جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان عنوان رساله ای است که توسط عبدالقیوم محمودی، با راهنمایی عادل ساریخانی و با مشاوره محمد علی حاجی ده آبادی در سال ۱۴۰۲ و در مقطع دکتری جامعه المصطفی العالمیه دفاع گردید.
 | |
| عنوان | جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان |
|---|---|
| رشته | حقوق کیفری و جرم شناسی |
| دانشجو | عبدالقیوم محمودی |
| استاد راهنما | عادل ساریخانی |
| استاد مشاور | محمد علی حاجی ده آبادی |
| مقطع | دکتری |
| سال دفاع | ۱۴۰۲ |
| دانشگاه | جامعه المصطفی العالمیه |
چکیده
تورم در قوانین جزایی شکلی ممدوح و در قوانین جزایی ماهوی مشکل ساز است. به همین جهت تورم قوانین جزایی ماهوی در سیاست کیفری امروزی، مساله ی این تحقیق قرار گرفت. زیرا این موضوع باعث بالا رفتن هزینه های دولت، افزایش رقم سیاه بزهکاری، عدم همنوایی جامعه با قانون و ناتوانی سیاست کیفری در پیشگیری از جرم شده است. مهم ترین عوامل ایجاد تورم قوانین جزایی ماهوی، استفاده حداکثری از حقوق جزا، تکیه بر سیاست کیفری ثابت، بی توجهی به اصول حاکم بر جرم انگاری، خلط بین جرم و گناه، صنعتی شدن و توسعه است. مشکل فوق سبب شد تا نگارنده، جرم زدایی از منظر سیاست کیفری اسلام و افغانستان را به عنوان راهکار حل مساله، موضوع این تحقیق قرار دهد. این پژوهش که با روش کتابخانه ای صورت گرفت است، نشان می دهد که شریعت اسلام مقارن ظهور خود، از سیاست جرم زدایی استفاده نموده و بیشترین جرم زدایی را با هدف کاهش مشکلات ناشی از قوانین جزایی دوران جاهلیت و ادیان گذشته، داشته است. تقسیم شدن جرایم به دو دسته ثابت و متغیر در شریعت اسلامی بیانگر تغییرپذیری جرایم به صورت تام و یا ناقص، در سیاست کیفری اسلام و افغانستان است. مبانی همانند: قبح عقلی تورم قوانین جزایی، ضرر بودن آن، تبعیت احکام جزایی اسلام از مصالح و مفاسد، پیدایش عناوین ثانویه چون: ضرورت یا اضطرار، عسر و حرج، عرفی بودن برخی عناوین مجرمانه، تکیه بر بحران زدایی از سیاست کیفری، مهم ترین دلایلی هستند که ادعای نگارنده را به اثبات می رسانند. توجه به مقتضیات زمان و نسخ قوانین تاریخی، تقلیل دخالت دولت نسبت به آزادی های فردی، ضرورت استفاده از تجربه ها و یافته های علمی نو در سیاست کیفری، اصل دقت و جامع نگری، مهم ترین اصول حاکم بر جرم زدایی هستند که می توان سیاست جرم زدایی را بر بنیان آن ها مستند نمود. جرم زدایی دارای آثار مهمی مانند: کاستن از تورم قوانین کیفری،کاهش ورودی پرونده ها به دادگستری، کم شدن هزینه های دولت، پایین آمدن آمار جمعیت کیفری، بروز شدن سیاست کیفری و تقویت کارآمدی آن در کنترل جرم و بزهکاری است.
ساختار و فهرست رساله
فهرست مطالب مقدمه
الف) بیان مساله
ب) سوالهای اصلی و فرعی
ج) فرضیه های تحقیق
د) پیشینه تحقیق
ه–) ضرورت تحقیق
و) اهداف تحقیق
ز) نظریه پردازی و نوآوری
ح) روش تحقیق
ط) ساختار تحقیق
فصل اول: مفاهیم و کلیات/
مبحث اول: مفاهیم
گفتار اول: مفهموم جرم زدایی
الف) جرم زدایی در لغت
ب) جرم زدایی در اصطلاح
گفتار دوم: مفهوم قضازدایی
الف) قضازدایی در لغت
ب) قضازدایی در اصطلاح
گفتار سوم: مفهوم سیاست کیفری
الف) سیاست در لغت
ب) سیاست در اصطلاح
ج) تعریف سیاست کیفری
د) تعریف سیاست کیفری اسلام
ه–) تعریف سیاست کیفری افغانستان
گفتار چهارم: مفهوم مبانی
الف) مبانی در لغت
ب) مبانی در اصطلاح
گفتار پنجم: مفهوم اصل
الف) اصل در لغت
ب) اصل در اصطلاح
گفتار ششم: مفهوم مصلحت
گفتار هفتم: مفهوم ضرورت یا اضطرار
گفتار هشتم: مفهوم ضرر و ضرار
مبحث دوم: تاریخ جرم زدایی
گفتار اول: تاریخ جرم زدایی در اسلام
الف) جرم زدایی از مسوولیت جمعی
ب) جرم زدایی از شکار ماهی در روز شنبه
ج) جرم زدایی از مباشرت با زنان در شب های رمضان
د) جرم زدایی در سنت
گفتار دوم: تاریخ جرم زدایی در حقوق کیفری افغانستان
فصل دوم: مبانی و اصول حاکم بر جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان/
مبحث اول: مبانی جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
گفتار اول: مبانی فلسفی جرم زدایی
الف) شر و جرم زدایی
ب) تبیین نسبت شر با جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
۱ رابطه شر و جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام
۲ رابطه شر با جرم زدایی در سیاست کیفری افغانستان
گفتار دوم: مبانی اصولی جرم زدایی
الف) نسخ
۱ جرم زدایی بر مبنای نسخ در سیاست کیفری اسلام
۲ جرم زدایی بر مبنای نسخ، در سیاست کیفری افغانستان
ب) دلیل عقل
۱ نقش عقل بر جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام
۲ نقش عقل بر جرم زدایی در سیاست کیفری افغانستان
ج) اصل اباحه و جرم زدایی
۱ اصل اباحه یا اصل حظر (اصل منع)
۲ اصل اباحه و جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
۲–۱ نقش اصل اباحه در جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام
۲–۲ نقش اصل اباحه در جرم زدایی در سیاست کیفری افغانستان
گفتار چهارم: مبانی فقهی جرم زدایی
الف) نظریه تغییر پذیری احکام اسلامی
ب) نقش احکام حکومتی در جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
ج) نظریه تبدل مصلحت
۱ تاثیر نظریه تبدل مصلحت بر جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام
۲ تاثیر نظریه تبدل مصلحت بر جرم زدایی در سیاست کیفری افغانستان
د) نظریه ضرورت در فقه اسلامی ۷۴
– مبانی نظری قاعده ضرورت ۷۴
مصادیق قاعده ضرورت و مجاری اجرای آن
۳ تاثیر ضرورت بر جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
۳–۱ تاثیر ضرورت بر جرم زایی در سیاست کیفری اسلام
۳–۲ ضرورت جرم زدایی در سیاست کیفری افغانستان
ه–) حفظ نظام
نقش حفظ نظام بر جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
و) قاعده نفی عسر و حرج در فقه اسلامی
۱ تاثیر قاعده بر جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام
۲ تاثیر قاعده نفی حرج بر جرم زدایی در سیاست کیفری افغانستان
ز) قاعده لا ضرر
۱ تاثیر قاعده لا ضرر بر جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام
۲ تاثیر قاعده لاضرر بر جرم زدایی در سیاست کیفری افغانستان
گفتار پنجم: مبانی حقوقی جرم زدایی
الف) تورم کیفری از دیدگاه سیاست کیفری اسلام
ب) تورم قوانین کیفری افغانستان
۱ تعدد نهادهای قانون گذار در افغانستان
۲ جرم انگاری افراطی در افغانستان
۳ صنعتی شدن و توسعه در افغانستان
ج) ضرورت تورم زدایی از قوانین کیفری افغانستان
۱ بالا رفتن هزینه های دادگستری
۲ کاهش کارآیی سیاست کیفری و بی توجهی مردم نسبت به آن
۳ نهادینه شدن مجازات حبس و تراکم زندانها
د) بحران در سیاست کیفری
تاثیر بحران بر جرم زدایی در سیاست کیفری افغانستان
ه–) عرف و جرم زدایی
۱ نقش عرف در جرم زدایی در حقوق موضوعه
۲ تاثیر عرف بر جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
مبحث دوم: اصول حاکم بر جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
گفتار اول: اصل مقتضیات زمان و مکان
۱ تاثیر مقتضیات زمان بر جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام
۲ تاثیر مقتضیات زمان بر جرم زدایی در سیاست کیفری افغانستان
گفتار دوم: لزوم تقلیل دخالت در آزادی های فردی
۱ تاثیر آزادی های فردی بر جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام
۲ تاثیر آزادی های فردی بر جرم زدایی در سیاست کیفری افغانستان
گفتار سوم: اصل همسویی با مجامع بین المللی
۱ لزوم همسویی با مجامع بین المللی در سیاست کیفری اسلام
۲ لزوم همسویی با مجامع بین المللی در سیاست کیفری افغانستان
گفتار چهارم: اصل مصونیت از آثار منفی تورم کیفری
گفتار پنجم: ضرورت استفاده از تجربه ها و یافته های نوین علمی
الف) اهمیت یافته های نوین علمی
ب) ضرورت استفاده از تجربه ها و یافته های نوین علمی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
گفتار ششم: اصل دقت و جامع نگری در جرم زدایی
الف) اصول و معیارهای جاناتان شنسک
۱ صافی اصول
۲ صافی پیش فرض ها
۳ صافی کارکردها
ب) معیار توازن دلایل
ج) معیار مقبولیت و فرض هم نوایی
د) دقت در تشخیص موارد جرم زدایی
فصل سوم: قلمرو جرم زدایی و آثار آن در سیاست کیفری اسلام و افغانستان/
مبحث اول: قلمرو جرم زدایی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
گفتار اول: قلمرو جرایم ثابت (حدود، قصاص، دیات و تعزیرات منصوص شرعی)
الف) جرایم مستلزم حد
عدم امکان جرم زدایی از جرایم مستلزم حد در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
ب) جرایم مستلزم قصاص
۱ موارد قصاص
۲ عدم امکان جرم زدایی از جریم مستلزم قصاص در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
ج) جرایم مستلزم دیه
۱ موجبات دیه
۲ عدم امکان جرم زدایی از جرایم مستلزم دیه در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
گفتار دوم: جرایم متغیر در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
الف) جرایم تعزیری
۱ موارد جرایم و جزاهای تعزیری
۲ امکان جرم زدایی از جرایم تعزیری در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
ب) جرایم حکومتی
۱ ماهیت جرایم حکومتی
۲ امکان جرم زدایی از جرایم حکومتی در سیاست کیفری اسلام و افغانستان
مبحث دوم: مهم ترین آثار جرم زدایی و نتایج تحقیق
گفتار اول: آثار منفی جرم زدایی
الف) اراد ضرر به منافع زیاندیده
ب) نقض حقوق دفاعی متهم
ج) عادی سازی رفتار نامطلوب جرم زدایی شده
د) وجود موانع بر سر راه جرم زدایی
گفتار دوم: آثار مثبت جرم زدایی
الف) کاستن از تورم قوانین کیفری
ب) کاهش ورودی پرونده ها به دادگستری [محکمه]
ج) کاهش هزینه های دولت
د) کاهش یافتن دخالت دولت در آزادی های فردی
ه–) همسویی با مجامع بین المللی
گفتار سوم: نتایج تحقیق و پیشنهادات
الف) نتایج تحقیق
ب) پیشنهادات
فهرست منابع و مآخذ
کلیدواژه ها
- تورم
- کیفری
- جرم زدایی
- بحران
- اضطرار
- جرم
- مصلحت