ماده ۵۰۲ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲): تفاوت میان نسخه‌ها

بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۶: خط ۶:


== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
== نکات توضیحی تفسیری دکترین ==
این ماده از مواردی است که به موجب آن ورود خسارت جانی را به علت عدم توجه [[تقصیر]] به مرتکب، موجب ضمان وی ندانسته اند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نشریه دادرسی شماره 37 فروردین و اردیبشهت 1382|ترجمه=|جلد=|سال=1382|ناشر=سازمان قضایی نیروهای مسلح|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1694104|صفحه=|نام۱=سازمان قضایی نیروهای مسلح|نام خانوادگی۱=|چاپ=}}</ref> افعال صادره از انسان چنانچه موجب [[تلف]] شدن یا [[نقص عضو]] شوند، باید بر اساس قاعده بر حسب نوع [[عنصر مادی]]، موجب ضمان شود، یکی از این اعمال، انداختن و القاء است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت)|ترجمه=|جلد=|سال=1382|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=834596|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|چاپ=2}}</ref>  اگرچه می توان شخصی را که به میل خود از جایی به پایین پریده است و موجب مرگ یا [[جراحت]] دیگری شده است، محکوم به [[جنایت عمد]]<nowiki/>ی، [[جنایت شبه عمد|شبه عمدی]] یا [[جنایت خطای محض|خطای محض]] نمود، اما به نظر نمی رسد بتوان در فرض مصدومیت این فرد، دیگری را که بر روی او افتاده است به هیچ نوع جنایتی محکوم کرد زیرا [[عرف|عرفاً]] امکان انتساب [[نتیجه جرم|نتیجه]] به وی وجود ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=353836|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=7}}</ref> همچنین گروهی بر این باورند که اگر مرتکب قصد پرت شدن را داشته باشد اما بی اراده یا به صورت اتفاقی بر روی [[مجنی علیه]] دیگر پرت شود، باید رفتار را خطای محض دانست، چرا که [[فعل]] و قصد بر هم منطبق نمی باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=711608|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref>
افعال صادره از انسان چنانچه موجب [[تلف]] شدن یا [[نقص عضو]] شوند، باید بر اساس قاعده بر حسب نوع [[عنصر مادی]]، موجب ضمان شود، یکی از این اعمال، انداختن و القاء است.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت)|ترجمه=|جلد=|سال=1382|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=834596|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|چاپ=2}}</ref>  اگرچه می توان شخصی را که به میل خود از جایی به پایین پریده است و موجب مرگ یا [[جراحت]] دیگری شده است، محکوم به [[جنایت عمد]]<nowiki/>ی، [[جنایت شبه عمد|شبه عمدی]] یا [[جنایت خطای محض|خطای محض]] نمود، اما به نظر نمی رسد بتوان در فرض مصدومیت این فرد، دیگری را که بر روی او افتاده است به هیچ نوع جنایتی محکوم کرد زیرا [[عرف|عرفاً]] امکان انتساب [[نتیجه جرم|نتیجه]] به وی وجود ندارد.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=حقوق کیفری اختصاصی (جرایم علیه اشخاص)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=میزان|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=353836|صفحه=|نام۱=حسین|نام خانوادگی۱=میرمحمدصادقی|چاپ=7}}</ref> همچنین گروهی بر این باورند که اگر مرتکب قصد پرت شدن را داشته باشد اما بی اراده یا به صورت اتفاقی بر روی [[مجنی علیه]] دیگر پرت شود، باید رفتار را خطای محض دانست، چرا که [[فعل]] و قصد بر هم منطبق نمی باشند.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=قانون مجازات اسلامی در نظم حقوقی کنونی (همراه با فهرست تفصیلی عناوین مجرمانه)|ترجمه=|جلد=|سال=1389|ناشر=ققنوس|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=711608|صفحه=|نام۱=عباس|نام خانوادگی۱=زراعت|چاپ=4}}</ref>


ضامن نبودن فرد در صورت وقوع حالت مورد بحث در قسمت ذیل ماده را ناشی از [[اصل برائت]] دانسته اند،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون مجازات اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=670880|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=گلدوزیان|چاپ=5}}</ref> به عنوان مثال در صورت پرت شدن فردی بر روی دیگری در اثر وزیدن باد، نه می توان خود او را مسئول دانست و نه عاقله اش را.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت)|ترجمه=|جلد=|سال=1382|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=834604|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|چاپ=2}}</ref>
ضامن نبودن فرد در صورت وقوع حالت مورد بحث در قسمت ذیل ماده را ناشی از [[اصل برائت]] دانسته اند،<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=محشای قانون مجازات اسلامی|ترجمه=|جلد=|سال=1384|ناشر=مجمع علمی و فرهنگی مجد|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=670880|صفحه=|نام۱=ایرج|نام خانوادگی۱=گلدوزیان|چاپ=5}}</ref> به عنوان مثال در صورت پرت شدن فردی بر روی دیگری در اثر وزیدن باد، نه می توان خود او را مسئول دانست و نه عاقله اش را.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=دیات (دیه نفس، موجبات ضمان کیفری، دیات اعضا و منافع آنها، اعضایی که دیه مقدر دارند، دیه بر منافع اعضا، دیه زخم های سر و صورت)|ترجمه=|جلد=|سال=1382|ناشر=دانشگاه تهران|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=834604|صفحه=|نام۱=ابوالقاسم|نام خانوادگی۱=گرجی|چاپ=2}}</ref>
بنابراین عده ای برای این ماده، چهار حالت را پیش بینی نموده اند:
1- ایراد جنایت به طور عمدی که موجب قصاص جانی است.
2-ارتکاب فعلی که عادتاً کشنده نیست به همراه قصد قبلی جنایت
3-مسبوق به قصد قبلی بودن مرتکب و وقوع رفتاری غیر ارادی از سوی او که موجب ثبوت دیه بر او است.
4-وقوع رفتاری غیر ارادی در اثر حادثه ای قهری که کسی را نباید در این حالت مسئول دانست.<ref>{{یادکرد کتاب۲||عنوان=نشریه دادرسی شماره 37 فروردین و اردیبشهت 1382|ترجمه=|جلد=|سال=1382|ناشر=سازمان قضایی نیروهای مسلح|مکان=|شابک=|پیوند=|شماره فیش در پژوهشکده حقوق و قانون ایران=1694108|صفحه=|نام۱=سازمان قضایی نیروهای مسلح|نام خانوادگی۱=|چاپ=}}</ref>


== مطالعات فقهی ==
== مطالعات فقهی ==