ماده ۲۴۸ قانون آیین دادرسی مدنی
دادگاه می‌تواند راساً یا به درخواست هریک از اصحاب دعوا قرار معاینه محل را صادر نماید. موضوع قرار و وقت اجرای آن باید به طرفین ابلاغ شود.
توضیح واژگان
اثبات غیر مستقیم: منظور از اثبات غیر مستقیم فراهم آوردن اوضاع و احوالی است که از نظر قاضی دلیل تحقق امری است و این اوضاع و احوال به‌طور معمول توسط اصحاب دعوا تقدیم می‌شود. ۵۳۰۰۱۵
پیشینه
مفاد این ماده در ماده ۴۳۶ ق.ا.د. م بیان شده بود، در قانون جدید بر خلاف قانون سابق معاینه محل و تحقیق محلی به دلیل وجوه اشتراک زیادی که میان آن‌ها وجود دارد در یک مبحث آمده‌است. ۱۳۹۸۷۱
نکات توضیحی و تفسیری دکترین
قرار معاینه محل از جمله قرارهای اعدادی است؛ یعنی با اجرای این قرار، پرونده آماده صدور رای می‌شود و دادگاه نیز می‌تواند از آن عدول کند. ۳۱۳۳۱۶ در صورتی که تصدی شعبه با چند قاضی باشد، ممکن است یکی از آن‌ها معاینه را انجام دهد، طرفین دعوا باید در محل اجرای معاینه حاضر باشند، اما اگر به شکل صحیحی دعوت شوند، عدم حضور آن‌ها مانعی برای انجام قرار معاینه محل نمی‌باشد. ۳۰۶۶۸۹
معاینه محل از این جهت که قاضی وقایع را لمس می‌کند و دلیل را با مشاهدات خود استحصال می‌نماید از دلایل بسیار مناسب برای کشف واقعیت دعوا می‌باشد و باعث اقناع وجدان نسبی برای قاضی می‌شود، زیرا گفته‌های طرفین و توصیف وقایع هرگز جای دیدن را نمی‌گیرند ۱۳۹۸۷۷
اصولاً محل رسیدگی به دلایل در دادگاه می‌باشد اما در مواردی مانند موضوع معاینه محل یا تحقیقات محلی رسیدگی خارج از دادگاه صورت می‌گیرد. ۲۹۵۲۱۴
مصادیق و نمونه‌ها
از جمله دیگر مصادیق امارات قضایی موارد تحقیق محلی و معاین محلی می‌باشند، که در مواد ۲۴۸ تا ۲۵۶ ق.ا.د. م و مواد ۷۸ به بعد ق.ا.د. ک از آن‌ها یاد شده‌است، به عنوان مثال می‌توان مراجعه قاضی به محل وقوع قتل به منظور اطلاع از کم و کیف موضوع را از مصادیق معاینه محل دانست. ۴۱۰۵۱۶