تأمّلی بر بنیان‌های معرفت‌شناختی توجیه کیفرگرایی حکومتی بر پایۀ برساخت دشمن از مجرم
تأمّلی بر بنیان‌های معرفت‌شناختی توجیه کیفرگرایی حکومتی بر پایۀ برساخت دشمن از مجرم مقاله ای از حسین محمد کوره پز و حمید نادری که در تیر ماه سال 1401 در شماره 25 دوره 13 نشریه پژوهشنامه حقوق کیفری منتشر شده است.
 | |
| عنوان | تأمّلی بر بنیان‌های معرفت‌شناختی توجیه کیفرگرایی حکومتی بر پایۀ برساخت دشمن از مجرم |
|---|---|
| نویسنده | حسیم محمد کوره پز حمید نادری |
| محور موضوعی | حقوق کیفری |
| سال نشر | ۱۴۰۱ |
| منتشر شده در | نشریه پژوهشنامه حقوق کیفری |
| دوره | ۱۳ |
| شماره | ۲۵ |
| دانلود مقاله | دانلود از سایت نشریه |
چکیده
شاید یکی از قدیمی‌ترین و نیز فراگیرترینْ ابزارهایی که دولت‌ها آن را دست‌مایۀ توجیهِ بدرفتاری‌های خویش با مجرمین و نیز اقلیّت‌های مخالف قرار می‌دهند، ساختِ دوگانة دشمن- شهروند بر پایۀ استراتژی «نامیدن» باشد. تبارشناسیِ ستیزه‌های حقوق کیفری، در یک پیوستارِ کیفرگرایی با درون‌مایۀ دشمن‌مداری و آنتاگونیسم از یک‌سو و مداراگرایی با مضمونِ دوست‌مداری و گفتگو از سوی دیگر قرار می‌گیرند. نوشتار حاضر به شیوة آزمایش فکری و با آگزیوماتیزه‌سازیِ گزاره‌های نظری، تلاش دارد تا رویکرد دشمن‌مداری در واکنش به مجرم را نمایان سازد. بر پایة آزمایش فکری انجام شده، دو دسته از نظریّه‌ها: 1) اندیشه‌های مبتنی بر اجماعِ زبانی و گفتگو (روسو، آرنت، هابرماس و گارلند) و 2) انگاره‌های غیریّت‌ساز (یاکوبس، اشمیت و آگامبن)، با بنیان‌های معرفتیِ گوناگون در برابر یک‌دیگر صف‌آرایی می‌کنند. تبیینِ علّی کیفرگرایی بر پایۀ گزاره‌های استخراجی نشان داد که ریشۀ دشمن‌مداری را باید در چگونگیِ رویارویی دولت‌ها و انتظاراتِ آن‌ها دربارۀ شیوة جامعه‌پذیریِ نیروهای اجتماعی جستجو کرد؛ به گونه‌ای که هر زمان تکالیفِ اجتماعی- اخلاقی و دستورالعمل‌های اجتماعی آن‌چنان که باب میل دولت‌ها است از سوی شهروندان امکان‌پذیر نشود، غیریّت‌سازی و دیگری‌‌انگاری نسبت به آن‌ها در دستور کار قرار می‌گیرد. بنابراین، برون‌رفت از چنین وضعیّتی، نیازمندِ بازنگری در نظام معرفتی‌شناختیِ حقوق کیفری (جرم‌انگاری و کیفرگذاری)، حلِّ مسألۀ بزهکاری بر پایة درکِ بستر اجتماعی و نیز کاربستِ یک رویکرد اصلاحیِ مبتنی بر گفتگو و مدارا است.
کلید واژه ها
- معرفت شناسی
- کیفر گرایی حکومتی
- دشمن مداری
- مدارا گرایی
- آزمایش فکری