تحلیل بزه دیده شناسانه ازدواج اجباری کودکان: تفاوت میان نسخه‌ها

هدف اصلی این پژوهش، تبیین و بررسی پیامدهای ازدواج اجباری کودکان با تمرکز بر جنسیت دختر و تبیین و تحلیل علت های رخداد آن و ارایه راهبردهای پیشگیرانه و رهیافت های حمایتی بر مبنای رویکرد بزه دیده شناسانه است. ازدواج اجباری کودکان نوعی ازدواج بدون رضایت در میان افراد زیر سن هجده سال، به ویژه دختران است که به طور رسمی یا نارسمی از سوی والدین یا سرپرستان آنها و در برخی موارد در چارچوب ماده ۱۰۴۱ قانون مدنی شکل می گیرد. از دیدگاه اسناد و کنوانسیون های بین المللی و برخی منابع داخلی مورد اشاره در این پژوهش، این نوع ازدواج به منزله جرم و از گونه های کودکآزاری، خشونت علیه کودکان و مخالف با اصول ناظر بر حقوق بنیادین بشر دانسته شده است. به طور معمول دختران بیش از پسران در معرض خطر ازدواج زودهنگام و اجباری قرار دارند. آسیبهای جسمی، جنسی، روانی، اقتصادی و خانوادگی این نوع ازدواج برای دختران بسیار بیشتر از پسران است و آنها و فرزندانشان را در معرض خطر بزه دیدگی و بزهکاری قرار می دهد. پیشگیری از ازدواج اجباری کودکان نیز مانند سایر پدیده های مجرمانه نیازمند شناسایی علمی علت های آن است که این امر با بهره گیری از نظریههای علت شناسانه ازجمله سبک زندگی، شتاب دهندگی بزه دیده، گزینش خردبنیاد، فمینیستی، انومی و مکتب شیکاگو محقق شده است. در ایجاد این پدیده بسیاری از عاملهای فردی، فرهنگی، اجتماعی، خانوادگی و اقتصادی تاثیرگذار است و عامل هایی مانند سبک زندگی کودک و خانوادهها، نآگاهی و عدم توانمندی جسمی و فکری کودک، فقر فرهنگی و اقتصادی، پایین بودن سن قانونی ازدواج، جنگ، مهاجرت و حاشیه نشینی مهم ترین عوامل بروز این پدیده شناخته شده اند. پس از شناسایی علت ها و آسیب های ازدواج اجباری کودکان، گام بعدی و نهایی، ارایه راهکارهای پیشگیرانه و حمایتی به منظور حفاظت و حمایت از کودک در معرض خطر یا بزه دیده، در وضعیت پیش و پس از رخداد ازدواج اجباری است. در این خصوص راهکارهایی ازجمله فرهنگ سازی، آموزش و توانمندسازی کودکان و خانواده، افزایش سن ازدواج، ایجاد زمینه های توسعه و کاهش فقر و نابرابری از سوی دولت ها و تلاش های منظم و همیشگی جامعه مدنی و دولت ها در راستای پیشگیری از ازدواج زودهنگام و اجباری و کاهش آسیب های بزه دیدگان آن از طریق حمایت های ویژه مالی، عاطفی، اجتماعی و کیفری در کنار سایر راهکارهای محافظتی و حمایتی پیشنهاد شده است. این پژوهش از نوع کاربردی، کیفی، توصیفی و تحلیلی است که از طریق کتاب ها، مقاله ها، پایان نامه ها، آمارها، گزارش های خبری و مصاحبه با زنان بزه دیده ازدواج زودهنگام و اجباری با استفاده از روش های کتابخانه ای، اینترنتی و میدانی به گردآوری اطلاعات پرداخته است و ابعاد مختلف این موضوع ازجمله مبانی حقوق بشری ممنوعیت ازدواج اجباری کودکان، گونه شناسی بزه دیدگی ازدواج اجباری کودکان، علت شناسی و راهکارهای پیشگیرانه و حمایتی در دو بخش بررسی شده است.