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=موازین حقوقی امور حسبی در آرای دیوانعالی کشور (جلد دوم) (وصیت، حصر وراثت، ارث)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=5448304|صفحه=|نام۱=یداله|نام خانوادگی۱=بازگیر|چاپ=1}}</ref>

== مصادیق و نمونه ها ==

در فرضی که زوج و زوجه و فرزند آنان، در حادثه ای به قتل رسیده باشند؛ و زمان تقدم و تأخر مرگ هیچ یک از آنان، معلوم نباشد؛ درنتیجه هیچیک از اشخاص مذکور، از یکدیگر ارث نمی برند و مادر زوجه، فقط از اموال دختر خویش ارث می برد. چراکه از زوج، چیزی به زوجه اش نمی رسد تا مادر زوجه، در آن هم سهیم باشد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مدنی و فتاوای امام خمینی (جلد دوم)|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=سمت|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=53704|صفحه=|نام۱=عبداله|نام خانوادگی۱=کیایی|چاپ=1}}</ref>

بین پدر و فرزندی که هر دو، در آتش سوزی فوت می کنند؛ و تقدم و تأخر زمان مرگ هر یک از آنان معلوم نیست؛ به دلیل استصحاب بقای زنده بودن وارث در زمان مرگ مورث، و تعارض دو استصحاب با یکدیگر، درنتیجه هیچکدام از ان دو، از دیگری ارث نمی برد. <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=مجموعه مقالات گامی به سوی عدالت (جلد دوم) (نظریه ها، فلسفه حقوق کیفری، حقوق تطبیقی)|ترجمه=|جلد=|سال=1387|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2964492|صفحه=|نام۱=ناصر|نام خانوادگی۱=کاتوزیان|چاپ=1}}</ref>

[[تحلیل و نقد مادّة 873 قانون مدنی]]

{{پانویس}}

*

{{مواد قانون مدنی}}