پیشگیری از جرایم مالی در قوانین عراق و فقه اسلامی
پیشگیری از جرایم مالی در قوانین عراق و فقه اسلامی عنوان رساله ای است که توسط حسن عبد حمود حسین البطحاوی، با راهنمایی محسن قدیر و با مشاوره اسماعیل آقابابایى در سال ۱۴۰۰ و در مقطع دکتری جامعه المصطفی العالمیه دفاع گردید.
 | |
| عنوان | پیشگیری از جرایم مالی در قوانین عراق و فقه اسلامی |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | حسن عبد حمود حسین البطحاوی |
| استاد راهنما | محسن قدیر |
| استاد مشاور | اسماعیل آقابابایى |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۰ |
| دانشگاه | جامعه المصطفی العالمیه |
چکیده
پول یکی از مصلحت های ضروری محسوب می شود که در قوانین انسان ساز و شریعت اسلام مستلزم حمایت از آن است، زیرا پول برای ادامه حیات ضروری است و شریعت اسلام برای کسی که در دفاع از اموال خود کشته می شود، مقام شهادت را به خود اختصاص داده است. تصرف در اموال اشخاص اعم از اینکه بدون رضایت مالک از قبیل سرقت یا با رضایت او با خیانت، فریب، کلاهبرداری، خیانت در امانت یا فریبکاری، امنیت و ثبات جامعه را تحت تاثیر قرار می دهد. از این رو جرایم مالی به دلیل ناتوانی قانونگذار و عدم جدیت وی در پیشگیری از آن منجر به فروپاشی، تجزیه و عقب ماندگی بسیاری از جوامع می شود. آنچه به افزایش جرایم مالی کمک می کند، گسترش فقر و عدم همبستگی و دور شدن قانونگذار کنونی از تثبیت ارزش های معنوی در دل افراد برای ساختن جامعه ای استوار عقیدتی بر اساس اصول اسلامی و ایمان به خدا است. اقدامات پیشگیرانه در قوانین عراق، اقدامات کیفری است که به منظور رسیدگی به گرایش تهاجمی مجرم به منظور عدم تکرار جرم انجام می شود و در نتیجه هدف آن حفاظت جامعه از خطر جنایی و حمایت از اعضای آن است. و دو نوع اقدامات را اتخاذ میکند، پیشگیرانه شخصی و پیشگیرانه عینی همانطور که در ماده ۱۰۴ قانون مجازات عراق تصریح شده است: اقدامات احتیاطی یا باعث سلب آزادی یا تقیید آن است، یا باعث سلب حقوق یا مادی می باشد. قانونگذار عراقی با درک انگیزه های مجرمانه و نحوه برخورد با آنها سعی در ایجاد روش های پیشگیری از جرایم مالی، اصلاح رفتار مجرمانه و بازدارندگی مجرم داشت، اما با توجه به تحولات سریع اجتماعی و سیاسی، افزایش جرایم مالی و گسترش فقر، ناتوانی، بیماری و جهل بشدت در عراق شتاب می گیرد، امری که به دور شدن از رویکرد اسلامی در آموزش، ارشاد و مجازات کمک کرد، قانونگذار عراقی را نگران کرد که تغییرات مستمر در قوانین وجود داشته باشد و این همان چیزی است که آنها را با عدم ثبات مشخص می نماید. قانونگذار عراق و قانون اسلامی هر کدام با روش هایی به پیشگیری پرداختند که در مواردی مشابه و در موارد دیگر متفاوت است و هدف آنها همگام شدن با توسعه جرایم مالی است. در حال حاضر مهم است که ما این مقایسه بین قوانین اسلامی و قوانین عراق را انجام دهیم تا به پیشگیری موثری برسیم که با ماهیت جامعه و راه های محافظت از آن در برابر این جنایات گسترده که تاثیرات خود را بر جامعه منافع افراد و ثبات جامعه افزایش داده است، مطابقت داشته باشد.
ساختار و فهرست رساله
المق–دمه
اولا: بیان المساله
ثانیا:اسیله التحقیق
ثالثا: الفرضیات
رابعا: الدراسات السابقه
خامسا: اهمیه البحث
سادسا: اهداف البحث
سابعا: اسباب اختیار الموضوع
ثامنا: منهجیه البحث
تاسعا: مشکله البحث
عاشرا: هیکلیه البحث
الفصل الاول:المفاه–یم والکلیات المبحث الاول : المفاهیم
المطلب الاول : مفهوم الوقایه من الجریمه والمال والجرایم المالیه فی القانون العراقی
الفرع الاول: مفهوم الوقایه من الجریمه فی القانون العراقی
اولا : الوقایه لغه
ثانیا : الوقایه اصطلاحا
الفرع الثانی : مفهوم المال فی القانون العراقی
اولا : المال لغه
ثانیا : المال اصطلاحا
الفرع الثالث : مفهوم الجرایم المالیه فی القانون العراقی
اولا : الجریمه لغه
ثانیا: الجریمه اصطلاحا
المطلب الثانی:مفهوم الوقایه من الجریمه والمال والجرایم المالیه فی الشریعه الاسلامیه
الفرع الاول: مفهوم الوقایه من الجریمه فی الشریعه الاسلامیه
الفرع الثانی :مفهوم المال فی الشریعه الاسلامیه
الفرع الثالث: مفهوم الجرایم المالیه فی الشریعه الاسلامیه
المطلب الثالث : مفهوم التدابیر الوقاییه فی القانون العراقی
اولا: التدابیر لغه
ثانیا : التدابیراصطلاحا
المطلب الرابع : مفهوم التدابیر الوقاییه فی الشریعه الاسلامیه
المبحث الثانی : المبحث التمهیدی
المطلب الاول : انواع الجرایم المالیه فی القانون العراقی
اولا– جریمه السرقه
ثانیا: جریمه الاحتیال
ثالثا: جریمه خیانه الامانه فی القانون العراقی
رابعا: جریمه غسل الاموال فی القانون العراقی
المطلب الثانی : انواع الجرایم المالیه فی الشریعه الاسلامیه
اولا : جریمه السرقه فی الفقه الاسلامی
ثانیا: جریمه الحراب–––ه فی الفقه الاسلامی
ثالثا: جریمه اتلاف المال فی الفقه الاسلامی
رابعا :جریمه الاحتیال فی الفقه الاسلامی
خامسا:جریمه خیانه الامانه فی الفقه الاسلامی
سادسا:جریمه غسل الاموال فی الفقه الاسلامی
المطلب الثالث : التدابیر الوقاییه فی التشریعات العراقیه القدیمه
اولا : شریعه اورکاجینا
ثانیا : قانون اور نمو
ثالثا : قانون لبت عشتار
رابعا : قانون مملکه إشنونا
خامسا : قانون حمورابی
المطلب الرابع :خصایص واهداف التدابیر الوقاییه
۱– مکافحه الخطوره الاجرامیه
۲– علاج الجانی واصلاح سلوکه ۶۱
– تحقیق العداله
المطلب الخامس : الفرق بین الجرایم الاقتصادیه والجرایم المالیه المرتکبه علی اموال الافراد فی القانون العراقی
اولا : اهمیه دراسه الجرایم الاقتصادیه فی التشریع العراقی
ثانیا : مفهوم الجریمه الاقتصادیه
ثالثا: ممیزات الجریمه الاقتصادیه عن الجریمه المالیه المرتکبه علی اموال الافراد
المطلب السادس : عله الجریمه المالیه والنظریات المفسره لها واسباب ارتکابها
الفرع الاول : عله ارتکاب الجریمه المالیه
الفرع الثانی : النظریات المفسره لارتکاب الجریمه
۱– نظریه (لومبروزو)
۲– نظریه (هوتون)
۳– نظریه (فروید)
الفرع الثالث: اسباب ارتکاب الجریمه
ثانیا : اسباب خاصه:
الفصل الثانی: الوقایه من الجریمه المالیه فی القانون العراقی المبحث الاول : انواع التدابیر للوقایه من الجریمه المالیه فی القانون العراقی
المطلب الاول: التدابیر الوقاییه الشخصیه السالبه والمقیده للحریه
الفرع الاول: التدابیر الوقاییه الشخصیه السالبه للحریه
الفرع الثانی : التدابیر الوقاییه الشخصیه المقیده للحریه
المطلب الثانی : التدابیر الشخصیه التبعیه السالبه للحقوق
المبحث الثانی : دور الموسسات الرسمیه للوقایه من الجریمه المالیه فی القانون العراقی
المطلب الاول : فاعلیه موسسات الدوله فی الوقایه من الجریمه المالیه قبل ارتکابها
الفرع الاول :دور التشریع للوقایه من الجریمه المالیه
الفرع الثانی : دور القض––اء للوقایه من الجریمه
الفرع الثالث : دور الشرطه للوقایه من الجریمه
الفرع الرابع: دورالموسسات الاجتماعیه للوقایه من الجریمه المالیه قبل اتکابها
اولا– دور الاسره (البییه العایلیه) للوقایه من الجریمه المالیه
ثانیا– دور المدرسه للوقایه من الجریمه المالیه
ثالثا– دور النوادی الترفیهیه والریاضیه للوقایه من الجریمه المالیه
رابعا– دور النقابات والاتحادات المهنیه للوقایه من الجریمه المالیه
خامسا– دور وسایل الاعلام للوقایه من الجریمه المالیه
المطلب الثانی : التدابیر الوقاییه للمنع من العود الی ارتکاب الجریمه
اولا: التدابیر للوقایه من جریمه السرقه
ثانیا : التدابیر للوقایه من جریمه الاحتیال
ثالثا : التدابیر للوقایه من جریمه خیانه الامانه
المطلب الثالث:دور المشرع العراقی للوقایه من الجریمه المالیه نتیجه للتطور التکنولوجی
الفرع الاول: التدابیر للوقاییه من جریمه البطاقه الایتمانیه
الفرع الثانی : الجرایم المالیه باستخدام التکنولوجیا الرقمیه:
الفرع الرابع : الوقایه من جریمه الاحتیال باستخدام اسالیب الهندسه الاجتماعیه
المبحث الثالث : اوجه الشبه والاختلاف بین العقوبه والتدابیر الوقاییه ، وبین الوقایه من الجریمه والتدابیر الوقاییه فی القانون العراقی
المطلب الاول : اوجه الشبه والاختلاف بین العقوبه والتدابیر الوقاییه
المطلب الثانی : اوجه الشبه والاختلاف بین الوقایه من الجریمه والتدابیر الوقاییه اوالاحترازیه
الفصل الثالث:الوقایه من الجریمه المالیه فی الفقه الاسلامی المبحث الاول : التدابیر الوقاییه لمنع ارتکاب الجریمه المالیه فی الفقه الاسلامی قبل ارتکاب الجریمه
نتناول هذا المبحث فی مطلبین:
المطلب الاول: الوقایه والمنع من ارتکاب الجریمه المالیه الخاصه بالفرد
۱– الایمان
۲– العبادات والاخلاق
ا – الصلاه
ب– الزکاه
ج– الصوم
د– الحج
ه–– العقیده الاسلامیه والتذکیر بالله
و– التربیه الاسلامیه
ز– القدوه الصالحه
۳– الرقابه الذاتیه
المطلب الثانی: الوقایه من الجریمه المالیه الخاصه بالاسره والمجتمع
الفرع الاول : : الوقایه من الجریمه المالیه الخاصه بالاسره
الفرع الثانی: التدابیر الوقاییه الخاصه بالمجتمع
۱– الرای العام
۲–التکافل الاجتماعی
۳– توفیر فرص العمل ومحاربه البطاله
۴– التدابیر العلاجیه
۵– التدابیر النظامیه قبل وقوع الجریمه
۶– تقویه المعتقد الاخلاقی والدینی ۱۶۰
- الامر بالمعروف والنهی عن المنکر
المبحث الثانی: التدابیر الوقاییه لمنع العود لارتکاب الجریمه المالیه فی الفقه الاسلامی
المطلب الاول : انواع التدابیر الوقاییه لمنع العود لارتکاب الجریمه المالیه فی الشریعه الاسلامیه
الفرع الاول : التدابیر العازله عن المجتمع
۱– التدابیر الشخصیه السالبه للحریه
۲– التدابیر الشخصیه المقیده للحریه
الفرع الثانی: التدابیر التربویه والعلاجیه والتهذیبیه
الفرع الثالث : التدابیر الوقاییه
المطلب الثانی: التدابیر الاحترازیه بعد وقوع الجریمه المالیه
الفرع الاول : النفی او الابعاد
الفرع الثانی :محاربه شارب الخمر وبایعها
الفرع الثالث: العزل من الوظیفه
المطلب الثالث: فاعلیه العقوبه لمنع العود لارتکاب الجریمه المالیه فی الفقه الاسلامی
الفرع الاول: الاسلام والجریمه المالیه
اولا: اثر التجریم فی الشریعه الاسلامیه لمنع العود لارتکاب الجرایم المالیه
ثانیا: خصایص العقوبه فی الشریعه الاسلامیه للوقایه من الجریمه المالیه
ثالثا: خصایص التجریم فی الشریعه الاسلامیه لمنع ارتکاب الجریمه المالیه
۱– تدرج احکام التشریع الجنایی الاسلامی واثرها فی خلق وقایه لمنع ارتکاب الجریمه المالیه
۲– عمومیه الشریعه الاسلامیه وصلاحها لمعالجه الجرایم المالیه المختلفه
الفرع الثانی: دور النظم العقابیه للوقایه من الجریمه المالیه فی الشریعه الاسلامیه
اولا: تهذیب سلوک الجانی العدوانی
ثانیا: فتح باب التوبه امام الله
ثالثا: المساعدات المادیه والمعنویه للجانی واسرته
الفصل الرابع:المقارنه فی الوقایه من الجریمه المالیه بین القانون العراقی والفقه الاسلامی المبحث الاول : التشابه فی الوقایه من الجریمه المالیه بین القانون العراقی والفقه الاسلامی
المطلب الاول : التشابه فی الوقایه بین القانون العراقی والفقه الاسلامی قبل ارتکاب الجریمه
المطلب الثانی : التشابه فی الوقایه من الجریمه المالیه بین القانون العراقی والفقه الاسلامی بعد ارتکاب الجریمه
المبحث الثانی: الاختلاف فی الوقایه من الجریمه المالیه بین القانون العراقی والفقه الاسلامی
المطلب الاول: الاختلاف فی الوقایه من الجریمه المالیه بین القانون العراقی والفقه الاسلامی قبل ارتکاب الجریمه
المطلب الثانی : الاختلاف فی الوقایه بین القانون العراقی والفقه الاسلامی بعد ارتکاب الجریمه المالیه
الخاتمه
اولا : النتایج
ثانیا : التوصیات
المصادر والمراجع
کلیدواژه ها
- پیشگیری
- اقدامات