کمیته تحریم شورای امنیت ارزیابی عملکرد آن

کمیته تحریم شورای امنیت ارزیابی عملکرد آن عنوان پایان نامه ای است که توسط مریم رضایی نسب، با راهنمایی علی توکلی طبسی و با مشاوره علیرضا حجت زاده در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد مرکز پیام نور تهران دفاع گردید.

عنوان	کمیته تحریم شورای امنیت ارزیابی عملکرد آن
رشته	حقوق بین الملل
دانشجو	مریم رضایی نسب
استاد راهنما	علی توکلی طبسی
استاد مشاور	علیرضا حجت زاده
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۳
دانشگاه	مرکز پیام نور تهران

چکیده

شورای امنیت سازمان ملل متحد تاکنون ۲۹ رژیم تحریم تعیین نموده است که به دلیل ماهیت فراگیر و صلاحیت جهانی سازمان مذکور، آثار و تبعات تحریم های این سازمان بر دولت ها، اشخاص غیر دولتی و حتی افراد حقیقی می تواند گسترده باشد.هر قطعنامه ای –که در فصل هفتم منشور و تحت ماده ۴۱، علیه کشوری به تصویب برسد– طبق ماده ۲۸ آیین کار موقتی شورا، به طور خودکار کمیته ویژه ای هم برای آن تعیین می شود. اعضای این کمیته ویژه، همان اعضای دایم و غیردایم شورای امنیت هستند.کار این کمیته نظارت بر حسن اجرای امور تحریم ها، عدم تخلف کشور تحریم شده از قطعنامه ها و توسل به ضمانت اجراهای اجباری جهت حفظ صلح و امنیت بین المللی می باشد؛ ولی مدارک و شواهد حاکی از آن ست که متاسفانه این کمیته ها برخلاف مسیولیت و وظایفشان در مواردی چون امر نظارت و گزارش دهی ناکام و ناتوان مانده اند و نتوانسته اند اقدامی جدی و لازم برای پایش تحریم کشورهای مورد تحریم از یک سو و جلوگیری از نقض آشکار و پنهان تحریم ها انجام دهند. مانند کمیته ی تحریم ۱۲۶۷ القاعده و طالبان. شاید مهمترین مساله در ارتباط با تحریم، نه تنها برای تحریم شدگان بلکه برای بسیاری از اجرا کنندگان تحریم که طبق حقوق بین الملل ملزم به رعایت تحریم های سازمان ملل هستند بحث چگونگی خارج شدن از لیست تحریم می باشد. شورای امنیت در وضع و اجرای تحریم های مختلف رویه ثابتی ندارد. در بسیاری از موارد، اصول پذیرفته شده حکومت قانون توسط شورا رعایت نمی گردد که بیان گر کاستی های حقوقی این تحریم ها از نظر تناسب، رعایت فرایند قانونی و شفافیت می باشد؛ به خصوص در راه های خروج افراد از لیست سیاه تحریم می باشد. گرچه با گسترش انتقاد بر آثار حقوق بشری تحریم ها، روش–هایی در کمیته های تحریم شورای امنیت، از جمله مهلت تجدید نظرخواهی افراد و موسسات مورد تحریم ایجاد شده ولی این سازوکار ها شامل دولت ها نمی گردد. بنابراین مطالعه موردی تحریم ها و بررسی قواعد حاکم بر خارج شدن اشخاص از لیست تحریم های شورای امنیت دغدغه این نوشتار است.

ساختار و فهرست پایان نامه

عنوان صفحه

چکیده فارسی

مقدمه و طرح تحقیق ۷–۱

بخش اول: فرایند رژیم تحریم های بین المللی

مقدمه ۹–۸

فصل اول: مفاهیم و مبانی تحریم ها و مجازات های بین المللی

گفتار اول: تحریم های سازمان ملل، تعاریف و مفاهیم

۱–۱: تعاریف و مبانی ۱۱–۱۰

۲–۱: رژیم تحریم–ها ۱۵–۱۱

۳–۱: عوامل موثر در تشکیل رژیم های بین–المللی ۱۶–۱۵

۴–۱: کارکرد و نقش رژیم های بین–المللی ۱۸–۱۶

گفتار دوم: انواع رژیم های بین المللی و دامنه آنها ۱۸

۱–۲: رژیم های رسمی و غیررسمی ۱۹–۱۸

۲–۲: رژیم های قوی و ضعیف ۲۰–۱۹

۳–۲: رژیم های تحمیلی و خودجوش ۲۰

گفتار سوم: تکامل رژیم تحریم های شورای –امنیت ۲۱–۲۰

۱–۳: تحریم در منشور جامعه ملل ۲۲

۲–۳: تحریم در منشور سازمان ملل متحد ۲۳–۲۲

۳–۳: تحریم در مجمع–عمومی ۲۴

۴–۳: تحریم در حقوق بین الملل و اسناد بین–المللی ۲۴

۱–۴–۳: معاهدات دو جانبه ۲۵–۲۴

۲–۴–۳: معاهدات چند جانبه ۲۶–۲۵

گفتار چهارم: تحریم های شورای امنیت از منظر موضوعی ۲۶

۱–۴: تحریم های اقتصادی ۲۶

۱–۱–۴: تحریم های تجاری ۲۶

۲–۱–۴: تحریم های مالی ۲۷

۲–۴ تحریم های غیر اقتصادی ۲۷

۱–۲–۴: تحریم سفر ۲۷

۲–۲–۴:تحریم هوایی ۲۷

۳–۲–۴: تحریم های نظامی ۲۸–۲۷

۴–۲–۴: تحریم های دیپلماتیک یا سیاسی ۲۸

۵–۲–۴: تحریم آموزشی ۲۸

گفتار پنجم: انواع تحریم های بین المللی و مشروعیت آنها ۲۸

۱–۵: تحریم های خصوصی (یا ملی) ۲۹– ۲۸

۲–۵: تحریم های دولت ها علیه یکدیگر( یکجانبه) ۳۱–۳۰

۳–۵: تحریم های شورای امنیت علیه دولت ها (اقدامات دسته جمعی) ۳۲–۳۱

۱–۳–۵: تحریم فراگیر ۳۲

۲–۳–۵: تحریم هوشمند ۳۳

گفتار ششم: دلایل عدم مشروعیت تحریم های چند جانبه شورای–امنیت ۳۳

۱–۶: تعارض تحریم ها با حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه ۳۳

۲–۶: آثار نامناسب تحریم های اقتصادی نسبت به مردم کشورها ۳۶–۳۴

فصل دوم: سازوکارهای اجرایی تحریم های شورای امنیت ۳۶

گفتار اول: سازوکار تحریم ها در سازمان ملل متحد ۳۶

۱–۱: صلاحیت های شورا به موجب فصل ششم منشور ۳۷–۳۶

۲–۱: صلاحیت های شورا به موجب فصل هفتم منشور ۳۹–۳۷

۳–۱: حدود صلاحیت شورای امنیت ۳۹

۱–۳–۱: محدودیت های ناشی از ماده ۲۴ ۴۰–۳۹

۲–۳–۱: محدودیت ناشی از ماده

منشور ۴۰

۳–۳–۱: محدودیت براساس ماده ۵۵ ۴۰

۴–۱: مشکلات اجرایی تحریم ها ۴۱

۱–۴–۱: مشکل وتو و نابرابری ۴۲–۴۱

گفتار دوم: قطعنامه های تحریم توسط شورای امنیت ۴۲

۱–۲: چگونگی صدور و تصویب قطعنامه های شورای امنیت ۴۳–۴۲

۲–۲: قدرت اجرایی قطعنامه های شورای امنیت ۴۵–۴۴

۳–۲: ضمانت اجراء قطعنامه های شورای امنیت ۴۸–۴۵

گفتار سوم: مدیریت و نظارت بر تحریم–ها ۴۸

۱–۳: انواع نظارت بر تحریم های بین المللی ۴۸

۱–۱–۳: نظارت سیاسی ۴۸

۲–۱–۳: نظارت اداری ۴۸

۳–۱–۳: نظارت قضایی ۴۹

گفتار چهارم: کمیته های تحریم و شورای–امنیت ۵۱–۴۹

گفتار پنجم: حوزه اختیارات دولتها در اجرای تحریم–ها ۵۳–۵۱

گفتار ششم: مسیولیت بین المللی ناشی از تحریم های نامشروع ۵۴–۵۳

۱–۶: تحریم ها و نقض قواعد بین–الملل ۵۴

۱–۱–۶: میثاق بین المللی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ۵۴

۲–۱–۶: حق بر توسعه ۵۵–۵۴

۳–۱–۶: حق تعیین سرنوشت ۵۵

۴–۱–۶: اصل مسیولیت فردی در مجازات ۵۵

۵–۱–۶: دفاع مشروع (کاربرد زور) ۵۷–۵۵

۶–۱–۶: اصل عدم مداخله ۵۷

۲–۶: التزام شورای امنیت به اصول حقوق بین الملل در زمینه اعمال تحریم ۵۸

۱–۲–۶: اصل انسانی بودن ۵۸

۲–۲–۶: اصل ضرورت ۵۸

۳–۲–۶: اصل تناسب ۵۸

۳–۶: نظریه های اعمال تحریم ۵۹

۱–۳–۶: نظریه حاکمیت کشور ۵۹

۲–۳–۶: نظریه بی طرفی ۶۰–۵۹

۳–۳–۶: نظریه منع قانونی ۶۰

جمع بندی ۶۱–۶۰

بخش دوم: عملکرد کمیته تحریم های شورای امنیت

مقدمه ۶۲

فصل اول: جایگاه حقوقی کمیته تحریم، مصادیق و کارکرد آن ۶۳

گفتار اول: جایگاه و نقش کمیته تحریم شورای امنیت ۶۸–۶۳

گفتار دوم: رویه شورای منیت در ایجاد کمیته ی تحریم ۶۹–۶۸

گفتار سوم: ایجاد کمیته تحقیق ۷۱–۷۰

گفتار چهارم: نقش کمیته های تحریم در خاتمه تحریم–ها ۷۳–۷۱

گفتار پنجم: نقش کمیته های تحریم در تعلیق تحریم–ها ۷۳

گفتار ششم: استثناء یا معافیت از تحریم ۷۴–۷۳

گفتار هفتم: ترسیم اهداف تحریم ۷۵–۷۴

گفتار هشتم: تحول سیاست تحریم های شورای امنیت در جهت هدفمند ۷۹–۷۵

فصل دوم: ارزیابی کمیته تحریم های شورای امنیت پس از جنگ سرد ۸۰–۷۹

گفتار اول: مروری بر تحریم های شورای امنیت پس از جنگ سرد ۹۱–۸۰

گفتار دوم: تحلیل قطعنامه ۱۲۶۷ القاعده و طالبان ۹۱

۱–۲: مبنای حقوقی و اهداف ۹۷–۹۲

گفتار سوم: لیست سیاه سازمان ملل متحد ۹۸

گفتار چهارم: رویه شورای امنیت و کمیته تحریم درمورد درج نام اشخاص هدف در فهرست سیاه کمیته ها ۹۹–۹۸

۱–۴: چگونگی خارج کردن نام اشخاص هدف از لیست ۱۰۳–۹۹

۲–۴ : به روز رسانی اطلاعات موجود در لیست ۱۰۳

۱–۲–۴: معافیت–ها ۱۰۴

۱–۱–۲–۴: معافیت هزینه های اصلی ۱۰۴

۲–۱–۲–۴: معافیت از منع سفر ۱۰۵

۳–۱–۲–۴: اطلاعات مورد نیاز درخواست معافیت ۱۰۵

گفتار پنجم: فهرست سیاه تحریم القاعده ۱۰۷–۱۰۵

۱–۵: فرایند خاتمه یافتن تحریم و حذف افراد از لیست سیاه ۱۱۰–۱۰۷

گفتار ششم: نادیده گرفتن حق اشخاص هدف در چارچوب تحریم های هدفمند ۱۱۶–۱۱۰

گفتار هفتم: فرایند رسیدگی به شکایات توسط کمیته تحریم ۱۱۶

۱–۷: مرحله جمع آوری اطلاعات ۱۱۷–۱۱۶

۲–۷: مرحله گفتگو و گزارش دهی ۱۱۷

۳–۷: مرحله بحث و تصمیم گیری در کمیته ۱۱۸

گفتار هشتم: مساله نبود راههای رسیدگی منصفانه به اعتراض های اشخاص هدف ۱۱۸

۱–۸: در سازمان ملل متحد ۱۲۳–۱۱۸

۲–۸: در سطح منطقه ای ۱۲۵–۱۲۴

گفتار نهم: مرجع قضایی درخواست خاتمه تحریم ۱۲۶–۱۲۵

جمع بندی ۱۲۷

نتیجه گیری نهایی ۱۳۴–۱۲۸

منابع و ماخذ ۱۴۴–۱۳۵

کلیدواژه ها

• شورای امنیت سازمان ملل متحد
• طالبان (افغانستان)
• شورای امنیت
• تحریم های هوشمند
• کمیته تحریم
• طالبان
• صلح و امنیت بین المللی.
• امنیت بین المللی
• صلح
• مشروعیت
• ارزیابی عملکرد
• تحریم ها