ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

نگارش نکات مربوط به ماده + ارجاع + لینک
جز (Wikihagh admin صفحهٔ ماده 38 قانون مجازات اسلامی را به ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی منتقل کرد: فارسی سازی نویسه ها)
(نگارش نکات مربوط به ماده + ارجاع + لینک)
خط ۱: خط ۱:
جهات تخفیف عبارتند از:
جهات تخفیف عبارتند از:
الف ـ گذشت شاکی یا مدعی خصوصی
الف ـ گذشت شاکی یا مدعی خصوصی
ب ـ همکاری مؤثر متهم در شناسایی شرکا یا معاونان، تحصیل ادله یا کشف اموال و اشیاء حاصله از جرم یا به کار رفته برای ارتکاب آن
ب ـ همکاری مؤثر متهم در شناسایی شرکا یا معاونان، تحصیل ادله یا کشف اموال و اشیاء حاصله از جرم یا به کار رفته برای ارتکاب آن
پ ـ اوضاع و احوال خاص مؤثر در ارتکاب جرم، از قبیل رفتار یا گفتار تحریک‌ آمیز بزه‌ دیده یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم
پ ـ اوضاع و احوال خاص مؤثر در ارتکاب جرم، از قبیل رفتار یا گفتار تحریک‌ آمیز بزه‌ دیده یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم
ت ـ اعلام متهم قبل از تعقیب یا اقرار مؤثر وی در حین تحقیق و رسیدگی
ت ـ اعلام متهم قبل از تعقیب یا اقرار مؤثر وی در حین تحقیق و رسیدگی
ث ـ ندامت، حسن سابقه و یا وضع خاص متهم از قبیل کهولت یا بیماری
ث ـ ندامت، حسن سابقه و یا وضع خاص متهم از قبیل کهولت یا بیماری
ج ـ کوشش متهم به ‌منظور تخفیف آثار جرم یا اقدام وی برای جبران زیان ناشی از آن
ج ـ کوشش متهم به ‌منظور تخفیف آثار جرم یا اقدام وی برای جبران زیان ناشی از آن
چ ـ خفیف‌ بودن زیان وارده به بزه ‌دیده یا نتایج زیانبار جرم
چ ـ خفیف‌ بودن زیان وارده به بزه ‌دیده یا نتایج زیانبار جرم
ح ـ مداخله ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم
ح ـ مداخله ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم
تبصره 1 ـ دادگاه مکلف است جهات تخفیف مجازات را در حکم خود قید کند.
تبصره 1 ـ دادگاه مکلف است جهات تخفیف مجازات را در حکم خود قید کند.
تبصره 2 ـ هرگاه نظیر جهات مندرج در این ماده در مواد خاصی پیش‌ بینی شده باشد، دادگاه نمی‌ تواند به موجب همان جهات، مجازات را دوباره تخفیف دهد.
تبصره 2 ـ هرگاه نظیر جهات مندرج در این ماده در مواد خاصی پیش‌ بینی شده باشد، دادگاه نمی‌ تواند به موجب همان جهات، مجازات را دوباره تخفیف دهد.
== پیشینه ==
سابقا قانونگذار در [[ماده 45 قانون مجازات عمومی مصوب 1352]] جهات تخفیف مجازات را به نحو تمثیلی در قالب 6 بند تعیین نموده بود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=700388|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref> همچنین [[ماده 22 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370]] نیز با تأسی از مفاد ماده فوق همین موارد را ظاهرا به نحو حصری بیان کرده است. البته برخی تسری حکم به موارد مشابه را بلا اشکال میدانستند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=700548|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref>
== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
در این ماده قانونگذار جهات تخفیف مجازات را به چند صورت تعیین نموده است:
# موارد مربوط به قربانی: بند الف، صدر بند ب <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4951468|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref>
# موارد مرتبط با جرم ارتکابی: بند چ <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4951620|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref>
# موارد مرتبط با شخصیت و وضعیت متهم: سایر بند ها <ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4951452|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref>
گفتنی است که این موارد به نحو حصری در قانون تعیین شدند و قاضی نمیتواند به استناد موارد مشابه قواعد تخفیف مجازات را اعمال نماید.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=درآمدی بر حقوق جزای عمومی (واکنش در برابر جرم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4948184|صفحه=|نام۱=غلامحسین|نام خانوادگی۱=الهام|نام۲=محسن|نام خانوادگی۲=برهانی|چاپ=1}}</ref> در بند الف قانونگذار به گذشت شاکی یا مدعی خصوصی اشاره داشته است. این مورد صرفا در خصوص [[جرم غیرقابل گذشت|جرائم غیر قابل گذشت]] مصداق پیدا میکند؛ چرا که با گذشت شاکی در [[جرم قابل گذشت|جرائم قابل گذشت]] [[قرار موقوفی تعقیب]] صادر میشود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4951592|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref> البته برای تحقق این بند لازم نیست همه شکّات گذشت کنند بلکه با گذشت برخی از آنان نیز دادگاه میتواند در مجازات مرتکب تخفیف دهد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4951644|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref> وفق تبصره 2 ماده فوق قاضی از اعمال تخفیف مضاعف منع شده است؛ به این معنا که نمیتواند به موجب  یکی از جهات تخفیف مجازات متهم را دوبار تخفیف دهد. برای مثال نمیتوان شخصی را که پس از سانحه رانندگی قربانی را به بیمارستان رسانده یکبار به موجب [[ماده ۷۱۹ قانون مجازات اسلامی (تعزیرات)|تبصره 2 ماده 719]] و یکبار به موجب بند ج ماده 38 مشمول قواعد تخفیف قرار داد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=درآمدی بر حقوق جزای عمومی (واکنش در برابر جرم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4947976|صفحه=|نام۱=غلامحسین|نام خانوادگی۱=الهام|نام۲=محسن|نام خانوادگی۲=برهانی|چاپ=1}}</ref> همچنین دادگاه ها اعم از [[دادگاه بدوی|بدوی]]، [[دادگاه انقلاب|انقلاب]] و [[دادگاه تجدیدنظر|تجدید نظر]] میتوانند قواعد این ماده را اعمال کنند؛<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3628432|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> البته صلاحیت دادگاه تجدیدنظر منحصر در مواردی است که رسیدگی ماهوی انجام میدهد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3628444|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref>
== رویه قضائی ==
[[اداره حقوقی قوه قضائیه]] در [[نظریه مشورتی]] شماره 7/1585 مورخ 1375/03/13 اظهار داشته: عدم ذکر جهات تخفیف در حکم قاضی تخلف انتظامی محسوب میشود.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با رویکرد کاربردی (چاپ چهارم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4324784|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=مصدق|چاپ=4}}</ref> [[دادگاه عالی انتظامی قضات]] در حکم شماره 3699 مورخ 1324/02/31 نیز این مورد را تخلف انتظامی محسوب نموده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3628568|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref>
شعبه 5 [[دیوان عالی کشور]] در حکم شماره 1705 مورخ 1313/08/24 مقرر داشته: ذکر علل مخففه در دادنامه و عدم تخفیف مجازات از موجبات نقض دادنامه است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3628572|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref>
[[اداره حقوقی قوه قضائیه]] در [[نظریه مشورتی]] شماره 7/5810 مورخ 1362/11/02 در خصوص صلاحیت [[دادگاه تجدیدنظر]] در تخفیف حکم دادگاه بیان میدارد: اگر حکم [[دادگاه بدوی]] فاقد اشکال قانونی باشد و در مرجع تجدیدنظر نقض نشود مجوزی برای تخفیف یا تعلیق آن وجود ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=700472|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref>
== مواد مرتبط ==
[[ماده 37 قانون مجازات اسلامی]]
[[ماده 9 قانون مجازات جرائم نیرو های مسلح مصوب 1382|ماده 9 قانون مجازات جرائم نیروهای مسلح مصوب 1382]]
== منابع ==
{{پانویس}}
۳۸۶

ویرایش