ماده ۱۳۶ قانون مجازات اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

*{{زیتونی|[[ماده ۱۳۵ قانون مجازات اسلامی|مشاهده ماده قبلی]]}}

*{{زیتونی|[[ماده ۱۳۷ قانون مجازات اسلامی|مشاهده ماده بعدی]]}}

== توضیح واژگان ==

مجازات‌های حدی در اصطلاح شرعی در مقابل [[تعزیر]] قرار می‌گیرند که کمیت و کیفیت اجرای آن بر عهده قاضی و حاکم شرع گذاشته شده‌است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دانشنامه حقوقی (جلد دوم) اصطلاحات تشریحی حقوق جزا (عمومی-اختصاصی)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2305720|صفحه=|نام۱=فهیمه|نام خانوادگی۱=ملک‌زاده|چاپ=1}}</ref> گفتنی است واژه حدود، ۱۴ مرتبه در قرآن تکرار شده‌است و به معنای احکام الهی است و یکی از احکام الهی، مجازات‌های شرعی است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3871660|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref>

به عبارت دیگر «حد» مجازاتی است که موجب، نوع، میزان و کیفیت اجرای آن در شرع مقدس، تعیین شده‌است.<ref>[[ماده 15 قانون مجازات اسلامی|ماده 15 قانون مجازات اسلامی مصوب 1392]]</ref> این تعریف که قانونگذار در [[ماده ۱۵ قانون مجازات اسلامی]] از مجازات‌های حدی ارائه داده‌است، در خصوص مجازات‌های [[قصاص]] و [[دیات]] و برخی مجازات‌های تعزیری ([[تعزیرات منصوص شرعی|منصوصات شرعی]]) نیز صادق می‌باشد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مجازات اسلامی بخش حدود (جلد اول) (جرایم منافی عفت)|ترجمه=|جلد=|سال=1390|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=2583300|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=3}}</ref>

گفتنی است تکرار جرم تنها در جرایم موجب [[تعزیر]] یا حد قابلیت اعمال دارد و تحقق آن موجب [[تشدید مجازات]] میشود اما در جرایم موجب [[قصاص]] و [[دیه]]، هیچ تاثیری در تشدید مجازات ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=درآمدی بر حقوق جزای عمومی (واکنش در برابر جرم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4953680|صفحه=|نام۱=غلامحسین|نام خانوادگی۱=الهام|نام۲=محسن|نام خانوادگی۲=برهانی|چاپ=1}}</ref>

به استناد اصل توقیفی بودن مجازات حدی و نیز [[قاعده درأ]] و شرطیه بودن حکم مقرر در '''ماده ۱۳۶ قانون مجازات''' ، در صورت وقوع هرگونه اشتباه در شمارش دفعات تکرار جرایم حدی، مجازات اعدام مقرر در این ماده منتفی می‌شود؛ در حالی که در رویه عملی دادگاه‌ها نمونه‌ای متفاوت وجود دارد که منتهی به صدور و اجرای حکم اعدام شده است و این موضوع پیامدها و مسئولیت‌هایی را می تواند برای قضات ایجاد کند.<ref>{{Cite journal|title=تاثیر اشتباه در محاسبه دفعات تکرار حد|url=https://jclr.atu.ac.ir/article_16659.html|journal=فصلنامه پژوهش حقوق کیفری|date=1402|issn=2345-3575|pages=41–45|volume=11|issue=43|doi=10.22054/jclr.2023.71505.2547|language=fa|first=حسین|last=میرمحمدصادقی|first2=نسترن|last2=آقایی|first3=محمد جواد|last3=درویش زاده}}</ref>

مهم ترین مستند فقهی پذیرش مجازات اعدام، [[صحیحه]] یونس ابن عبدالرحمن است _( اصحاب الکبائر کلّها اِذا اقیم علیهم الحد مرتین قتلوا فی الثالثة)، [[اطلاق]] روایت میتواند حدود را به نحو عام در بر بگیرد و اختصاص به حد خاصی ندارد، اگرچه در برخی حدود خاص، روایات خاصی مبنی بر نحوه تشدید وجود دارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=درآمدی بر حقوق جزای عمومی (واکنش در برابر جرم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4953972|صفحه=|نام۱=غلامحسین|نام خانوادگی۱=الهام|نام۲=محسن|نام خانوادگی۲=برهانی|چاپ=1}}</ref>

مطابق '''ماده ۱۳۶ قانون مجازات اسلامی'''، مجازات تکرار جرم حدی در نوبت چهارم، اعدام است. اما متن قانون نسبت به مواردی که در شمارش دفعات اجرای حد اشتباهی رخ دهد ساکت است. مثلاً آیا اگر به هر دلیلی چهار نوبت مجازات حدی یکسان بر مرتکب اجرا شود، در نوبت پنجم می‌توان، به استناد '''ماده ۱۳۶ قانون مجازات'''، حکم اعدام را برای مرتکب در نظر گرفت؟<ref>{{Cite journal|title=تاثیر اشتباه در محاسبه دفعات تکرار حد|url=https://jclr.atu.ac.ir/article_16659.html|journal=فصلنامه پژوهش حقوق کیفری|date=1402|issn=2345-3575|pages=41–45|volume=11|issue=43|doi=10.22054/jclr.2023.71505.2547|language=fa|first=حسین|last=میرمحمدصادقی|first2=نسترن|last2=آقایی|first3=محمد جواد|last3=درویش زاده}}</ref>

* [[نظریه شماره 7/99/1953 مورخ 1400/01/15 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره امکان تبعید در حد قوادی برای مرد در مرتبه سوم]]

== مقالات مرتبط ==

* [[رژیم عام تکرار جرم در نظام حقوق کیفری فرانسه و تطبیق آن با الگوی مشابه در ایـران]]

* [[جلوه هایی از کارکردهای تفضیلی عرف در نظام کیفری تقنینی ماهوی عمومی]]