بررسی تأثیر نوسانات قیمت نفت بر شاخص‌های موثر بر فساد در دولت های رانتیر

بررسی تأثیر نوسانات قیمت نفت بر شاخص‌های موثر‏‎ ‎بر فساد در ‏دولت های رانتیر نام مقاله ای از محمد علی شیرخانی و آرش صباحی فرد است که در دوره هفتم شماره دوم(اسفند1400) نشریه مطالعات حقوق انرژی دانشگاه تهران منتشر شده است.

چکیده

نوسانات قیمت نفت از نظر سیاسی، اجتماعی و اقتصادی برای دولت ­های رانتیر دارای اهمیت اساسی هستند و نوعی ناهم­گرایی در عوامل کلان مؤثر بر فساد در هنگام افزایش و کاهش قیمت نفت، در این دولت­ ها قابل مشاهده است. در این مقاله، اطلاعات سی ­و یک کشور منتخب وابسته به درآمد نفت به صورت داده ­های تابلویی و با روش «حداقل مربعات معمولی» مورد بررسی قرار می ­گیرند. این تحقیق در دو دورة زمانی، یکی بین سال ­های 2003- 2008 و دیگری بین سال­ های 2009- 2014، به مطالعه و تعیین عوامل مؤثر بر فساد می ­پردازد. مقایسة نتایج به­ دست آمده در این دوره ­ها، نشان می­ دهد که با تغییر روند قیمت نفت، عوامل کلان تأثیرگذار بر فساد نیز تغییر می­ کنند. در دورة زمانی اول و هم­زمان با افزایش قیمت نفت، حکمرانی مطلوب و مخارج دولت سبب کاهش فساد و درعوض بیکاری سبب گسترش فساد می­ گردد. در دورة زمانی بعدی و با تغییر روند قیمت نفت، عوامل مؤثر بر فساد نیز تغییر می ­کنند. در این دوره، با کاهش قیمت نفت، میزان آزادی بازار و اقتصاد در سایه، به گسترش فساد کمک می ­کنند و شاخص توسعة انسانی فساد را کاهش می ­دهد.

کلیدواژه

• بلای منابع طبیعی
• دولت رانتیر
• روش حداقل مربعات معمولی
• عوامل مؤثر بر فساد
• فساد
• قیمت نفت