ماده ۴۸۹ قانون مجازات اسلامی

در جنایت خطای محض، پرداخت‌ کننده باید ظرف هر سال، یک‌ سوم دیه و در شبه ‌عمدی، ظرف هر سال نصف دیه را بپردازد.

نکات توضیحی تفسیری دکترین

این ماده را گروهی از نو آوری های قانون جدید می دانند و معتقدند به موجب این ماده زمان پرداخت دیه تمام مدتی است که به عنوان مهلت پرداخت دیه شناسایی شده است، نه پایان این مهلت.4624156طبق نظر برخی از حقوقدانان اگر دیه قتل خطای محض در سه قسط پرداخت گردد، ملاک محاسبه میزان هر قسط، زمان پرداخت آن قسط است. لذا اگر کسی به دلیل عدم پرداخت دیه بازداشت شود، در این جا هم ملاک، زمان پرداخت است.710508

سوابق فقهی

برخی فقها معتقدند در جنایت شبه عمد و جنایت خطای محض، مرتکب باید در هر سال حسب مورد یک دوم و یا یک سوم دیه را بپردازد1421816 .برخی از فقها بیان نموده اند که اگر دیه عضو به میزان یک سوم دیه نفس باشد، در جنایت خطای محض، این مبلغ در پایان سال نخست گرفته می شود و چنانچه بیشتر از این میزان باشد، اگر این میزان زیاده به اندازه ثلث یا کمتر از آن باشد، در پایان سال دوم اخذ می شود و زیاده بر ثلث دوم نیز بعد از انقضای سال سوم اخذ می شود.835184 لذا اگر دیه کمتر از یک سوم بوده باشد، تقسیط دیه و اخذ آن در طول سه سال بی معنی است.835188

برخی از فقهادر ادای دیه میزان را همان قیمتی می دانند که طرفین بر آن مصالحه نموده اند.1456176

رویه قضایی

طبق نظریه مشورتی 7/3688-64/6/31 در فرض اعسار محکوم علیه، تقسیط دیه به تشخیص دادگاه بوده و رضایت مجنی علیه در این امر تاثیری ندارد.710556

همچنین به موجب نظر کمیسیون در یکی از نشست های قضایی، چنانچه به موجب حکم دادگاه یا بر حسب توافق طرفین، پس از تعیین قیمت دیه حکم به تقسیط شده باشد، در هر قسط ملاک پرداخت همان مبلغ تعیین شده است. اما اگر تقسیط بر اساس دیه مقرر باشد( نه بر اساس قیمت آن) باید قائل به قیمت یوم الاداء در خصوص هر یک از قسط ها باشیم.840912

به وجب رای صادره از شعبه 16 دیوان عالی کشور در تاریخ 1369/9/21 به شماره دادنامه 826 مجازات صدمه غیر عمدی به وسیله گلوله یک اسلحه بادی از سوی فردی نابالغ که منجر به تخلیه یک چشم شده است، پرداخت نصف ده کامل ظرف مدت سه سال توسط عاقله نابالغ می باشد.2816940