بررسی مفهوم عدالت جنسیتی از منظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران

عنوان	بررسی مفهوم عدالت جنسیتی از منظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
رشته	حقوق عمومی
دانشجو	سیف الله پژوه
استاد راهنما	مهدی حاتمی
مقطع	کارشناسی ارشد
سال دفاع	۱۳۹۳
دانشگاه	دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه

بررسی مفهوم عدالت جنسیتی از منظر قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران عنوان پایان نامه ای است که توسط سیف الله پژوه، با راهنمایی مهدی حاتمی در سال ۱۳۹۳ و در مقطع کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه دفاع گردید.

چکیده

طرح مقوله ی عدالت جنسیتی، بیشتر در خصوص زنان و در عرصه های فرا فردی هم چون سیاست و حقوق مصداق می یابد، و چاره جویی به منظور رفع آن را ایجاب می نماید. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در دیباچه ی خود، منزلت والایی برای زن قایل شده و وعده می دهد: زنان به دلیل ستم بیشتری که تاکنون در نظام طاغوتی متحمل شده اند، استیفای حقوق آنان بیشتر خواهد بود. در همین ارتباط، دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی، تضمین نماید. حال هدف پژوهش حاضر، بررسی مفهوم عدالت جنسیتی در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران بوده است. ابزار مورد استفاده در این تحقیق، تحلیل محتوای متون و کتاب ها و مقالات فارسی و لاتین پیرامون موضوع عدالت جنسیتی بود. به طور خلاصه، با توجه به اسناد و مدارک موجود، مطالعه ی حاضر به این نتیجه رسیده است که احقاق حقوق زنان و عدالت جنسیتی در اسلام و نظام جمهوری اسلامی ایران به مراتب بیشتر و بالاتر از نظام حقوقی غرب است، اما جهت رسیدن به دنیای عادلانه تر برای زنان بازهم مشکلات و مسایل عدیده ای وجود دارد و بر همین مبنا راه کارهایی ارایه گردیده است.

ساختار و فهرست پایان نامه

فصل اول: کلیات تحقیق

۱–۱ مقدمه۳

۱–۲ بیان مسیله ۵

۱–۳ اهداف تحقیق ۸

الف) هدف کلی ۸

ب) اهداف جزیی ۸

ج) اهداف کاربردی ۸

۱–۴ اهمیت و ضرورت بررسی مساله ۹

۱–۵ سوالات تحقیق ۱۰

الف) سوال کلی ۱۰

ب) سوالات جزیی ۱۰

۱–۶ تعاریف نظری و عملیاتی متغیرها ۱۱

۱–۶–۱ جنسیت ۱۱

۱–۶–۲ عدالت۱۱

۱–۶–۳ عدالت جنسیتی۱۱

۱–۶–۴ نابرابری جنسیتی۱۱

۱–۶–۵ حق ۱۲

۱–۶–۶ حقوق بشر۱۲

۱–۶–۷ قانون اساسی۱۲

ز

فصل دوم: ادبیات و پیشینه

۲–۱ مقدمه۱۴

۲–۲ عدالت۱۶

۲–۲–۱ علامه طباطبایی و مفهوم عدالت۱۹

۲–۲–۲ استاد مطهری و مفهوم عدالت۲۰

۲–۲–۳ عدالت در قرآن کریم۲۲

۲–۳ برابری (تساوی) در حقوق بشر و پیشینه تاریخی آن۲۳

۲–۳–۱ سیر تاریخی مفهوم برابری۲۴

۲–۴ جنسیت۲۵

۲–۵ زن از دیدگاه علامه طباطبایی و استاد مطهری ۲۹

۲–۶ علامه طباطبایی و تفاوت زن و مرد از حیث جنس۳۱

۲–۷ استاد مطهری و تفاوت زن و مرد از حیث جنس۳۲

۲–۸ مفهوم عدالت جنسیتی۳۴

۲–۹ علامه طباطبایی و مبنای عدالت جنسیتی۳۶

۲–۱۰ استاد مطهری و مبانی عدالت جنسیتی۳۸

۲–۱۱ عدالت جنسیتی در ادوار زندگی بشر۴۲

۲–۱۲ ضرورت بازاندیشی عدالت در حوزه جنسیت۴۴

۲–۱۳ فلسفه سهل و ممتنع بودن مفهوم عدالت جنسیتی در خانواده۴۵

۲–۱۴ برابری زن و مرد از منظر متفکرین اسلامی۴۸

ح

۲–۱۴–۱ اسلام گرایان۴۸

۲–۱۴–۱–۱ سید جمال الدین اسدآبادی۴۸

۲–۱۴–۱–۲ سید قطب۴۸

۲–۱۴–۱–۳ محمد عبده ۴۸

۲–۱۴–۱–۴ شهید مطهری ۴۹

۲–۱۴–۱–۵ محمدحسین فضل الله۴۹

۲–۱۴–۱–۶ آیت الله جوادی آملی ۴۹

۲–۱۴–۲ نواندیشان جهان اسلام۵۰

۲–۱۴–۲–۱ قاسم امین۵۰

۲–۱۴–۲–۲ نصر حامد ابوزید۵۰

۲–۱۴–۲–۳ محمد مجتهد شبستری ۵۰

۲–۱۵ نقش تفکر کلامی اندیشوران مسلمان در تحقق عدالت جنسیتی۵۰

۲–۱۶ اسلام و زن ۵۳

۲–۱۷ مسیولیت های زن در اسلام۵۶

۲–۱۸ مفهوم حق در لغت و اصطلاح۵۸

۲–۱۸–۱ حق در اصطلاح فقهی – حقوقی ۵۹

۲–۱۸–۲ مفهوم حق از نگاه قرآن کریم ۶۱

۲–۱۹ حقوق سیاسی زنان۶۳

۲–۱۹–۱ حقوق سیاسی زنان از منظر اسلام۶۳

ط

۲–۱۹–۱–۱ حقوق سیاسی زنان در قرآن۶۳

۲–۱۹–۱–۱–۱ امر به معروف و نهی از منکر۶۴

۲–۱۹–۱–۱–۲ بیعت۶۴

۲–۱۹–۱–۱–۳ داستان ملکه سباء ۶۴

۲–۱۹–۱–۲ حقوق سیاسی زنان در روایات۶۵

۲–۱۹–۱–۳ حقوق سیاسی زنان در سیره معصومین (ع) ۶۵

۲–۱۹–۱–۴ حقوق سیاسی زنان در جمهوری اسلامی ایران۶۶

۲–۱۹–۱–۴–۱ رهبری۶۷

۲–۱۹–۱–۴–۲ ریاست جمهوری۶۸

۲–۱۹–۱–۴–۳ قوه مقننه و سایر نهادها۷۰

۲–۱۹–۱–۵ حقوق سیاسی زنان در اسناد بین المللی۷۱

۲–۲۰ تاریخچه فمینیسم۷۳

۲–۲۱ فمینیسم۷۶

۲–۲۲ قانون اساسی۸۲

۲–۲۲–۱ تاریخچه حقوق و قانون اساسی در ایران۸۲

۲–۲۲–۲ مفهوم قانون اساسی۸۴

۲–۲۲–۳ تدوین قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران۸۷

۲–۲۲–۴ اصطلاحات قانون اساسی۸۷

۲–۲۲–۵ انتخابات در قانون اساسی۸۸

ی

۲–۲۲–۶ تاملی پیرامون اصول حاکم بر انتخابات آزاد و منصفانه۸۸

۲–۲۲–۶–۱ آزادی انتخاباتی۸۹

۲–۲۲–۶–۱–۱ آزادی انتخاب کننده ۸۹

۲–۲۲–۶–۱–۲ آزادی انتخاب شونده۸۹

۲–۲۲–۶–۲ برابری انتخاباتی۹۰

۲–۲۲–۶–۲–۱ برابری انتخاب کننده۹۰

۲–۲۲–۶–۲–۲ برابری انتخاب شونده۹۰

۲–۲۲–۷ جایگاه قانون اساسی در جمهوری اسلامی ایران۹۱

۲–۲۲–۸ ضرورت قانون از دیدگاه امام خمینی (ره)۹۳

۲–۲۲–۹ کارکردهای قانون اساسی به نظر امام خمینی (ره)۹۴

۲–۲۲–۹–۱ کارکرد نخست: قانون، اساسنامه ی تاسیس دولتی جدید و اسلام، ارایه دهنده ی قانون جامع۹۴

۲–۲۲–۹–۲ کارکرد دوم: قانون، نظم دهنده ی مناسبات حقوقی و سیاسی۹۵

۲–۲۲–۹–۳ کارکرد سوم: قانون، تبیین کننده ی حقوق ملت۹۶

۲–۲۲–۹–۴ کارکرد چهارم: قانون، مشروعیت بخش نظام حاکم۹۷

۲–۲۲–۹–۵ کارکرد پنجم: قانون، ابزار مطالبه گری از مسیولان نظام۹۸

۲–۲۲–۹–۶ کارکرد ششم: قانون، جلوگیری از دیکتاتوری افراد۹۸

۲–۲۲–۹–۷ کارکرد هفتم: قانون، بازدارنده از افزون طلبی و بی عدالتی۹۸

۲–۲۲–۱۰ جایگاه زن در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران۹۹

۲–۲۲–۱۱ زن در قانون اساسی ۹۹

ک

۲–۲۲–۱۱ زن در قانون اساسی۹۹

۲–۲۲–۱۲ تساوی زن و مرد در قانون اساسی۱۱۴

۲–۲۲–۱۲–۱ موارد ناظر بر تساوی حقوق مردان و زنان۱۱۴

۲–۲۲–۱۳ حدود مشارکت زنان در اداره امور کشور۱۱۹

۲–۲۲–۱۴ حمایت از زنان در قانون اساسی ۱۲۲

۲–۲۲–۱۴–۱ حمایت یکسان از زن و مرد۱۲۳

۲–۲۲–۱۴–۲ حمایت های ویژه از زنان۱۲۴

۲–۲۳ تشکل ها و سازمان های غیردولتی زنان۱۲۵

۲–۲۴ پیشینه تحقیقاتی۱۲۷

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

۳–۱ مقدمه۱۳۱

۳–۲ روش شناسی تحقیق ۱۳۲

۳–۳ ابزار گردآوری داده ها ۱۳۳

۳–۴ جامعه آماری، روش نمونه گیری و حجم نمونه۱۳۳

۳–۵ روش ها و ابزار تجزیه و تحلیل داده ها۱۳۳

فصل چهارم: نتیجه گیری و پیشنهادات

۴–۱ مقدمه۱۳۵

۴–۲ بحث و بررسی ۱۳۵

۴–۳ پیشنهادات تحقیق۱۴۰

ل

۴–۴ محدودیت های پژوهش۱۴۷

۴–۵ منابع و مآخذ۱۴۸

۴–۵–۱ منابع فارسی۱۴۸

۴–۵–۲ منابع لاتین۱۵۶

کلیدواژه ها

• عدالت
• عدالت جنسیتی
• حقوق زنان
• نگرش نقش جنسی