پیامدهای بیگانگی مجرم با نظام کیفری و راهکارهای پیشگیری از آن

پیامدهای بیگانگی مجرم با نظام کیفری و راهکارهای پیشگیری از آن عنوان پایان نامه ای است که توسط آزاده کیخسروی، با راهنمایی عباس شیری ورنامخواستی و با مشاوره فیروز محمودی جانکی در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه تهران دفاع گردید.

عنوان	پیامدهای بیگانگی مجرم با نظام کیفری و راهکارهای پیشگیری از آن
رشته	حقوق کیفری و جرم شناسی
دانشجو	آزاده کیخسروی
استاد راهنما	عباس شیری ورنامخواستی
استاد مشاور	فیروز محمودی جانکی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۳
دانشگاه	دانشگاه تهران

چکیده

پدیدهی بیگانگی یا الیناسیون علیرغم برخورداری از ریشههای ستبر تاریخی و فلسفی، امروزه به عنوان یکی از مهمترین خصایص جوامع مدرن و نظامهای صنعتی سرمایهداری شناخته شده است. پدیده– ای که از آن با عنوان بیماری قرن ما یاد میشود و با ظهور عقالنیت ابزاری و توسعهی سازوکارهای بوروکراتیکِ رتق و فتق امور، به تدریج در تمام حوزههای زندگی اجتماعی رسوخ کرده است. عرصهی عدالت کیفری نیز بیگمان از این آسیب مصون نمانده و تحت تاثیر عقالنیت رسمی و هدفمندِ نوین، به نظامی بوروکراتیک و غیرمنعطف تبدیل گشته است که کنشگران کیفری و حتی دستاندرکاران دستگاه قضایی را نیز به انفعال، ناتوانی و بیگانگی میکشاند. در این میان اما، بیگانگی مجرم با نظام کیفری از حساسیت ویژهای برخوردار است، چراکه دربردارندهی تبعات و پیامدهایی خواهد بود که آشکارا نظام عدالت کیفری را مورد تهدید قرار میدهد. این شکل از بیگانگی، کارکردهای سنتی حقوق کیفری در رابطه با مجرم را تحتالشعاع قرار میدهد، با ایجاد احساس بیاعتمادی نسبت به عملکرد دستگاه قضا و تضعیف کنترل بر امر کیفری، مجرم را به تالش برای انحراف در فرایند رسیدگی ترغیب، و از این طریق عدالت قضایی را با مانع روبرو خواهد ساخت، و سرانجام اینکه آتش قهر و کینهتوزی بزهکار را برانگیخته و وی را به عناد در برابر نظام عدالت کیفری وامیدارد. در مقابل، حصول کیفیات ویژه از قبیل مقبولیت قوانین و مشروعیت نظام کیفری از یک طرف و بهره– برداری از سازوکارهای خاصی همچون شیوههای غیررسمی حل و فصل اختالفات و مشارکتدهی مجرم در فرایند رسیدگی از طرف دیگر، میتواند تا میزان قابل توجهی از بیگانگی مجرم با نظام عدالت کیفری بکاهد. در حال حاضر، شیوههای توافقی دادرسی کیفری و همچنین فرایندهای ترمیمی برای حل و فصل امور، مهمترین مدلهای موجود در عرصهی عدالت کیفری هستند که با اهمیت بخشی به جایگاه بزهکار، برانگیختن مشارکت و مداخلهی فعال وی و نزدیک سازی عدالت کیفری به افقهای ذهنی او، به شکل قابل مالحظهای توانستهاند از بیگانگی مجرم با نظام عدالت کیفری جلوگیری نمایند.

کلیدواژه ها

• بیگانگی
• یگانگی
• قرابت
• بزهکار
• نظام عدالت کیفری
• مشارکت
• عدالت توافقی
• عدالت ترمیمی