ماده ۱۵ قانون مدنی

ثمره و حاصل، مادام که چیده یا درو نشده‌است غیرمنقول‌است. اگر قسمتی از آن چیده یا درو شده باشد، تنها آن قسمت منقول است.

توضیح واژگان

در لغت، به حاصل یا فرآورده، ثمره گویند. و در اصطلاح، به محصول و باری که هنوز، از درخت جدا نشده باشد؛ ثمره گویند. (۱۰۴۷۰۰)

پیشینه

در حقوق فرانسه، مال غیرمنقول، به دو دسته «غیرمنقول ذاتی» و «غیرمنقول بر اثر عمل انسان» تقسیم شده‌است. (۴۵۹۳۸)

کلیات توضیحی تفسیری دکترین

صفت غیرمنقول، برای اموالی که به واسطه عمل آدمی، در زمین نصب گردیده؛ وصفی اکتسابی بوده؛ و اموال مزبور، پس از جدایی از زمین، دوباره وصف ذاتی خود، یعنی منقول بودن را، به دست می‌آورند. (۲۲۷۱۵)

اشخاص، می‌توانند با تراضی یکدیگر، وصف تبعی غیرمنقول را، از اموال منقول سلب نمایند. (۲۲۷۱۷) و قصد طرفین، می‌تواند به اموالی که ذاتاً منقول بوده؛ و به وسیله عمل انسان، غیرمنقول شده‌اند؛ وصف منقول ببخشند. پس نمی‌توان میوه‌های نارس را، که قبل از چیدن فروخته می‌شود؛ غیرمنقول دانسته؛ و تشریفات انتقال اموال غیرمنقول، نظیر تنظیم سند رسمی را، درمورد آنان جاری نمود. (۳۰۰۷)

ثمره یا محصولی که هنوز، از درخت چیده نشده؛ غیرمنقول تبعی محسوب گردیده؛ و پس از جدایی از درخت، وصف مزبور را، از دست داده؛ و منقول می‌گردد. (۲۲۷۱۹)

ثمره یا محصول، منفعت مادی محسوب گردیده؛ که پس از جدایی از درخت، تبدیل به عین مستقلی می‌شود. (۷۳۵۲۳۵)

سوابق فقهی

در برخی موارد، میوه روی درخت، و بذر کاشته شده در زمین، منقول محسوب می‌گردند. (۹۰۸۱) و میوه روی درخت، و محصولی که هنوز، برداشت نگردیده؛ در حکم غیرمنقول بوده؛ و مشمول احکام مربوط به شفعه نمی‌گردد. (۳۲۰۱۵۹)