تبیین صحت تأهلی به عنوان مبنای مسئولیت ضمان درک و آثار آن (تحلیل و نقد دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۸۰۲۱۳۱۰۰۰۷۰ صادره از شعبه ۶۲ دادگاه تجدیدنظر استان)
 | |
| عنوان | تبیین صحت تأهلی به عنوان مبنای مسئولیت ضمان درک و آثار آن (تحلیل و نقد دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۸۰۲۱۳۱۰۰۰۷۰ صادره از شعبه ۶۲ دادگاه تجدیدنظر استان) |
|---|---|
| نویسنده | افروز صمدی |
| محور موضوعی | مسئولیت مدنی |
| سال نشر | ۱۴۰۳ |
| منتشر شده در | حقوق مسئولیت مدنی؛ توجیه و نقد رویه قضایی |
تبیین صحت تأهلی به عنوان مبنای مسئولیت ضمان درک و آثار آن (تحلیل و نقد دادنامه شماره ۹۳۰۹۹۸۰۲۱۳۱۰۰۰۷۰ صادره از شعبه ۶۲ دادگاه تجدیدنظر استان) عنوان مقاله ای از افروز صمدی است که در کتاب حقوق مسئولیت مدنی؛ توجیه و نقد رویه قضایی منتشر گردیده است.
چکیده
در عقود فضولی که در مورد مال مستحق للغیر واقع می شود، مالک اختیار رد یا تنفیذ معامله را دارد. در وهله نخست این گونه به نظر می رسد که در فرض عدم تنفیذ، کاشف به عمل می آید که معامله از ابتدا باطل بوده و هیچ گونه نتیجه ای به همراه نداشته است. این استدلال به این معنا است که در غیاب قراردادی صحیح، مسئولیت فضول به عنوان عامل زیان از نوع خارج قراردادی بوده و تنها باید اصیل، یعنی زیان دیده را به جایگاه قبلی خود بازگرداند. در نتیجه، فضول تنها ضامن درک مبیع است به این معنا که باید ثمن دریافتی را مسترد نماید. در بهترین حالت، خسارت تأخیر نیز به ثمن دریافتی اضافه می شود. این در حالی است که قراردادی بودن مسئولیت حادث شده در فرض مستحق للغیر درآمدن مبیع، ارجحیت دارد. ایجاب و قبول منعقد شده میان طرفین، هیچ نبوده و صلاحیت این را دارد که با ضمیمه شدن اجازه مالک، عقدی تمام عیار را رقم بزند. این وضعیت که از آن با عنوان صحت تأهلی یاد می شود، مؤید قراردادی بودن مسئولیت فضول است. این موضوع، تمامی آثار مسئولیت قراردادی را با خود به همراه دارد و ما را از تمسک به توجیهات و استدلال های پراکنده جهت توجیه تحقق این آثار، بی نیاز می سازد. برای نمونه، زیان وارد شده به اصیل تنها با قرار دادن او در وضعیتی که در فرض تحقق عقد در آن قرار می گرفت، امکان پذیر است و این موضوع جز با پرداخت قیمت روز مبیع محقق نمی شود. همچنین است آیین طرح دعوا از جمله طرف آن، که تنها می تواند طرف قرارداد باشد. امکان درج تشدید یا تحدید مسئولیت هم از جمله این آثار است. از این رو لازم به نظر می رسد که محاکم در آرای مرتبط با ضمان درک و مستحق للغیر درآمدن مبیع، ضمن استناد به سایر ادله موجود از جمله رأی وحدت رویه شماره ۷۳۳، به صراحت با تعیین مبنای قراردادی به عنوان مبنای مسئولیت ایجاد شده در این موارد، رویه قضایی متقنی در این خصوص شکل دهند. رأی بررسی شده در این مقاله از جمله آرائی است که به چالش موجود در خصوص تعیین قراردادی یا خارج قراردادی بودن مسئولیت در فرض مستحق للغیر درآمدن مبیع اشراف داشته و تا حدی به آن پرداخته است. با این حال رویکردی قاطع در این خصوص اتخاذ نکرده است.
واژگان کلیدی
- ضمان درک
- عقد فضولی
- صحت تأهلی
- مسئولیت قراردادی
- مسئولیت خارج قراردادی
