ماده ۲۴۳ قانون آیین دادرسی مدنی

گواهی که برابر قانون احضار شده است، چنانچه درموعد مقرر حضور نیابد، دوباره احضار خواهد شد.

توضیح واژگان

استشهاد : استشهاد در لغت مصدر باب استفعال از ریشه «شهد» به معنای حضور طلبی ، گواهی خواهی  می باشد و در فقه به درخواست قاضی و یا هر ذینفع دیگری در دعوا از طریق قاضی برای حضور گواه آگاه در نزد قاضی و ابراز مایعلم خود را استشهاد گویند1013860

پیشینه

در ماده 409 قانون سابق آیین دادرسی مدنی بعد از دو بار احضار گواه، در صورت امتناع گواه از حضور در دادگاه ، دادگاه توانایی جلب گواه را داشت ، 139623//اما در قانون آیین دادرسی مدنی جدید امکان جلب شاهد حذف شده است1331090//118120این ماده در قانون آیین دادرسی مدنی سال 1290 مشابهی ندارد.699493 

نکات توضیحی و تفسیری دکترین

احضار مجدد گواهان نیازی به در خواست متقاضی ندارد و ممنوعیتی هم برای احضار گواه در مرتبه سوم بیان نشده است ، اگر شاهد متعاقب احضار در مرتبه نخست ، استنکاف خود را از حضور در جلسه دوم نیز اعلام کند باز هم منعی برای احضار مجدد وی دیده نمی شود.306532

به نظر می رسد، دادگاه قبل از احضار مجدد نمی تواند از مقررات ماده 231 این قانون ( احضار شاهد فرع) استفاده کند . 139626

در قانون جدید احضار گواه فقط برای دوبار تجویز شده است و همچنین برخلاف قانون پیشین دادگاه نمی تواند گواه را جلب نماید.118120 اما مطابق مواد 86  و195 قانون آیین دادرسی کیفری جلب گواهان در شرایطی امکان پذیر می باشد.313308

عدم حضور شاهد در روز مقرر از موجبات ارسال احضاریه دوم برای گواه می باشد همچنین این امر (لزوم استماع شهادت شهود) مطابق ماده 243 ق.ا.د.م می تواند یکی از علل تاخیر جلسه باشد.//369391//143063

سوابق و مستندات فقهی

در نظر فقیهان ادای شهادت واجب کفایی است ، مگر در صورتی که ترس از وارد شدن ضرری ناروا مطرح باشد.288496

ایات و روایاتی مبنی بر وجوب شهادت مورد استناد قرار گرفته است مانند آیه 283 سوره بقره که می فرماید : «شهادت را مخفی نکنید و هرکس آن را اظهار نکند دارای قلبی گناهکار است» و یا آیه دوم سوره طلاق که دستور به شهادت برای خدا می دهد . 306543    

از آن جا که احقاق حق متوقف بر شهادت شهود می باشد ،عده از فقها معتقدند می توان شاهد را جلب نمود ؛ لکن مشهور فقها اعتقاد دارند که جلب شاهد در امور مدنی امکان پذیر نمی باشد.871239