ماده ۲۳ قانون مجازات اسلامی: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۴۰: خط ۴۰:


== مواد مرتبط ==
== مواد مرتبط ==
 
* [[ماده ۲۲ قانون مجازات اسلامی]]
* [[ماده 113 قانون ثبت اسناد و املاک]]
* [[ماده 113 قانون ثبت اسناد و املاک]]
* [[ماده 17 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی]]
* [[ماده 17 قانون نحوه اجرای محکومیت های مالی]]
خط ۶۲: خط ۶۲:
سابقاً قانونگذار در ماده [[ماده 15 قانون مجازات عمومی مصوب 1352|15]]، [[ماده 16 قانون مجازات عمومی مصوب 1352|16]] و [[ماده 19 قانون مجازات عمومی مصوب 1352|19 قانون مجازات عمومی مصوب 1352]] به تعیین مجازات های تکمیلی پرداخته بود، همچنین [[ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370|ماده 19]] و [[ماده 20 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370|20 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370]] نیز به بیان شرایط و موارد صدور مجازات تکمیلی، اختصاص داده شده بود،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3625208|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> البته در قانون سال 1370، صدور این نوع مجازات، صرفا برای جرم تعزیری امکان پذیر بوده که در قانون فعلی به جرائم مستوجب [[قصاص]] و [[حدود]] هم تسری یافته است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3625280|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref>
سابقاً قانونگذار در ماده [[ماده 15 قانون مجازات عمومی مصوب 1352|15]]، [[ماده 16 قانون مجازات عمومی مصوب 1352|16]] و [[ماده 19 قانون مجازات عمومی مصوب 1352|19 قانون مجازات عمومی مصوب 1352]] به تعیین مجازات های تکمیلی پرداخته بود، همچنین [[ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370|ماده 19]] و [[ماده 20 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370|20 قانون مجازات اسلامی مصوب 1370]] نیز به بیان شرایط و موارد صدور مجازات تکمیلی، اختصاص داده شده بود،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3625208|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> البته در قانون سال 1370، صدور این نوع مجازات، صرفا برای جرم تعزیری امکان پذیر بوده که در قانون فعلی به جرائم مستوجب [[قصاص]] و [[حدود]] هم تسری یافته است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3625280|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref>


== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
== نکات تفسیری دکترین ==
در خصوص اعمال مجازات های تکمیلی چند نکته حائز اهمیت است:  نخست آنکه این مجازات ها اختصاصی به [[جرم عمدی|جرائم عمدی]] ندارد؛<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3625296|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> البته برخی نیز معتقدند که صدور این نوع مجازات، صرفا در جرائم عمدی امکان پذیر است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4946368|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref> ثالثا موارد مذکور در ماده [[جنبه حصری]] دارد؛<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3625288|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref>رابعا در مجازات های قصاص، حدود و تعزیرات (درجه 1 تا 6) قابل اعمال هستند. بنابراین اگر مجازات جرمی فقط [[دیه]] یا دیه به همراه تعزیر درجه 7 و 8 باشد، مجازات تکمیلی ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با رویکرد کاربردی (چاپ چهارم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4319072|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=مصدق|چاپ=4}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با رویکرد کاربردی (چاپ چهارم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4319096|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=مصدق|چاپ=4}}</ref>
در خصوص اعمال مجازات های تکمیلی چند نکته حائز اهمیت است:  نخست آنکه این مجازات ها اختصاصی به [[جرم عمدی|جرائم عمدی]] ندارد؛<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3625296|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref> البته برخی نیز معتقدند که صدور این نوع مجازات، صرفا در جرائم عمدی امکان پذیر است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4946368|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref> ثالثا موارد مذکور در ماده [[جنبه حصری]] دارد؛<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=3625288|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref>رابعا در مجازات های قصاص، حدود و تعزیرات (درجه 1 تا 6) قابل اعمال هستند. بنابراین اگر مجازات جرمی فقط [[دیه]] یا دیه به همراه تعزیر درجه 7 و 8 باشد، مجازات تکمیلی ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با رویکرد کاربردی (چاپ چهارم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4319072|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=مصدق|چاپ=4}}</ref><ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 با رویکرد کاربردی (چاپ چهارم)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=جنگل|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4319096|صفحه=|نام۱=محمد|نام خانوادگی۱=مصدق|چاپ=4}}</ref>


خط ۶۸: خط ۶۸:
صدور این نوع مجازات، به اختیار قاضی است<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4946360|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref> بر اساس تبصره 2 این ماده، اگر مجازات تکمیلی با مجازات اصلی از یک نوع باشند، فقط یک مجازات اجرا میشود؛ مثلا در [[ماده 21 قانون صدور چک]]، مجازات اصلی مشابه با بند ج این ماده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4946984|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref>
صدور این نوع مجازات، به اختیار قاضی است<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4946360|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref> بر اساس تبصره 2 این ماده، اگر مجازات تکمیلی با مجازات اصلی از یک نوع باشند، فقط یک مجازات اجرا میشود؛ مثلا در [[ماده 21 قانون صدور چک]]، مجازات اصلی مشابه با بند ج این ماده است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (جلد اول) حقوق جزای عمومی|ترجمه=|جلد=|سال=1393|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=4946984|صفحه=|نام۱=محمدابراهیم|نام خانوادگی۱=شمس ناتری|نام۲=حمیدرضا|نام خانوادگی۲=کلانتری|نام۳=زینب|نام خانوادگی۳=ریاضت|نام۴=ابراهیم|نام خانوادگی۴=زارع|چاپ=2}}</ref>


== رویه های قضائی ==
 
== نکات توصیفی هوش مصنوعی ==
{{هوش مصنوعی (ماده)}}
# دادگاه می‌تواند علاوه بر محکومیت فرد، مجازات‌های تکمیلی را نیز متناسب با جرم و ویژگی‌های فرد تعیین کند.
# مجازات‌های تکمیلی شامل مواردی همچون اقامت اجباری، منع از اقامت یا اشتغال در محل معین، و موارد دیگر است.
# مجازات‌های تکمیلی می‌توانند شامل انفصال از خدمات دولتی، منع رانندگی، یا منع داشتن دسته چک باشند.
# برخی مجازات‌های تکمیلی شامل منع خروج از کشور برای اتباع ایران و اخراج بیگانگان هستند.
# مجازات تکمیلی می‌تواند الزام به خدمات عمومی یا یادگیری حرفه و تحصیل باشد.
# مدت مجازات تکمیلی معمولاً بیش از دو سال نیست، مگر در موارد خاص.
# در صورت تکرار نوع مجازات در تکمیلی و اصلی، تنها مجازات اصلی اجرا می‌شود.
# آیین‌نامه اجرای مجازات تکمیلی باید توسط وزیر دادگستری تهیه و به تصویب رئیس قوه قضاییه برسد.
 
== رویه های قضایی ==
* [[رای هیات تخصصی دیوان عدالت اداری درباره ابطال بند ۱۱ ماده ۱ آیین نامه ارزشیابی مدارک تحصیلی دانشگاه های خارج از کشور]]
* [[رای شعبه تجدیدنظر دیوان عدالت اداری درباره تشدید مجازات در شعب تجدیدنظر سازمان تعزیرات حکومتی]]
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره ۱ ) اعتبار اقرار نزد بازپرس ۲ ) مدت مجازات تکمیلی]]
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره نحوه صدور حکم به مجازات تکمیلی در فرض تعدد مجازات اصلی]]
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره مدت مجازات تکمیلی]]
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره لزوم تصریح به ادله اثبات بزه]]
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره عدم تشکیل جلسه مقدماتی در دادگاه کیفری یک]]
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره صدور رأی غیابی در جرایم حق اللهی]]
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره شرط صدور حکم به مجازات تکمیلی]]
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره شرط تحقق معاونت در قتل]]
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره شرط اعتبار اقرار در دادسرا و مرجع انتظامی]]
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره شرط اجرای علنی مجازات حد شرعی]]
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره شرایط صدور حکم به مجازات تکمیلی از نوع خدمات عمومی رایگان]]
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره رسیدگی به اتهام لواط]]
* [[رای شعبه کیفری دیوان عالی کشور درباره درخواست اعاده دادرسی به استناد مقررات مربوط به مجازات تکمیلی در قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲]]
* [[رای دادگاه درباره مرجع صالح رسیدگی به اتهام دخالت در امر دندانپزشکی بدون اخذ پروانه (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۲۲۰۰۷۸۳)]]
* [[رای دادگاه درباره محرومیت از اقامت در محل معین به عنوان مجازات تکمیلی (دادنامه شماره ۹۲۰۹۹۷۰۲۲۲۱۰۰۹۲۴)]]
* [[رای دادگاه درباره حکم به مجازات تکمیلی در مرحله واخواهی (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۵۹۰۰۹۳۱)]]
* [[رای دادگاه درباره حذف مجازات تکمیلی در مقام اعمال تخفیف (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۱۹۰۱۰۸۹)]]
* [[رای دادگاه درباره حداکثر مدت تبعید به عنوان مجازات تکمیلی (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۳۱۰۰۹۶۲)]]
* [[رای دادگاه درباره تعیین مجازات تکمیلی در مرحله تجدید نظر (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۳۶۰۰۲۷۲)]]
* [[رای دادگاه درباره تعیین مجازات تکمیلی در بزه ایجاد مزاحمت برای بانوان (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۰۴۰۰۸۵۱)]]
* [[نظریه شماره 7/98/510 مورخ 1398/06/26 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/98/1702 مورخ 1398/12/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/98/1604 مورخ 1398/12/06 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/97/3371 مورخ 1398/02/09 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/95/1302 مورخ 1395/06/02 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/93/442 مورخ 1393/02/29 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 7/1402/609 مورخ 1402/08/21 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 428/95/7 مورخ 1395/03/01 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
 
[[اداره حقوقی قوه قضائیه]] در نظریه مشورتی شماره 7/8481 مورخ 1373/12/17 بیان داشته: مصادیق کیفرهای تتمیمی (تکمیلی) حصری بوده و محدود به همان موارد مذکور در قانون می باشد؛ بنابراین تعیین کیفر حبس، شلاق یا جزای نقدی به موجب مواد مذکور وجاهت قانونی ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6231868|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref>
[[اداره حقوقی قوه قضائیه]] در نظریه مشورتی شماره 7/8481 مورخ 1373/12/17 بیان داشته: مصادیق کیفرهای تتمیمی (تکمیلی) حصری بوده و محدود به همان موارد مذکور در قانون می باشد؛ بنابراین تعیین کیفر حبس، شلاق یا جزای نقدی به موجب مواد مذکور وجاهت قانونی ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=شرح مختصر قانون مجازات اسلامی (مصوب 1392)|ترجمه=|جلد=|سال=1392|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=6231868|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=1}}</ref>
* [[رای وحدت رویه شماره 203 مورخ 1348/12/20 هیات عمومی دیوان عالی کشور (احتساب محرومیت از حق رانندگی به عنوان مجازات تکمیلی و قابل تعلیق بودن آن)]]
* [[رای وحدت رویه شماره 203 مورخ 1348/12/20 هیات عمومی دیوان عالی کشور (احتساب محرومیت از حق رانندگی به عنوان مجازات تکمیلی و قابل تعلیق بودن آن)]]
* [[نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۲۵۶ مورخ ۱۴۰۲/۱۰/۰۲ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ضبط سلاح در جرم قتل عمدی]]
* [[نظریه شماره ۷/۱۴۰۲/۲۵۶ مورخ ۱۴۰۲/۱۰/۰۲ اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره ضبط سلاح در جرم قتل عمدی]]
خط ۸۳: خط ۱۲۵:
* [[رای دادگاه درباره ارائه خدمات استخر شنا با آب آلوده (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۲۰۰۰۴۹۸)]]
* [[رای دادگاه درباره ارائه خدمات استخر شنا با آب آلوده (دادنامه شماره ۹۵۰۹۹۷۰۲۲۲۰۰۰۴۹۸)]]
* [[نظریه شماره 7/1401/101 مورخ 1401/04/28 اداره کل حقوقی قوه قضاییه در خصوص چگونگی اعمال مجازات تکمیلی اقامت اجباری نسبت به زنان]]
* [[نظریه شماره 7/1401/101 مورخ 1401/04/28 اداره کل حقوقی قوه قضاییه در خصوص چگونگی اعمال مجازات تکمیلی اقامت اجباری نسبت به زنان]]
* [[نظریه شماره 7/99/389 مورخ 1399/05/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره حکم منع از اشتغال به شغل و صدور قرار نظارت قضایی برای کارکنان دولت و وکلا]]
* [[نظریه شماره 7/99/389 مورخ 1399/05/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه درباره حکم منع از اشتغال به شغل و صدور قرار نظارت قضایی برای کارکنان دولت و وکلا]]
* [[رای دادگاه درباره ارزش اثباتی اقرار در دادسرا (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۲۰۱۱۸۲)]]
* [[رای دادگاه درباره ارزش اثباتی اقرار در دادسرا (دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۷۰۲۲۲۲۰۱۱۸۲)]]
خط ۱۰۳: خط ۱۴۴:
* [[نظریه شماره 1302/95/7 مورخ 1395/06/02 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 1302/95/7 مورخ 1395/06/02 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 1352/96/7 مورخ 1396/06/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
* [[نظریه شماره 1352/96/7 مورخ 1396/06/13 اداره کل حقوقی قوه قضاییه]]
== پایان نامه و رساله های مرتبط ==
* [[مراجع شبه کیفری ایران در سنجه اصول قلمرو کیفری]]
* [[مبانی کیفر گذاری در ج–رایم مستوجب حد]]


== مقالات مرتبط ==
== مقالات مرتبط ==
* [[بررسی و تحلیل کیفر شناختی مجازات های جایگزین حبس]]
* [[بررسی و تحلیل کیفر شناختی مجازات های جایگزین حبس]]
* [[چالش‌های پاسخ‌های کیفری جرائم اشخاص حقوقی در نظام حقوقی ایران]]
* [[چالش‌های پاسخ‌های کیفری جرائم اشخاص حقوقی در نظام حقوقی ایران]]