اسباب سقوط مجازات در حقوق جزای ایران
اسباب سقوط مجازات در حقوق جزای ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط حسین زارعی کیاپی، با راهنمایی عادل ساریخانی و با مشاوره ابوالفتح خالقی در سال ۱۳۹۱ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه قم دفاع گردید.
 | |
| عنوان | اسباب سقوط مجازات در حقوق جزای ایران |
|---|---|
| رشته | حقوق جزا و جرم شناسی |
| دانشجو | حسین زارعی کیاپی |
| استاد راهنما | عادل ساریخانی |
| استاد مشاور | ابوالفتح خالقی |
| مقطع | کارشناسی ارشد |
| سال دفاع | ۱۳۹۱ |
| دانشگاه | دانشگاه قم |
چکیده
اسباب سقوط مجازات یکی از مباحث بسیار اساسی و مهم در حقوق جزا به شمار می آید که شناخت این اسباب می تواند اثرات زیادی در سرنوشت دعوای کیفری داشته باشد. این اسباب در حقوق جزای ایران عبارتند از: عفو، توبه، گذشت متضرر از جرم، مرور زمان کیفری، فوت متهم یا محکوم علیه، جنون و نسخ قانون جزا. گاهی این اسباب در زمره عوامل عینی مانند مرور زمان کیفری، عفو عمومی، نسخ قانون جزا و گاهی نیز در زمره عوامل شخصی مانند فوت متهم، جنون متهم یا محکوم علیه،گذشت شاکی یا مدعی خصوصی قرار می گیرند. حقوقدانان در کتب حقوقی و فقها در تالیفات فقهی هر یک از این اسباب را مورد بحث و بررسی قرار داده اند. حال ما بر آنیم تا با مطالعه این تالیفات ارزشمند بتوانیم یک اثر جامع فقهی و حقوقی در زمینه اسباب سقوط مجازات برجای گذاریم. از آنجایی که قانون گذار با توجه به مصلحت اجتماعی و حفظ نظم در جامعه و برقراری عدالت به بهترین نحو ممکن در برخی مواقع از اجرای مجازات در مورد مجرمین صرف نظر می کند و فایده ایی را که در عدم اجرای مجازات مشاهده می کند بیشتر از اجرای آن می داند، در نتیجه شناخت ماهیت این اسباب در حقوق ایران و همچنین در فقه اسلامی و بررسی نظرات حقوق دانان و علمای فقهی درباره این اسباب با مراجعه به کتاب های فقهی و حقوقی و مقالات علمی و دکترین حقوقی ضروری است. اهمیت موارد در حقوق جزایی به حدی است که برای اجرای آن گاهی اصل حتمی بودن مجازات ها و اصل تفکیک قوا نادیده این گرفته می شود.
ساختار و فهرست پایان نامه
مقدمه ۱
الف: بیان مساله ۱
ب: سوالات اصلی تحقیق ۲
ج: فرضیه های تحقیق ۲
د: روش تحقیق ۳
ه–: هدف تحقیق ۳
و: موانع و مشکلات ۳
ز: پیشینه تحقیق ۴
ر: ساختار تحقیق ۴
فصل اول:
کلیات
مبحث اول: مفاهیم ۶
گفتار نخست: مفهوم لغوی ۶
بند اول: سقوط ۶
بند دوم: مجازات ۶
بند سوم: اسباب ۷
بند چهارم: جنون ۷
بند پنجم: مرور زمان ۷
بند ششم: فوت ۷
بند هفتم: عفو ۷
بند هشتم: توبه ۷
بند نهم: نسخ ۷
گفتار دوم: مفهوم اصطلاحی ۹
بند اول: مجازات ۹
بند دوم: سقوط مجازات ۹
بند سوم: جنون ۱۰
بند چهارم: مرور زمان ۱۱
بند پنجم: عفو خصوصی ۱۳
بند ششم: عفو عمومی ۱۵
بند هفتم: توبه ۱۶
بند هشتم: نسخ ۱۸
گفتار سوم: سابقه تاریخی ۲۰
بند اول: جهان ۲۱
بند دوم: ایران ۲۱
فصل دوم:
عوامل شخصی سقوط مجازات
مبحث اول: گذشت متضرر از جرم ۲۶
گفتار نخست: رضایت متضرر از جرم در قانون مجازات اسلامی ۲۸
گفتار دوم: مبانی گذشت متضرر از جرم ۳۰
بند اول: مبنای قانونی ۳۰
بند دوم: مبنای اجتماعی ۳۰
گفتار سوم: شرایط گذشت متضرر از جرم ۳۱
بند اول: قابل گذشت بودن جرم ۳۱
الف) حدود ۳۳
ب) قصاص ۳۵
ج) دیات ۳۶
د) تعزیرات ۳۷
بند دوم: تشریفات گذشت ۳۷
الف: گذشت شفاهی ۳۸
ب: گذشت کتبی ۳۸
بند سوم: اهلیت گذشت کننده ۳۸
بند چهارم: گذشت قیم موقت ۳۹
بند پنجم: گذشت وارث ۳۹
بند ششم: تعدد متضررین از جرم ۴۰
بند هفتم: عدول از گذشت ۴۰
بند هشتم: خصوصیات اعلام گذشت ۴۱
الف: گذشت، باید بعد از وقوع جرم باشد ۴۱
ب: منجز بودن گذشت ۴۲
گفتار چهارم: آثار گذشت شاکی یا مدعی خصوصی ۴۵
مبحث دوم: جنون ۴۷
گفتار نخست: انواع جنون ۴۷
گفتار دوم: سابقه تاریخی جنون ۴۹
گفتار سوم: فلسفه ی سقوط مجازات از فرد مجنون ۵۱
گفتار چهارم: بررسی حالات مختلف جنون ۵۲
بند اول: جنون حین ارتکاب جرم ۵۲
بند دوم: جنون بعد از ارتکاب جرم و حین رسیدگی ۵۷
بند سوم: عروض جنون پس از صدور حکم و در حین اجرای مجازات ۶۰
بند چهارم: جنون حین اجرای حکم ۶۱
الف: جنون حادث پس از صدور حکم محکومیت و قبل از قطعیت آن ۶۴
ب: جنون بعد از قطعیت حکم ۶۴
۱–در باب مجازات های حدی ۶۴
۲–در باب جرایم مستلزم قصاص ۶۵
۳–در باب جرایم مستلزم دیه ۶۶
۴–در باب جرایم مستلزم تعزیر ۶۶
۵– در مورد حکم اعدام ۶۷
۶– در مورد محکومیت های حبس ۶۷
۷– در مورد جزای نقدی ۶۹
مبحث سوم: فوت متهم یا محکوم علیه ۷۰
گفتار نخست: فلسفه عدم مسیولیت کیفری متوفی ۷۰
گفتار دوم: فوت متهم و مساله پرداخت دیه ۷۲
گفتار سوم: اثر فوت متهم در مراحل مختلف دادرسی ۷۵
بند اول: فوت متهم مقدم بر تعقیب امر جزایی ۷۵
بند دوم: فوت متهم در جریان تعقیب و رسیدگی ۷۵
بند سوم: فوت محکوم علیه قبل از سپری شدن مهلت شکایت از حکم ۷۶
بند چهارم: فوت محکوم علیه پس از شکایت از حکم محکومیت ۷۶
بند پنجم: فوت محکوم علیه پس از صدور حکم قطعی ۷۷
بند ششم: فوت متهم و جزای نقدی ۷۸
گفتار چهارم: آثار فوت در مجازات های شرعی ۸۳
بند اول: حدود ۸۳
بند دوم: قصاص ۸۴
بند سوم: تعزیرات ۸۴
بند چهارم: مجازات بازدارنده ۸۵
بند پنجم: اثر فوت متهم در مسیولیت کیفری شرکاء و معاونین جرم ۸۵
مبحث چهارم: توبه در فقه و قانون ۸۷
گفتار نخست: توبه در قانون مجازات اسلامی ایران ۸۸
گفتار دوم: انواع توبه ۸۹
بند اول: توبه ی باطنی ۸۹
بند دوم: توبه حکمی ۹۱
گفتار سوم: بررسی ادله فقهی توبه ۹۲
بند اول: آیات ۹۲
بند دوم: روایات ۹۳
گفتار چهارم: مبنای پذیرش توبه و اسقاط عقاب ۹۴
بند اول: وجوب عقلی ۹۴
بند دوم: وجوب سمعی ۹۵
گفتار پنجم: جایگاه و مبنای توبه ساقط کننده کیفر ۹۵
گفتار ششم: زمان انجام توبه ۹۶
گفتار هفتم: توبه ارتداد و محاربه ۹۷
بند اول: ارتداد ۹۷
الف: انواع ارتداد ۹۸
ب: توبه ی مرتد در فقه شیعه ۹۸
ج: توبه ی مرتد از نظر فقهای اهل سنت ۹۹
بند دوم: محاربه ۱۰۰
الف: مجازات محارب ۱۰۱
ب: توبه محارب ۱۰۱
گفتارهشتم: نظر فقهای اهل سنت در مورد سقوط مجازات به وسیله ی توبه ۱۰۴
بند اول: سقوط مجازات ۱۰۴
بند دوم: عدم سقوط مجازات ۱۰۵
گفتار نهم: مرور زمان و توبه ۱۰۵
گفتار دهم: زمان پذیرش توبه ۱۰۶
بند اول: توبه پیش از اثبات جرم ۱۱۰
بند دوم: توبه بعد از اثبات جرم ۱۱۴
الف: توبه بعد از اثبات جرم به واسطه ی اقرار ۱۱۴
ب: احکام توبه بعد از اقرار در بعضی از حدود ۱۱۹
۱–حد سحق ۱۱۹
۲–حد مسکر ۱۱۹
۳–حد سرقت ۱۲۰
ج) توبه بعد از ثبوت جرم به واسطه ی بینه ۱۲۱
د: احکام توبه بعد از ثبوت جرم به واسطه ی بینه در بعضی از حدود ۱۲۳
۱–حد لواط ۱۲۳
۲–حد سحق ۱۲۴
۳–حد مسکر ۱۲۴
۴–حد سرقت ۱۲۴
گفتار یازدهم: آثار توبه ۱۲۶
مبحث پنجم: تجلی اسباب سقوط مجازات در مواد قانون مجازات اسلامی ۱۳۲
گفتار نخست: فرار از حفیره ۱۳۲
بند اول: در صورتی که حد به واسطه ی بینه ثابت شده باشد ۱۳۲
بند دوم: در صورتی که حد رجم به واسطه اقرار متهم ثابت شده باشد ۱۳۳
گفتار دوم: عفو قاذف ۱۳۶
بند اول: عفو قاذف توسط مقذوف ۱۳۶
بند دوم: عفو قاذف توسط ورثه مقذوف ۱۳۷
گفتار سوم: عفو سارق ۱۳۸
گفتار چهارم: گواهی شهود یا تصدیق ولی دم ۱۳۹
گفتار پنجم: لعان ۱۴۴
بند اول: آیات لعان ۱۴۵
بند دوم: شان نزول آیه شریفه ۱۴۵
گفتار ششم: تقاذف ۱۴۶
گفتار هفتم: تصدیق قاذف توسط مقذوف و بینه ۱۴۸
گفتار هشتم: روییدن مجدد دندان کودک ۱۴۹
گفتار نهم: مالک شدن سارق قبل از شکایت نزد حاکم ۱۵۱
گفتار دهم: برگرداندن مال به حرز و تحت ید مالک قرار گرفتن مال ۱۵۲
گفتار یازدهم: اقرار دو نفر به قتل عمد و رجوع یکی از آندو از اقرار ۱۵۳
گفتار دوازدهم: رجوع از شهادت ۱۵۵
گفتار دوازدهم: عفو در قصاص و مصالحه بر دیه ۱۵۶
فصل سوم:
عوامل عینی اسباب سقوط مجازات
مبحث اول: عفو ۱۶۲
گفتار نخست: سابقه تاریخی عفو در حقوق ایران ۱۶۴
گفتار دوم: انواع عفو ۱۶۹
گفتار سوم: ویژگی های عفو ۱۷۰
گفتار چهارم: نمونه هایی از به کارگیری عفو توسط امام علی(علیه السلام) ۱۷۱
گفتار پنجم: تاثیر عفو در تکرار جرم ۱۷۲
مبحث دوم: عفو عمومی ۱۷۴
گفتار نخست: مبنای عفو عمومی ۱۷۵
گفتار دوم: تاریخچه عفو عمومی ۱۷۷
گفتار سوم: ویژگی های عفو عمومی ۱۷۹
گفتار چهارم: انواع عفو عمومی ۱۸۲
گفتار پنجم: حدود عفو عمومی ۱۸۴
گفتار ششم: طبع و خصیصه عمومی عفو عمومی در مورد جرایم ۱۸۵
گفتار هفتم: اطلاق عفو عمومی نسبت به تدابیر تامینی ۱۸۵
گفتار هشتم: مبانی عفو عمومی ۱۸۶
گفتار نهم: شرایط اعطای عفو عمومی ۱۸۷
گفتار دهم: مقایسه عفو عمومی با عفو خاص ۱۸۹
گفتار یازدهم: آثار عفو عمومی ۱۹۰
مبحث سوم: عفو خصوصی ۱۹۴
گفتار نخست: مبانی عفو خصوصی ۱۹۶
گفتار دوم: قلمرو عفو خصوصی ۱۹۹
گفتار سوم: شروط عفو خصوصی ۲۰۰
گفتار چهارم: مقام عفو کننده در حقوق اسلامی ۲۰۳
مبحث چهارم: مرور زمان کیفری ۲۰۶
گفتار نخست: مرور زمان از دیدگاه فقهای امامیه ۲۰۶
گفتار دوم: مبانی مرور زمان کیفری ۲۰۸
بند اول: ادله قایلین به مرور زمان ۲۰۸
الف: نظریه تارد ۲۰۹
ب: نظریه از بین رفتن دلایل جرم ۲۱۰
ج: نظریه ترس از مجازات ۲۱۱
د: نظریه چشم پوشی دادسرا ۲۱۲
ه–: نظریه اصلاح و درمان مجرم ۲۱۲
و: نظریه سقوط حق، بر اثر مسامحه و غفلت تشکیلات قضایی ۲۱۳
ز: نظریه نسیان ۲۱۵
ح: نظریه ایجاد حق مکتسب برای مجرم ۲۱۶
ت: نظریه مصالح عمومی و اجتماعی ۲۱۸
ه–: نظریه ی ارعاب مجرمان بالقوه ۲۱۹
ی: عدم بازدارندگی مجازات ۲۱۹
بند دوم: ادله مخالفان مرور زمان کیفری ۲۱۹
گفتار سوم: ادله فقهی بر رد و وجود قاعده مرور زمان ۲۲۳
گفتار چهارم: انواع مرور زمان ۲۲۶
بند اول: مرور زمان تعقیب ۲۲۵
بند دوم: مرور زمان صدور حکم ۲۲۶
بند سوم: مرور زمان مجازات ۲۲۷
گفتار پنجم: شرایط لازم برای مرور زمان ۲۳۰
گفتار ششم: مرور زمان در جرایم مستوجب حد و تعزیر ۲۳۳
بند اول: مرور زمان جرایم حدی در مذاهب اسلامی ۲۳۲
الف: دلایل معتقدین نظریه مرور زمان ۲۳۳
۱– اجماع ۲۳۴
۲– ادله نقلی ۲۳۴
۳– مرور زمان در جرایم مستوجب حد از دیدگاه فقه امامیه ۲۳۵
بند دوم: دلایل نفی امکان اعمال مرور زمان در حدود از سوی فقهای شیعه ۲۳۶
بند سوم: مرور زمان در تعزیرات ۲۳۷
الف: قرآن ۲۳۸
ب: روایات ۲۴۰
ج: عقل و بنای عقلاء ۲۴۲
گفتار هفتم: آثار مترتب بر مرور زمان در امور کیفری ۲۴۲
مبحث پنجم: نسخ قانون جزا ۲۴۵
گفتار نخست: تفاوت نسخ و ابطال قانون ۲۴۶
بند اول: اختلاط دو مغهوم نسخ و ابطال ۲۴۵
بند دوم: تقارن دو عمل وضع و نسخ قانون ۲۴۷
الف: نظریه نسخ الی بدل ۲۴۸
ب: نظریه نسخ بلا بدل ۲۴۹
گفتاردوم: انواع نسخ ۲۴۹
بند اول: نسخ صریح ۲۴۸
بند دوم: نسخ ضمنی ۲۴۹
بند سوم: نسخ عملی ۲۴۹
گفتار سوم: مفهوم نسخ نزد غربیان ۲۵۰
گفتار چهارم: نسخ انواع قانون ۲۵۱
گفتار پنجم: نسخ و اصلاح آیین نامه اجرایی قانون ۲۵۲
گفتار ششم: رابطه نظریه نسخ با منابع حقوق و ادله شرعی ۲۵۲
گفتار هفتم: اقسام و صورتهای نسخ ۲۵۳
گفتار هشتم: نسخ مجازات در حقوق جزا و آثار آن ۲۵۴
نتیجه گیری و پیشنهاد ۲۵۶
فهرست منابع و مآخذ ۲۵۷
چکیده انگلیسی
کلیدواژه ها
- سقوط مجازات
- حقوق جزا
- عفو
- مرور زمان
- گذشت شاکی
- توبه
- مرگ
- دعوای قضایی
- روان پریشی
- اسباب
- سقوط
- مجازات
- عفو
- مرور زمان کیفری
- نسخ
- گذشت متضرر از جرم
- فوت
- جنون