دعوی خصوصی

دعوی خصوصی در آیین دادرسی کیفری،دعوی کسی است که از فعل مجرم متحمل ضرر و خسارت شده است.این ترکیب در مقابل دعوی عمومی به کار میرود.

دعاوی خصوصی به درخواست مدعی خصوصی اقامه می‌شوند. همچنین مدعی علیه از جهت حیثیت شخصی علاوه بر مرتکب، می‌توانوراث، سرپرستان یا قائم مقام قانونی باشند.به علاوه در جنبه خصوصی مدعی همان شخص زیاندیده است که می‌تواند شخص حقیقی یا حقوقی باشد.ضمناً ماهیت جنبه عمومی جرم، ماهیت کیفری است؛ یعنی قابل اسقاط، استرداد،انتقال و مصالحه نمی‌باشد. برعکس جنبه خصوصی جرم چون ماهیت حقوقی دارد، قابلیت اسقاط، استرداد یا مصالحه و انتقال را دارد؛ زیرا فقط جبران زیان مدنظر است و هر تصمیمی که زیاندیده اتخاذ کند، معتبر است.پرواضح است که از آنجا که تنها بعضی از جرایم علاوه بر حیثیت عمومی، حیثیت خصوصی هم دارند، ارتکاب جرم لزوماً موجب طرح دو دعوا نمی‌شود، بلکه می‌تواند چنین گردد.گفتنی است هدف طرح دو دعوی هم با هم متفاوت است. هدف از طرح دعوای عمومی مجازات مجرم است. اما هدف از اقامه دعوای خصوصی جبران خسارتی است که در اثر وقوع جرم به مجنی علیه وارد شده‌است. هرچند در بسیاری از موارد هدف اصلی و اولیه شاکی همان مجازات است نه مطالبه خسارت و اگر دعوای خصوصی را مطرح می‌سازد برای سرعت بخشیدن به دعوای عمومی است و برای اینکه نشان دهد هدف مالی ندارد، خواسته دعوی خصوصی را در مقایسه با خسارت واقعی بسیار ناچیز تعیین می‌کند.