ماده ۵۲۴ قانون مجازات اسلامی (۱۳۹۲)
هرگاه کسی که سوار حیوان است آن را در معابر عمومی یا دیگر محل های غیرمجاز متوقف نماید در مورد تمام خسارت هایی که آن حیوان وارد می کند و مستند به فعل شخص مزبور می باشد ضامن است و چنانچه مهار حیوان در دست دیگری باشد مهارکننده به ترتیب فوق ضامن است.
نکات توضیحی تفسیری دکترین
توقف حیوان در محلی غیر مجاز را عده ای به خودی خود نوعی رفتار تقصیر آمیز دانسته اند که باید ضمان آور تلقی شود. همچنین بستن حیوان در محل هایی که احتمال ورود ضرر به دیگران در آن متصور است نیز باید مصداقی از رفتار ضمان آور تلقی شود.3051024 از همین رو ماده فوق نیز به گونه ای وضع شده است که تکلیف و وظیفه مراقبل را بر عهده مالک حیوان نهاده است.4786684عده ای حکم این ماده را مختص حالتی می دانند که کسی بر حیوانی سوار باشد و حیوان نیز در حالت سکون در خیابان ایستاده و متعرض کسی نیز نشده باشد.712032 البته توقف در محل های مجاز را حقوقدانان امری مشروع دانسته اند.2731056
سوابق فقهی
برخی از فقها علاوه بر راکب، صاحب حیوان را نیز در فرض فوق مسئول می دانند.712028
گروهی دیگر از فقها نیز بیان نموده اند وقتی کسی سوار حیوانی است،اگر ان حیوان به کسی آسیبی بزند، سوار را باید ضامن دانست. مشروط بر این که این آسیب با دست های حیوان بوده باشد. لکن نسبت به آسیب های وارده از سوی سر حیوان، میان فقها اختلاف نظر وجود دارد و برخی ضمان سوار را در این حالت نیز پذیرفته اند. اما در خصوص جنایت با پاهای حیوان، قائل به حکم خسارات .وارده با دست های او هستند.3552472رگروهی بیان نموده اند که اگر حیوانی چون اسب در هنگام سواری در یک جاده ی خاکی، با پای خود سنگی درشت را پرت کند، سوار را باید ضامن دانست. چرا که او به درستی حیوان را حفاظت ننموده است.4223876
مستندات فقهی
مستند شرعی این ماده را پاره ای از روایات دانسته اند.712020
مصادیق و نمونه ها
در خصوص آسیب هایی که ممکن است در طول روز به مزارع افراد وارد شود، گروهی از فقها بیان نموده اند که با توجه به لزوم نگهداری از مزارع در روز توسط صاحبان آنها، آسیب ای مالی وارده از سوی چهارپایان به این مزارع در روز اگر بدون عمد باشد ضمان آور نیست. اما آسیب های مورد بحث چنانچه در طول شب بوده باشد، موجب ضمان صاحب چهارپا خواهد بود.2727432 این ضمان در صورتی که صاحب حیوان در کنار او ایستاده بوده باشد یا پشت سر او راه برود نیز جاری است.3552476 همچنین گروهی بیان نموده اند که سوارکاری که اسب خود را در محلی مانند بزرگراه رها می کند، خود مسئول خطر های ایجاد شده است.2731052